sumeyye
Fri 25 February 2011, 02:20 pm GMT +0200
Harmele
bin Yahya bin Abdillah bin Harmele bin İmrân bin Kurâd et-Tucîbî el-Mısrî Ebu Abdillah (166-243/782-658). Şafiî'nin Mısır'daki talebelerindendir.
Tucîb kabilesinin mevlâsı olduğu için et-Tucîbî nisbesini almıştır. Ebu Hafs ve Ebu Necîb de denilmektedir.
İmam Şafiî, Abdullah bin Vehb, Eyyûb bin Suveyd er-Ramlî, Bişr bin Bekr et-Tinnîbî, Sa'îd bin Ebî Meryem ve başkalarından rivayet etmiştir. Kendisinden Müslim, İbn Mâce, İbn Kuteybe el-Askalânî, el-Hasen bin Süfyân ve başkaları rivayette bulunmuştur. Rivayetlerinin çokluğu dolayısıyla bazı garîb olanları da vardır. İbn Vehb'den en çok rivayeti olan kişidir.
Hadis tenkitçilerinin bazısı Harmele'yi zayıf bulurken, bazıları da aksi kanaati taşır. Ebu Hatim “onunla ihticâc edilmez”, Abdullah bin Muhammed el-Ferhâdânî “o, zayıftır” , derken, İbn Adî daha insaflı davranarak “hadisleri inceledim, onun yüzünden zayıf kabul edilecek olanı görmedim” demiştir. Tâcuddîn es-Subkî, İbn Adî'yi desteklemekte, “o, sıkadır”, Zehebî de “Kendisinden küçük olmasına rağmen İbn Ma'în'in onu övmesi yeterlidir” demektedir.
İmam Şafiî'nin öğrencisi ve Mısır'daki yeni mezhebinin râvilerinden birisidir. Hadis ve fıkıhtaki şöhretine rağmen, İmam Şafiî'den rivayette Muzenî ve er-Rabî el-Murâdî derecesine ulaşmamıştır. Nevevî'nin belirttiğine göre, mütekaddimûn Şafiî fukahası, Muzenî ve er-Rabî el-Murâdî'nin İmam Şafiî'den yaptıkları rivayetlere, Harmele ve er-Rabî el-Cîzî'nin rivayetlerinden daha çok güvenirdi.
Harmele, Şafiî Mezhebi fukaha tabakalarından ashâbu'l-vucûh içinde yer alır. Meselelere İmam Şafiî'nin usûlüne göre çözüm bulur. Bununla birlikte, bazı meselelerde kendine has görüşleri de vardır. Tıpkı Muzenî ve diğer bazı Şafiî fukahası gibi bazan mezheb görüşünden ayrı bir görüş belirtirdi, el-Muhezzeb, el-Vasît, eş-Şerhu'l-Kebîr ve er-Ravda gibi Şafiî Mezhebinin temel kitaplarımda Harmele'nin adı çokça geçmektedir.
Mısır'da doğup, Tulunîler devrinde yine Mısır'da vefat eden Harmele'nin eserleri şunlardır:
1) el-Muhtasar: Buna “Muhtasaru Harmele” de denir. Muzenî ve Buveytî'nin Muhtasarları gibi İmam Şafiî'nin görüşlerini kaybetmiştir.
2) el-Mebsût: Bu da Şafiî Mezhebi fıkhına dair bir kitaptır.
Kaynaklar
1. Ahmed Atıyyetullah, Kam. İsi., 11/66;
2. Heytû, Muhammed Hasen, el-İctihâd ve Tabakâtu Muctehidi'ş-Şâfi'iyye, Beyrut 1988, s. 91-93;
3. Hüseynî, Tabakâtu'ş-Şâfi'iyye, 5;
4. İbn Hacer el-Askalânî, Tehzîbu't-Tehzîb, H/229;
5. Karaman, Hayreddin, İslâm Hukuk Tarihi, 100;
6. Kâtip Çelebi, Keşfu'z-Zunûn, 1582, 1630; Kehhâle, Ö. R., MLF, 111/190;
7. Nevevi, Tehzîbu'i-Esmâ ve'l-Lugât, 1/155;
8. Yâfi'î, Mir'âtü'l-Cenân, 11/167;
9. es-Subkî, Tâcuddin, Tabakâtu'ş-Şâfiiyeti'l-kubrâ, Kahire 1964, 11/127-131;
10. Suyuti, Husnü'l-Muhâdara, 1/135;
11. Şîrâzî, Tabakâtü'l-Fukaha, 80;
12. Zehebî, Mizânü'l-i'tidâl, Beyrut 1963, I/472-493.