sumeyye
Tue 15 March 2011, 12:57 pm GMT +0200
Hayvan Keserken Kesilmesi Gereken Yerler:
Hayvan kesimi esnasında kesilmesi gereken şeyler şunlardır: Yem borusu, nefese borusu ve iki şah damarı: Kehî dedi ki; 'kesim evdacdan yapılır. Evdac da dörttür; yem borusu, nefes borusu ve ikisinin arasındaki iki şah damarıdır.' Bunun delili de şu hadîs-i şerîfdir:
“Dilediğin şeyle damarları kes.” [19] Evdac kelimesi cem' isim olduğundan dolayı, üç taneyi içerir ki; onlar da şah damarları ile yem borusudur. Ancak nefes borusunu kesmeden bu üçünü kesmek mümkün olmadığından, işin icabı nefes borusunun kesilmesi de sübût bulmaktadır. Bunlar kesilirse, o hayvanın yenmesi helâl olur: Çünkü kesim fiili tamamlanmış olmaktadır. Bu dörtten her hangi üçünün kesilmesi durumunda da o hayvanın yenmesi helâl olur (Ebû Yûsuf): Ebû Yûsuf dedi ki; 'yem ve nefes borularının mutlaka ve şah damarlarından da birinin kesilmesi gerekir.’ İmam Muhammed'in görüşüne göre; her damardan çoğunun kesilmesi nazar-ı itibara alınır. Kudurî İmam Muhammed'in kavlini Ebû Yûsuf’unki ile beraber zikretmiştir. Kerhî Ebû Hanîfe'nin; 'damarın çoğunu keserse, helâl olur' sözünü İmam Muhammed'in kavline hamletmiştir. Ama sahih olan bizim söylediğimizdir.
İmam Muhammed'in bu mes'eledeki görüşünün gerekçesi şudur: Kesim hususundaki emir; damarları ve boruları kesme hakkındadır. Bunlardan her biri diğerinden ayrı olup, kendi başına asıldır. Başkası onun yerine kâim olamaz. Ancak her birinin yarıdan çoğu kesilirse, çoğu tamamının yerine geçtiğinden dolayı tamamı kesilmiş gibi olur. Ayrıca çoğunun kesilmesi ile de maksat hâsıl olmuş olur. Görülmez mi ki; çoğunun kesilmesi sebebiyle çıkan şey, tamamının kesilmesiyle çıkacak kadar olur. Zira boğazlarken, geride kesilmeyen çok az miktarda damar kalır ki, onlar da nazar-ı itibara alınmaz.
Ebû Yûsuf’un bu mes'eledeki görüşünün gerekçesi şudur; bu damar ve borulardan her birinin kesilmesiyle güdülen maksat, diğerinin kesilmesiyle güdülen maksattan ayrıdır. Çünkü nefes borusundan nefes geçer, yem borusundan da yem geçer, şah damarından da kan geçer. İki damardan biri kesilince, bunların kesilmesinden güdülen maksat elde edilmiş olur. Nefes veya yem borusu kesilmezse, bunların kesilmesinden güdülen maksat başkalarının kesilmesiyle elde edilmiş olmaz.
Ebû Hanîfe'nin bu mes'eledeki görüşünün gerekçesi şudur; usul kaidesine göre çoğunluk tamamın yerine kâim olur. Dört boru ve damardan her hangi üçü kesilince; çoğunluk kesilmiş olur. Çünkü maksat bununla elde edilmiş olmaktadır. O maksat da kanın akıtılması ve hayvanın canının çıkmasına sebebiyet vermektir. Zira yem ve nefes borularının kesilmesi ve damarlarından birinin kesilip kanın akıtılmasıyla artık yaşayamaz. Kendisine daha fazla azap çektirmemek için, bu kadarıyla yetinilmelidir.
Damarları kesip kanı akıtan her şeyle kesim yapmak caizdir. Ancak yerinde duran diş ve tırnakla kesim yapmak caiz olmaz: Zira Peygamber Efendimiz (sas) şöyle buyurmuştur:
“Damarları dilediğin şeyle kes ve ye.” [20]
“Kanı dilediğin şeyle akıt.” [21]
“Kanı akıtan ve damarları kesen şeylerle kestiğin hayvanı ye. Ancak yerinde duran tırnak ve diş ile kesileni yeme. Çünkü bu ikisi Habeşlilerin bıçağıdır.” [22]
[19] Bu hadîsi Ebû Dâvud tahrîc etmiştir.
[20] Bu hadîsi Ebû Dâvud tahrîc etmiştir.
[21] Bu hadîsi Ebû Dâvud, Neseî, İbn. Mâce, Hâkim ve İbn. Hibban rivayet etmiştir.
[22] Bu hadîsi Buharî, Müslim, Tirmizî, Ebû Dâvud, Neseî ve îbn. Mâce etmiştir. Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 4/211-213.