hafiza aise
Mon 13 June 2011, 11:39 am GMT +0200
27— Hastalara En İyi Gıdanın Verilmesi:
Hz. Peygamber'in (s.a.) hastayı alışkın olduğu gıdaların en iyisiyle besleme konusundaki tutumu şöyledir:
Sahihayn'da Urve —Hz. Âişe senediyle şu rivayet vardır: Hz. Âişe, ailesinden biri Ölür ve kadınlar başsağlığı için toplanırlar, sonra ailelerine dağılınca, bir çömlek içinde telbîne bulamacı getirilmesini emrederdi. Bu pişirilirdi. Sonra tirid yapılır, üstüne bu bulamaç dökülürdü. Bundan sonra Hz. Âişe şöyle söylerdi: Ondan yeyin. Çünkü Rasûlullah'm (s.a.) şöyle dediğini işittim: "Telbîne (un kepeği ile süt veya balın karıştırılması), hastanın kalbine ferahlık verir, bir kısım hüzün ve kederi giderir.[580]
Sünen kitaplarında yine Hz. Âişe'den Rasûlullah'm (s.a.) şöyle buyurduğu rivayet edilir: "Size bu sevimsiz, ama yararlı telbîneyi tavsiye ederim." Hz. Âişe şöyle demiştir: "Ailesinden birinin şikâyeti olunca, ateşte telbîne çömleği hasta kurtuluncaya veya ölünceye kadar kaynardı."[581]
Yine Hz. Âişe'den şu rivayet edilir: Rasûlullah'a (s.a.): "Filanın ağrısı var, yemek yiyemiyor" denilince, "Size telbîneyi tavsiye ederim. Ona bundan yedirin." derdi. Ayrıca "Nefsim yed-i kudretinde olan ALLAH'a and olsun ki, telbîne, birinizin yüzündeki kiri yıkaması gibi karnınızı yıkar." buyururdu[582]
Telbîne, süt kıvamında bir bulamaçtır. Adı da buradan gelir. Herevî şöyle der: "Beyazlığı ve inceliği dolayısıyla süte benzediğinden telbîne (sütümsü) adını almıştır." Bu gıda, hastaya yarar sağlar. İnce ve pişkindir, kalın ve çiğ değildir. Telbînenin üstünlüğünü bilmek istersen, arpa suyuna benzetebilirsin, hatta telbîne onlar için arpa suyudur. Çünkü telbîne, kepekli arpa unundan edinilmiş bir bulamaçtır. Telbîne ile arpa suyu arasındaki fark, arpa suyunun öğütülmeden, telbînenin öğütülerek pişirilmesidir. Telbîne öğütmekle arpa özelliğinin çıkması dolayısıyla ondan daha üstündür. Daha Önce de geçtiği gibi, âdetlerin ilaç ve gıdalardan yararlanmada etkisi vardır. Kavmin âdeti, arpa suyunu öğütülmeden değil, öğütülerek edinmeleriydi.Bu daha besleyici, etkileyici ve yarayışlıdır. Çeşitli şehirlerin doktorları bunu, ince ve yumuşak olması, hastanın tabiatına ağır gelmemesi için öğütülmeden elde etmişlerdir.
Bu, şehir halklarının tabiatlarına, bolluklarına, öğütülmüş arpa suyunun onlara ağır gelişine göredir. Kısacası, öğütülmeden pişirilmiş arpa suyu çabucak nüfuz eder, ince bir gıda verir. Sıcak olarak içilince daha yarayışlı ve nüfuzlu olur, vücut sıcaklığını artırması daha fazladır, midenin etrafına yayılması daha uygun olur.
Hadisin Arapçasındaki "mecemme" ifadesi, "micemme" şeklinde de okunmuştur. Birincisi daha meşhurdur. Anlamı; ferahlatıcı, sakinleştirici demektir. "Bir kısım hüznü giderir." ifadesi, —ALLAH bilir— gam ve kederin mizacı soğutması, taşıyan ruhun menşei olan kalbe doğru meyletmesi dolayısıyla vücut sıcaklığım zayıflatması yüzünden söylenmiş olmalıdır. Bu bulamaç, maddesindeki artış dolayısıyla vücut sıcaklığını güçlendirir, ortaya çıkan pek çok gam ve kederi giderir.
Şöyle denir —ki doğruya yakını budur—: Ferahlık verici gıdalar cinsinden bir özelliği dolayısıyla bir kısım hüzünleri giderir. Çünkü gıdaların özelliği dolayısıyla ferahlatanı vardır. ALLAH en iyisini bilendir.
Şöyle de denir: Üzüntü duyanın kuvvetleri, organlarını saran kuruluk dolayısıyla zayıflar. Midesinin üstünde gıdayı azaltmak için bir özellik vardır. Bu bulamaç, onu rutubetlendirir, güçlendirir ve gıdalandınr. Aynısını hastanın gönlüne de yapar. Ancak hastanın midesinde çoğu kez acılı, balgamlı veya irinli bir madde vardır. Bu bulamaç, bu maddeyi mideden temizler, onu sürer, eritir ve şeklini değiştirir, onu ferahlatır, özellikle de arpa ekmeği yeme alışkanlığı olanları. Bu, o zamanki Medine halkının âdetidir. En çok kullandıkları azık odur. Buğdayı çok severlerdi. En iyisini bilen ALLAH'tır. [583]
[580] Buharı, 9/479; Müslim, 22.
[581] tbn Mâce, 3446; Ahmed, 6/242; Hâkim, 4/205. Senedinde meçhulİük vardır.
[582] Ahmed, 6/79. Senedinde mechuIIük vardır.
