- Güzel Hitap Tarzı

Array

Eslemnur

Mon 4 October 2010, 12:24 am GMT +0200

L. Güzel Hitap Tarzı:

Peygamber'in (s.a.v.) çocuğun dikkatini çekmek ve söyleneni kabule hazır hale getirmek için farklı hitap tarzları kullandığını görmekteyiz. O, yerine göre bazan çocuğun adıyla, bazan "Ey çocuk!" (Ya ğulâm veya ey ğuleym) diyerek çocukluk/küçüklük ifade eden bir kelimeyle ve çoğu zamanda duygu ve şefkat yüklü bir tonla "yavrucuğum, oğulcuğum!" (ya büneyye) diyerek seslenirdi.

Allah kendilerinden razı olsun ashab-ı kiram da, babası İslâm ile şereflenmiş müslüman çocuğa hitabederlerken (çok defa) "ey kardeşimin oğlu!" (ya ibne ahî) derlerdi. Nitekim Ömer b. Hattab, Ibn Abbâs'a "Söyle, ey kardeşimin oğlu! Kendini öyle küçük görme!" demiştir.[116] Fakat onlar babası müslüman olmamiş çocuğa seslenirken de (genellikle) "yavrucuğum, oğulcuğum" (ya büneyye) hitap tarzını kullanırlardı. Nitekim Sa'd b. Hakîm'in dedesi diyor ki: Ömer b. Hattab'a gitmiştim. Bana "yeğenim!" demeye başladı. Sonra bana kim olduğumu sordu. Ben de ona soyum hakkında bilgi verdim. Babamın İslâm'a yetişmediğini anlayınca, "yavrucuğum, yavrucuğum" demeye başladı.[117]

İmam Nevevî, içerisinde "yavrucuğum, oğulcuğum" (ya büneyye) hitap tarzının geçtiği hadisleri esas alarak şunları söylemektedir: "Bu hadislere göre, insanın, yaşça kendisinden daha küçük olan ve oğlu dışındaki birine "yavrum, oğlum, evladım" veya "yavrucuğum, oğulcuğum" demesi caizdir.. Bu tür hitap tarzlarının mânâsı centilmenlik, şefkat ve nezaket göstermektir. Bir çocuğa bu şekilde seslenen biri adeta "Sen benim nezdimde, şefkat ve merhamet itibariyle evladım hükmündesin/yerindesin" demek istemektedir. Aynı şekilde, bir kimse kendisinden daha küçük olan veya yaşıtı olan insana "kardeşim" diyebilir. Sözkonusu hitap tarzlarıyla, Peygamber'in (s.a.v.) yaptığı gibi ince, nazîk ve kibar davranmak kasdedilirse, bu müstehap olur."[118]

Şu halde, çocuğa güzel hitap etmek suretiyle onun ruhunu okşamalı, sevildiğini hissetirmeli ve verilmek istenen mesajı almaya hazır duruma getirmelidir.[119

[1] Muhammed Hıdır Hüseyin, es-Seâdetu'I-Uzmâ, s. 90.

[2] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 318.

[3] İbn Abbâs'tan rivayet edilen bu hadis sahihtir. Bkz. Ahmed b. Hanbel, 1,239; Sahihu'l-Cami', Hadis No: 4027. Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 319.

[4] Ahmed b. Hanbel, II, 452.

[5] Ebû Dâvud, Edeb, 80; Ahmed b. Hanbel, III, 447.

[6] Ebû Dâvud, Edeb, 101; Ahmed b. Hanbel, V, 42.

[7] Muhammed Kutub, Menhecü't Terbiye et İslâmiyye, 1,117. Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 319-320.

[8] Hâkim, Müstedrek, III, 541.

[9] Rivayetin kaynakları için bkz. Dn. 497.

[10] Hadis için bkz. Dn 480.

[11] Bkz. Sahihu'l-Cami , Hadis No: 251. Hadis sahihtir.

[12] Hadis için bkz. Dn. 426.

[13] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 320-323.

[14] Yûsuf, 12/8.

[15] Yûsuf, 1279-10.

[16] Buhârî, Hibe, 12; Müslim, Hibât, 13,17; Tirmizî, Ahkâm, 30; Nesâî, Nuhl, 1; İbn Mâce, Hibe, 1; Muvatta1, Akdiye, 39; Ahmed b. Hanbel, IV, 268; Darekutnî, Sünen, III, 42; Silsiletü'l-Ehadîs es-Sahîha, Hadis No: 1240. Hadisin başka rivayetlerinde "...Allah'tan korkun, çocuklarınız arasında adaletle muamele edin" buyurulmuştur.

[17] Abdulğanî en-Nablusî, Tahkîku'l-Kadıyye fi'l-Fark beyne'r-Rişve ve'l-Hediyye, s. 217.

[18] Hadisi Beyhakî rivayet etmiştir.

[19] Abdulğanî en-Nablusî, a.g.e., s. 218.

[20] Müslim, Birr, 62; Ahmed b. Hanbel, III, 324.

