hafiza aise
Mon 28 March 2011, 06:15 pm GMT +0200
58. Gece Namazı Ve Peygamber (S.A.V)İn Geceleyin Kıldığı Namazların Rekat Sayısı
103. Aişe (r.anhâ)'tan rivayet edilmiştir:
"Peygamber (s.a.v), geceleyin, sabah namazının iki rekat (sünnet)i ve (bir de, bir rekat) vitir namazı ile birlikte on üç rekat namaz kılardı.[1001]
Bir rivayette, Hz. Aişe şöyle der:
Resulullah (s.a.v)'in geceleyin (kıldığı) namaz, on rekat idi. Bir sec-yle (rekatla) vitir ve sabah namazının iki rekat (sünnet)ini kılardı. İşte bu şekilde geceleyin kıldığı namazlar on üç rekat [1002] olurdu. [1003] Başka bir rivayette, Hz. Aişe şöyle der:
Peygamber (s.a.v), geceleyin on bir rekat namaz kılardı. Şafak doğduğu zaman hafif iki rekat (daha) namaz kılardı. Sonra müezzin gelip ezanı okuyuncaya kadar sağ tarafına yaslanırdı. [1004]
Konu ile ilgili başka bir rivayet ise şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), (geceleyin) on bir rekat namaz kılardı. İşte bu, onun (geceleyin kıldığı) namazdır. Sizden birisi, başını secde (yerinden) kaldırmadan önce elli ayet okuyacak kadar secde de beklerdi. Sabah namazı-(nın farzi)ndan önce iki rekat (daha) namaz kılardı. Sonra müezzin (sabah) namazı için (ezan okumaya) gelinceye kadar sağ tarafına yaslanırdı.[1005]
Bununla ilgili başka bir rivayet ise şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), geceleyin, bir (rekat) vitir namazı ile birlikte on bir rekat namaz kılardı. Onu bitirdiği zaman müezzin (sabah namazı için el:an okumaya) gelinceye kadar sağ tarafına yaslanırdı. (Müezzinin gelişine müteakiben) hafif iki rekat (daha) namaz kılardı.[1006]
Yine başka bir rivayette, Hz. Aişe şöyle der:
Resulullah (s.a.v), yatsı namazını -ki insanlar, bu namaza 'Ateme' derler- bitirdikten sonra sabah namazıfn farzı)na kadar on bir rekat (daha) namaz kılardı. Her iki rekat arasında selam verirdi. Bir rekatta vitir kılardı.[1007] Müezzin sabah namazı için (ezan okuyup) sustuğu, sabahın olduğunu iyice anladığı ve {namaz vaktinin geldiğini haber vermek için) müezzin ona geldiği zaman kalkıp hafif iki rekat (daha) namaz kılardı. Sonra müezzin kamet için gelinceye kadar sağ tarafına yaslanırdı.[1008]
Yine diğer bir rivayette, Hz. Aişe şöyle der:
Resulullah (s.a.v), geceleyin, on üç rekat namaz kılardı. Bunlardan beş (rekat)i ile vitir kılardı. En son iki rekatta oturup selam verinceye kadar bu beş (rekat)in hiç birinde [1009] oturmazdı.[1010]
Yine başka bir rivayette, Hz. Aişe şöyle der:
Resulullah (s.a.v), geceleyin, on üç rekat namaz kılardı. Sonra sabah ezanını işittiğinde, hafif iki rekat namaz kılardı.[1011]
Konu ile ilgili başka bir rivayet ise şu şekildedir:
Ebu Seleme ibn Abdurrahman, Aişe'ye:
Resulullah (s.a.v), Ramazan (ayın)da nasıl namaz kılardı?' diye sordu. Aişe:
Ramazanda ve Ramazan'ın dışında (geceleyin) on bir rekattan fazla (nafile) namaz kılmazdı. (Önce) dört rekat namaz kılardı. Artık bu namazların güzelliğini ve uzunluğunu sorma! Sonra dört rekat (daha) namaz kılardı. Bunların da güzelliğini ve uzunluğunu sorma! Sonra üç rekat (daha) namaz kılardı. Ben;
Ey Allah'ın Resulü! Vitir namazını kılmadan mı uyuyacaksın?' dedim. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v):
Ey Aişe! Gerçekten beni gözlerim uyur, fakat kalbim uyumaz! [1012]