[583] İbn Kayyim el-Cevziyye, Za’du’l-Mead, İklim Yayınları: 4/347-348.
Hz. Peygamber'in (s.a.) hastayı alışkın olduğu gıdaların en iyisiyle besleme konusundaki tutumu şöyledir:
Sahihayn'da Urve —Hz. Âişe senediyle şu rivayet vardır: Hz. Âişe, ailesinden biri Ölür ve kadınlar başsağlığı için toplanırlar, sonra ailelerine dağılınca, bir çömlek içinde telbîne bulamacı getirilmesini emrederdi. Bu pişirilirdi. Sonra tirid yapılır, üstüne bu bulamaç dökülürdü. Bundan sonra Hz. Âişe şöyle söylerdi: Ondan yeyin. Çünkü Rasûlullah'm (s.a.) şöyle dediğini işittim: "Telbîne (un kepeği ile süt veya balın karıştırılması), hastanın kalbine ferahlık verir, bir kısım hüzün ve kederi giderir.[580]
Sünen kitaplarında yine Hz. Âişe'den Rasûlullah'm (s.a.) şöyle buyurduğu rivayet edilir: "Size bu sevimsiz, ama yararlı telbîneyi tavsiye ederim." Hz. Âişe şöyle demiştir: "Ailesinden birinin şikâyeti olunca, ateşte telbîne çömleği hasta kurtuluncaya veya ölünceye kadar kaynardı."[581]
Yine Hz. Âişe'den şu rivayet edilir: Rasûlullah'a (s.a.): "Filanın ağrısı var, yemek yiyemiyor" denilince, "Size telbîneyi tavsiye ederim. Ona bundan yedirin." derdi. Ayrıca "Nefsim yed-i kudretinde olan ALLAH'a and olsun ki, telbîne, birinizin yüzündeki kiri yıkaması gibi karnınızı yıkar." buyururdu[582]
Telbîne, süt kıvamında bir bulamaçtır. Adı da buradan gelir. Herevî şöyle der: "Beyazlığı ve inceliği dolayısıyla süte benzediğinden telbîne (sütümsü) adını almıştır." Bu gıda, hastaya yarar sağlar. İnce ve pişkindir, kalın ve çiğ değildir. Telbînenin üstünlüğünü bilmek istersen, arpa suyuna benzetebilirsin, hatta telbîne onlar için arpa suyudur. Çünkü telbîne, kepekli arpa unundan edinilmiş bir bulamaçtır. Telbîne ile arpa suyu arasındaki fark, arpa suyunun öğütülmeden, telbînenin öğütülerek pişirilmesidir. Telbîne öğütmekle arpa özelliğinin çıkması dolayısıyla ondan daha üstündür. Daha Önce de geçtiği gibi, âdetlerin ilaç ve gıdalardan yararlanmada etkisi vardır. Kavmin âdeti, arpa suyunu öğütülmeden değil, öğütülerek edinmeleriydi.Bu daha besleyici, etkileyici ve yarayışlıdır. Çeşitli şehirlerin doktorları bunu, ince ve yumuşak olması, hastanın tabiatına ağır gelmemesi için öğütülmeden elde etmişlerdir.
Bu, şehir halklarının tabiatlarına, bolluklarına, öğütülmüş arpa suyunun onlara ağır gelişine göredir. Kısacası, öğütülmeden pişirilmiş arpa suyu çabucak nüfuz eder, ince bir gıda verir. Sıcak olarak içilince daha yarayışlı ve nüfuzlu olur, vücut sıcaklığını artırması daha fazladır, midenin etrafına yayılması daha uygun olur.
Hadisin Arapçasındaki "mecemme" ifadesi, "micemme" şeklinde de okunmuştur. Birincisi daha meşhurdur. Anlamı; ferahlatıcı, sakinleştirici demektir. "Bir kısım hüznü giderir." ifadesi, —ALLAH bilir— gam ve kederin mizacı soğutması, taşıyan ruhun menşei olan kalbe doğru meyletmesi dolayısıyla vücut sıcaklığım zayıflatması yüzünden söylenmiş olmalıdır. Bu bulamaç, maddesindeki artış dolayısıyla vücut sıcaklığını güçlendirir, ortaya çıkan pek çok gam ve kederi giderir.
Şöyle denir —ki doğruya yakını budur—: Ferahlık verici gıdalar cinsinden bir özelliği dolayısıyla bir kısım hüzünleri giderir. Çünkü gıdaların özelliği dolayısıyla ferahlatanı vardır. ALLAH en iyisini bilendir.
Şöyle de denir: Üzüntü duyanın kuvvetleri, organlarını saran kuruluk dolayısıyla zayıflar. Midesinin üstünde gıdayı azaltmak için bir özellik vardır. Bu bulamaç, onu rutubetlendirir, güçlendirir ve gıdalandınr. Aynısını hastanın gönlüne de yapar. Ancak hastanın midesinde çoğu kez acılı, balgamlı veya irinli bir madde vardır. Bu bulamaç, bu maddeyi mideden temizler, onu sürer, eritir ve şeklini değiştirir, onu ferahlatır, özellikle de arpa ekmeği yeme alışkanlığı olanları. Bu, o zamanki Medine halkının âdetidir. En çok kullandıkları azık odur. Buğdayı çok severlerdi. En iyisini bilen ALLAH'tır. [583]
[580] Buharı, 9/479; Müslim, 22.
[581] tbn Mâce, 3446; Ahmed, 6/242; Hâkim, 4/205. Senedinde meçhulİük vardır.
[582] Ahmed, 6/79. Senedinde mechuIIük vardır.
[583] İbn Kayyim el-Cevziyye, Za’du’l-Mead, İklim Yayınları: 4/347-348.