sumeyye
Sun 12 August 2012, 02:16 pm GMT +0200
4. Hac İşlemleri (Menâsikul-Hac)
Haccın farz, vacip ve sünnet her türlü işlemine Nusuk (ç. Menasik) veya Menasiku'l-Hac denir:
1- Haccın Farzları:
Haccın üç farzı vardır:
1) İhrama girmek,
2) Arafat'ta vakfe,
3) Ziyaret tavafı.
Bunlardan son ikisi, aynı zamanda haccın rükünleridir.
Haccın farzları
---------------------------------------------------------------------
İhrama girmek. Arafat'la vakfe Ziyaret tavafı.
(niyet-telbiye) (bir süre durmak) (4 şart)
Şema 51: Haccın Farzları
İşlem
Hanefî
Şafiî
Maliki
Hanbelî
İhrama
Girmek
Farz/Şart
F/Rükün
F/R
F/R
Arafat'ta
Vakfe
F/R
F/R
F/R
F/R
Ziyaret
Dört şart
F/R
F/R
F/R
F/R
Tavafı
Üç şavt
Vacip
F
F
F
Sa'y
Vacip
F/R
F/R
F/R
Tablo 103: Haccın Farzları
İhrama Girmek:
Tanımı:
Sözlükte “haram kılmak” manasına gelen ihram, hac işlemi olarak “Hac veya umreye başlamaya niyet eden kimsenin, bu iki işlem dışında olduğunda helal olan hal ve hareketleri kendine haram kılması” demektir. İhrama giren kimseye Muhrim, ihrama girişe göre yapılma şekli açısından hac ve umrelere ise Muhremun Bih adı verilir.
İhrama girecek kimse, abdest alır veya -efdal olan- gusül yapar, izar ve rida denen hac elbisesini giyer. Bu özel elbiseye koku sürer (kokunun eseri kalıyorsa sürülmesi eş-Şeybani, Malik ve eş-Şafiî'ye göre mekruhtur), iki rekat namaz kılar. Namazdan sonra,
“Allah’ım hac yapmak istiyorum. Haccı bana kolaylaştır ve yaptığım haccı kabul et” diye dua eder. Namazın sonrasında telbiyeye başlar. Böylece, ihrama girilmiş olur.
Rükünleri:
Niyet:
Hanefî ve Maliki Mezheplerine göre, ihrama girerken niyet etmek, onun bir rüknüdür. Hac veya umreye niyet ettikten sonra, telbiyeye başlanır.
İhram niyetiyle telbiye yapıp hac veya umreden birine niyet etmeyen kimse, tavaf yapmadıkça dilediğine devam eder, fakat tavaf yapınca niyet hac için kesinleşir. [393]
Niyet, “Allah’ım haccetmek istiyorum, haccı bana kolaylaştır ve yaptığım haccı kabul et” şeklinde yapılır. [394]
Telbiye: [395]
Telbiye, hacı adayının ihrama girerken ve hac işlemlerini yaparken söylediği aşağıdaki sözlerdir: .
“Lebbeyk. Allahumme Lebbeyk. Lebbeyke La Şerike Leke Lebbeyk. İnne'l-Hamde ve'n-Ni'mete Leke ve'l-Mulke La Şerike Leh” (Allah’ım! Senin emrine her zaman itaat ederim. Senin ortağın yoktur. Davetine daima saf kalblilik ve doğrulukla uyarım. Şüphesiz ki, hamd de, nimet de sana mahsustur, mülk de senindir. Senin ortağın yoktur, Allah’ım!)
Bu sözleri söylemek, Cumhur'a göre müstehap, Zahirî Mezhebine göre vaciptir; Ebu Hanife'ye göre, bunlar yerine geçen başka sözler de söylenebilir.
Bu sözlere ilave yapmak Hanefî Mezhebine göre caiz, eş-Şafiî'ye göre caiz değildir.
Telbiyeyi yüksek sesle yapmak, Cumhur'a göre müstehap, Zahiri Mezhebine göre vaciptir.
Telbiye, Hanefî Mezhebine göre ihramın rüknüdür; eş-Şafiî ve Malik'e göre telbiyesiz de ihrama girilebilir. [396]
Her farz namazdan sonra ve iniş çıkışlarda bol bol telbiye yapılır. Telbiye ve niyet, ikisi birlikte yapılmalıdır.
Ebu Hanife, eş-Şafiî, es-Sevrî, Ahmed b. Hanbel, İshak b. Raheveyh, Ebu Sevr, Davud ez-Zahirî, İbn Ebi Leyla, Ebu Ubeyd ve et-Taberî'ye göre, telbiyeye akabe cemrelerinde taşlama yapınca; Malik'e göre, arefe günü güneş batınca, bir gruba göre ilk cemreyi görünce son verilir. [397]
Rükün
Hanefî
Şafiî
Maliki
Hanbelî
Niyet
Rükün
—
Rükün
—
Telbiye
—
Sünnet
Sünnet
Rükün
Tablo 103: İhramın Rükünleri
4.1.1.3 Vacipleri:
İhramın zamanında ve yerinde girmek ile bazı yasak işleri yapmamak şeklinde iki tane vacibi vardır:
[393] Kâsânî, BS, c. II, s. 163.
[394] İbn Kudame, Mugnî, c. III, s. 281-285; Kâsânî, BS, c. II, s. 161; Mergınânı, age, c I, s. 137.
[395] Ahroed b. Hanbel, Mesail, S. 215-216, no: 703-706; İbn Kudame, Mugnî, c. 111, s. 288-291; Mergınanî, Hidaye, c. II, s. 136-137; Serahsî, Mebsut, c. IV, s. 5-6, 8; Şafiî, Umm, c. II, s. 155-157; Şeybânî, Asl, c. II, s. 451-457.
[396] İbn Rüşd, BM, c. I, s. 272; Mergınanî, age, c. I, s. 138; Şafiî, Umm, c. II, s. 15/-
[397] İbn Rüşd, BM, c. I, s. 273; Mergınânî, age, c. I, s. 147.