[21] Muhammed el-Makdisî el-Hanbelî, el-Âdâbu'ş-Şer'iyye ve'l-Menhecu’l-Meriyye,182.

[22] Müslim, İmaret, 18; Nesâî, Âdâbu'l-Kudât, 1; Ahmed b. Hanbel, II, 160.

[23] Bkz. İbn Kudame, el-Muğnî, V. 604.

[24] Abdulğanî en-Nablusî, a.g.e., s. 218. Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 323-326.

[25] Hadis için bkz. Dn. 479. Rezîn'in rivayetinde sözkonusu çocuğun Fadl b. Abbas olduğu geçmektedir. Bkz. Camiu'l-Usûl, V. 84.

[26] Hadis, Ibn Asâkirve Deylemî tarafından rivayet edilmiştir.

[27] Hadisi Abdurrezzâk Musannef İnde rivayet etmiştir.

[28] Başka bir rivayette "bizim yaşça en küçüğümüz (bile) seninle birlikte kalkar (vs Ömer'e giderek şahitlik yapabilir), kalk ey Ebû Saîd! dediler" şeklindedir.

[29] Buhârî, Buyu", 9; Müslim, Edeb, 36; Ebû Dâvud, Edeb, 128; Ahmed b. Hanbel, II, 3.

[30] İbn Abidin, Reddu'l-Muhtar, 1,67.

[31] Muvaffak b. Ahmed el-Mekkî, Menakıbu Ebî Hanîfe, s. 406.

[32] Ibn Zafer el-Mekkî, Enbâu Nücebâi'l-Ebnâ, s. 146.

[33] Meryem, 19/86.

[34] Meryem, 19/87.

[35] Nemi, 27/22.

[36] Konu hakkında geniş bilgi için, Enbiya sûresinin 78 ve 79. âyetlerine bakılabilir. (Çev.)

[37] Ibnu'l-Adîm, Tezkiratü'l-Âbâ ve Tesliyetû'l-Ebnâ, s. 64.

[38] Bkz. Ibnu'l-Adîm, a.g.e., s. 64.

[39] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 326-330.

[40] Ebû Dâvud, Vitr, 27.

[41] Gazzalî, İhya, I!, 217.

[42] Buhari, Fedailu Ashabi'n-Nebî, 24.

[43] Abdurrezzak, Musannef, V, 160; Ahmed b. Hanbel, V, 446; Ibn Mâce, Ahkâm, 22.

[44] Duanın buraya kadar olan kısmı aynı zamanda Zuhruf sûresinin 13 ve 14. âyetleridir. Herhangi bir vasıtaya binerken bu âyetlerin okunması sünnettir. (Çev.)

[45] Müslim, Hac, 425; Ebû Dâvud, Cihad, 72; Tirmizî, Duâ, 41; Nesaî, Istiaze, 41; Ibn Mâce, Duâ, 20; Darimî, Isti'zan, 42; Muvatta", Isti'zan, 34; Ahmed b. Hanbel, II, 150; Ibn Huzeyme, Sahih, IV, 138.

[46] Müslim, Fedailu's-Sahâbe, 141; Ibn Mâce, Zühd, 8; Ahmed b. Hanbel, V, 77.

[47] Müslim, Fedailü's-Sahâbe, 143.

[48] Tirmizî, Menakıb, 45

[49] Rivayet için bkz. Hâkim, Müstedrek, III, 456.

[50] Hâkim, a.g.e., III. 259.

[51] Yûsuf, 12/98.

[52] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 330-333.

[53] Dr. Saliha Sengar, Mecelletü'l-Muallim el-Arabî es-Sûriyye, s.763, sayı, 11-12, yıl: 1979 (makale). Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 333-334.

[54] Hadisi Ibn Hibban rivayet etmiştir.

[55] Hadisi Taberânî rivayet etmiştir.

[56] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 334.

[57] Ibn Hamza, el-Beyan ve't-Ta'rif fî Esbabı Vurûdi'l-Hadis, II, 102. Hadisi Abduırezzak rivayet etmiştir

[58] et-Terbiye fi'l-lslâm, s. 130.

[59] Hûd, 11/120.

[60] Yûsuf, 12/111.

[61] İbrahim, 14/37.

[62] Bakara, 2/127; Kıssa için bkz. Buharı, Enbiya, 9; Ahmed b. Hanbel, f, 347.

[63] Tirmİzî, Kıyamet, 48.

[64] Buhârî, Enbiya, 51; Müslim, Zûhd, 10.

[65] Buhârî, Kefalet, 1;Ahmed b. Hanbel, 11,348. Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 336-343.

[66] Bkz.Dn.500.

[67] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 344.

[68] Bugün Ülkeler coğrafyasındaki adi Etiyopya'dır. (Çev.)

[69] İbn Hacer, Fethû'l-Barî, XIII, 31 {İbn Teymiyye'nin "Iktizâu's-Sıratil-Müstakîm" adlı eserinden naklen).

[70] Bkz. Dn. 625.

