Eslemnur
Tue 8 March 2011, 12:56 am GMT +0200
Hatâen Öldürülen Kimsenin Diyeti
Nisâ sûresinde Yüce Allah şöyle buyurmaktadır:
Bir mü'minin bir mü'mini öldürmesi -hatâen olması müstesna- olacak şey değildir {yani, mü'mini öldürmek mü'mine yakışmaz/uygun düşmez}. (Nisâ/92)
İbn Abbas b. Ebî Rebia, Âmir b. Lüey oğullarından Haris b. Yezid'i —ki o sırada müşrikti- öldürmek üzere yemin etti. Fakat sonra Haris Müslüman oldu, Abbas ise onun Müslüman olduğunu bilmediği için Medine'de karşılaştığında onu öldürdü.
Yüce Allah, bir mü'mini hatâen öldürenin yükümlülüğünü açıklamak üzere şöyle buyurdu:
Kim bir mü'mini hatâen öldürürse, mü'min {yani, Allah dışında ilah olmadığını tasdik edip beş vakit namaz kılan} bir köle azad etmesi ve onun ehline (yani, öldürülen kimsenin velilerine} teslim edilecek {yani, Öldürenin âkilesi tarafından teslim edilecek} bir diyet vermesi gerekir. (Nisâ/92)
Sonra Yüce Allah istisnada bulunarak buyuruyor ki:
Onların tasadduk etmeleri müstesnadır {yani, Öl-;îs,dürülenin velilerinin, diyeti katile sadaka olarak bağışlamaları müstesnadır}. (Nisâ/92)
Bu, onların daha büyük ecir almalarına sebeb olur. Azad edilecek kölenin bedeli ise, katilin malından ödenir. Arkasından Yüce Allah buyuruyor ki:
Şayet o {yani, öldürülen kişi} -mü'min olmakla beraber- size düşman {yani, ehl-i harbten} olan bir , : kavimden ise, katilin mü'min bir köle azad etmesi gerekir. (Nisâ/92)
Dedi: Bu âyet, Mirdâs b. Amr hakkında inmiştir. Mir-dâs Müslüman olmuş, kavmi ise harb ehli kâfir kimseler idi.
Sonra Yüce Allah şöyle buyurmaktadır:
Şayet o {yani, öldürülen kişi), kendileriyle aranızda bir antlaşma {ve bir ateşkes} bulunan bir kavimden ise, o vakit onun ehline {yani, Öldürülenin Arab müşriklerinden olup da kendileriyle antlaşma yapılmış kavmine) teslim edilecek bir diyet vermek ve mü'min bir köle azad etmek gerekir. (Nisâ/92)
Nebî'nin (s.a) antlaşma yaptığı Arab kabilelerinden bir kişiyi, antlaşma süresi içerisinde öldüren Müslüman, maktulün yakınlarına diyetini öderdi. İşte bu âyet bunu anlatmaktadır.
Kim bulamazsa (yani, kim azad edecek köle bulamazsaf, Allah'tan bir tevbe {yani, hatâen Öldürmeye karşılık keffâret ve diyeti teşrî kılması hasebiydi, le Allah'ın bu ümmete bir bağışı) olmak üzere iki :İ!>!' ay aralıksız oruç tutmalıdır. Allah alimdir, hakîm, dir {yani, O'nun, hatâen öldürmeye karşılık keffâret öngörmesi hikmetinin bir tecellisidir}. (Nisâ/92)
Sonra, kendileriyle antlaşma ve ateşkes yapılmış olan müşrik Arablardan öldürülenlerin diyeti -Tevbe süresindeki şu âyetle- neshedildi:[247]
Artık o müşrikleri bulduğunuz yerde öldürün! (Tevbe/5)
Nebî (s.a) buyurdu ki:
İki millet [dîn] ehli birbirinden miras almaz. [248]
[247] parantez içindeki yemin lafzı, kitabın "içindekiler" bölümündeki ibareden hareketle eklenmiştir. (Çeviren)
[248] Mukatil B. Süleyman, Ahkam Ayetleri Tefsiri, İşaret yayınları: 257-259.