ezelinur
Fri 5 February 2010, 07:07 pm GMT +0200
Müşteriye teslim edilmesi mümkün olmadığı için, havadaki kuşu satmak, fâsid satışlardan sayılmaktadır. Mezheblerin buna ilişkin detaylı görüşleri aşağıya alınmıştır*153».
(153) Şâfiîler dediler ki: Havadaki kuşu satmak sahih değildir. Bu satışa, "bey-i garer" denir. Bu, satılan malın müşteriye teslim edilip edilmemesi arasında tereddüt etmekten ötürü sonucunun meçhul olmasından ibarettir. Ama çoğunlukla bu malı müşteriye teslim etmeye muktedir olunamaz. Anılan kuşun havada uçmakta olması gibi. Bu örnekteki kuşun, eski yerine dönüp dönmeyeceği şüphelidir. Ama dönmemesi, galip olarak muhtemeldir. Öyleyse, havadayken satışı sahih olmaz. Ama uçmakta olan bal arılarını satmak, bunun tersine sahihtir.
Hanefîler dediler ki: Bir kuşu avlayıp elinde tutan, sonra da havaya salıveren kişinin, bu durumdayken onu satması fâsîd olur. Çünkü müşteriye teslim edemez. Ama sattıktan sonra müşteriye teslim edecek olursa; bazıları satışın cevazının geri geleceğini, bazilanysa cevazın geri gelmeyeceğini söylemişlerdir. Ama avlamadan önce, havada uçan (herhangi) bir kuşu satarsa, satış akdi bâtıl olur. Çünkü ortada aslen bir mülkiyet yoktur. Uçan kuş, güvercin gibi uçtuktan sonra geri dönüp gelen bir kuş ise satışı sahih olur. Çünkü uçtuktan sonra âdeten geri dönüp gelir. Zahir rivayete göre ise bu satış sahih değildir. Gündüzleyin değil de geceleyin güvercinlerin yuva edindikleri ve sığındıkları yerleri satmak sahihtir. Çünkü bunlar, gecelemek için geceleyin buralarda toplanırlar. Erzaklarını temin etmek için de gündüzleyin buralardan dağılıp giderler. Bal arılarına gelince, bunlar toplu bulundukları zaman satılmaları sahih olur.
Mâlikîler dediler ki: Havadaki kuşu satmak sahih değildir. Serçe, tavuk ve güvercin gibi küçük olup biribirinin altına giren ve sayılarını takdir etmek mümkün olmayan kuş yığınlarını satmak da sahih değildir. Ama hareketsiz durdukları, ya da uyudukları esnada müşteri, onları çevreleyip sayılarını anlama imkânına sahip olursa satılmaları sahih olur. Yalnızca yuvadaki güvercini satmak sahih değildir. Çünkü yuvada kaç güvercin bulunduğu bilinemez. Satın almadan önce sayıları bilinirse, satış akdi sahih olur. Sayılan bilinmese dahi içindekilerle birlikte yuvayı satmak sahihtir. Çünkü içinde bulunan şeyler, yuva hükmüne tâbi olurlar.
Hanbelîler dediler ki: Uçtuktan sonra dönme itiyadında olsun olmasın, havadaki kuşu satmak sahih olmaz. Uçmakta olan bal arılarını satmak da sahih değildir. Çünkü bunları, müşteriye teslim etmeye güç yetirilemez. Yuvanın veya kovanın içindeyken daha doğrusu kapalı bir yerdeyken yani tutulup alınması mümkün olan yerdeyken satılması sahih olur. Ama müşteri, bunların içerde olduklarım görürse satış sahih olur.