[71] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 345-346.

[72] Bkz. Kâsânî, Bedaiu's-Sanaî', I, 158. Yazar, sayfa numarasını yanlışlıkla, 258 şeklinde vermiştir. (Çev.)

[73] Hâkim, a.g.e., II, 60. Hâkim, hadisin isnadının sahih olduğunu söylemiş, Zehebî de bunu kabul etmiştir.

[74] Ibnu'l-Adîm, Tezkiratü'l-Âbâ ve Tesliyetü'l-Ebnâ, s. 64; Abdulaziz el-Bedrî, el-Islâm Beyne'l-Ulema vel-Hukkâm, s. 112.

[75] Hâkim, a.g.e., IV, 265. Hâkim, rivayetin isnadının sahih olduğunu ifade etmiş, Zehebî de bunu kabul etmiştir.

[76] Ibn Abidin, Reddül-Muhtâr, I, 67.

[77] Kevserî, Büluğu'l-Emânî fî Sîreti't-lmam Muhammed b. el-Hasen eş-Şeybanî, s. 12. (Hatib Bağdadî'den naklen). Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 346-350.

[78] Ebü Dâvud, Taharet, 72; Ibn Mâce, Zebaih, 6.

[79] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 351.

[80] Bkz. Dn. 256.

[81] Bkz. Ahmed b. Hanbel, III, 288.

[82] Hâkim, Mûstedrek, 1,372.

[83] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 352-353.

[84] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 353.

[85] Buharı, Edeb, 79; Müslim, Münafikîn, 63; Tirmizî, Edeb, 79; Ahmed b. Hantal, II, 61.

[86] Sözkonusu soru tipleri Türkiye'de "Bulmaca" adını almaktadır. (Çev.)

[87] Ahmed b. Hantal, 1,214.

[88] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 354-355.

[89] Muhammed Kutub, Menhecü't-Terbiye el-İslâmiyye, II, 141.

[90] Bkz. Dn. 403

[91] İbn Hacer, Fethül-Barî, XIII, 153.

[92] İbnu'l-Kayyım, et-Tıbbu'n-Nebevî, s. 398.

[93] Bakara, 2/266.

[94] İbn Hacer, Fethul-Bârî, XIII, 153.

[95] İbn Abidin, Reddu'l-Muhtar, 1,7. Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 355-356.

[96] Buhârî, Teheccüd, 2; Müslim, Fedailu's-Sahâbe, 140; Ibn Mâce, Rüya, 10; Ahmed b. Hanbel, 11,146.

[97] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 357.

[98] Rivayet için bkz. Dn. 519.

[99] Buhârî, Edeb, 17; Ebû Dâvud, Libas, 2; Ahmed b. Hanbel, VI, 365.

[100] Ibn Hacer, Fethul-Barî, XIII, 31.

[101] Ibn Hibban'tn Sahİh'inde rivayet ettiği ve isnadı hasen olan bu hadis için bkz. Silsİletü'l-Ehadis es-Sahîha, Hadis No: 70.

[102] Hâkimin rivayet ettiği bu hadisin bir benzertiçin bkz. Dn. 512.

[103] Bkz. Dn. 514.

[104] Senedi sahih olan bu hadis için bkz. Sahihu'l-Cami', Hadis No: 5020

[105] Ebû Ya'la'nın hasen senedle rivayet ettiği bu hadis için bkz. Silsiletül-Ehadis es-Sahîha, Hadis No: 312. Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 357-359.

[106] Muvatta', Buyu', 22.

[107] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 359-360.

[108] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 360.

[109] İbn Asakir'in rivayet ettiği bu hadis için bkz. Ibn Hamza, el-Beyan vet-Tarîf fî Es-babiVurûdi'l-Hadis, II,135.

[110] Gazzalî, ihya, II, 218.

[111] Tirmizî, Tefeir (sûre 1), 2. Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 360-362.

[112] Buhârî, Hudûd, 22; Ebû Dâvud, Hudûd, 17; Tirmizî, Hudûd, 1; Ibn Mâce, Talâk, 15; Darimî, Hudûd, 1; Ahmed b. Hanbel, VI, 100.

[113] Tâhâ, 20/132.

[114] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 362-363.

[115] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 363-364.

[116] Hattâ Peygamber de {s.a.v:), daha önce geçtiği üzere, Abdullah b. Abbas'a "ey kardeşimin oğlu! Şu arefe günü kulağına, gözüne ve diline sahip olan kimsenin günahları bağışlanır" buyurarak, sözkonusu hitap tarzını kullanmıştır. Hadis için bkz. Ahmed b. Hanbel, I, 329; Kenzü'l-Ummal, V. 68.

[117] Buhârî, el-Edebü'l-Müfred, Hadis No: 806.

[118] Nevevî, Şerhu Sahîh-i Müslim, XIV, 183-184.

[119] Muhammed Nûr Süveyd. Peygamberimizin Sünnetinde Çocuk Eğitimi. Uysal Kitabevi: 364-365.