buyurdu. [1013]
Bu rivayetler, Buhârî ile Müslim'in naklettiği rivayetlerdir. Yine Buhârî'nin bir rivayetinde, Hz. Aişe şöyle der:
Peygamber (s.a.v) yatsı namazını kıl(ar)dı. Sonra ayakta sekiz rekat (daha) kıl(ar)dı. İki rekat ta, (sabah olunca) iki ezan [1014] arasında kıl(ar)dı. Bu iki rekatı, hiçbir zaman bırakmazdı. [1015]
Yine Buhârî'nin başka bir rivayetinde, Mesrûk ibnu'1-Ecda' şöyle der:
Yine Aişe'ye; Resulullah (s.a.v)'in geceleyin (kaç rekat nafile) namaz kıldığını sordum. Oda:
Sabah namazının iki rekat (sünneti) dışında yedi, dokuz ve on bir rekat idi1 diye cevap verdi.[1016]
Müslim'in rivayeti ise şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), (geceleyin) sabah namazının iki rekat (sünneti) ile birlikte on üç rekat namaz kılardı.[1017]
Yine Müslim'in, Ebu Seleme'den yaptığı rivayet ise şu şekildedir:
Aişe'ye:
Resuluüah (s.a.v)'in (geceleyin kaç rekat) namaz kıldığını sordum. O da:
Resulullah (s.a.v), (geceleyin) on üç rekat namaz kılardı.[1018] (Önce) sekiz rekat kılardı. Sonra (bir rekat) vitir kılardı. Oturmuş olduğu halde iki rekat (daha) kılardı. Rükuya varmak istediğinde ayağa kalkıp (sonra da) ıtika varırdı. Sonra sabah namazıfnın farzından önce), ezan ile kamet arasmdai!: rekat (daha) namaz kılardı.[1019]
Yine Müslim'in buna benzer bir rivayeti daha var. Bu rivayetin içerisi^ şu ifde yer. almaktadır:
Ayakta, içerisinde (bir rekat ta) vitir namazının bulunduğu dokuz rekat namaz kılardı. [1020]
Yine Müslim'in başka bir rivayetinde, Ebu Seleme şöyle der:
Aişe'ye gelip (ona):
Ey anneciğim! Bana, Resulullah (s.a.v)'in (geceleyin kaç rekat) namaz kıldığını haber verir misin?' diye sordum. Bunun üzerine Aişe:
Resulullah (s.a.v)'in, Ramazan'da ve Ramazan'ın dışında geceleyin (İddığı) namazı; on üç rekat idi. Bu on üç rekat namazın içerisinde, sabahna-mazının iki rekat (sünneti de) var1 diye cevap verdi. [1021]
Yine Müslim'in, Ebu Ishâk'tan yaptığı rivayet ise şu şekildedir:
Esved ibn Yezîd'e:
Aişe'nin, kendisine, ResuluUah (s.a.v)'in namazları ile ilgili neler söylediğini' sordum. Aişe:
Resulullah (s.a.v), gecenin başında uyurdu. Sonunu ise ihya ederdi. Sonra ailesi ile ilgili.bir (cinsel ilişki) ihtiyacı olursa, ihtiyacını görüp (akabinde) uyurdu. Birinci ezan vakti olduğunda (yatağından) sıçrardı.
(Ravi: Vallahi, Aişe "kalktı" demedi' der.)
Sonra üzerine su dokunurdu.
(Ravi: 'Vallahi, Aişe "yıkandı" demedi. Fakat ben, onun ne demek istediğini biliyorum' der.)
Eğer cünüp değilse, bir insanın namaz için aldığı abdest gibi abdest alırdı. Sonra da namaz kılardı' demiş. [1022]
Ebu Dâvud, bu rivayetin; birinci, ikinci, dördüncü, yedinci, sekizinci ve dokuzuncu metnini rivayet etmiştir.
İkinci rivayetinin içerisinde, Sabah namazının iki rekatlik (sünnetini) kılardı" şeklinde ifade yer almaktadır.[1023]
Yine Ebu Davud'un, bu rivayetin birinci şekli ile ilgili rivayeti; Buhârî'nin naklettiği bir rivayete uygun düşmektedir.
Yine Ebu Davud'un, bu rivayetin ikinci şekli ile ilgili rivayeti; Müslim'in bir rivayetine uygun düşmektedir.
Yine Ebu Davud'un başka bir rivayeti de şu şekildedir:
ResuluIIah (s.a.v), yatsı namazını bitirdikten sonra sabah oluncaya kadar on bir rekat namaz kılardı. Her iki rekatta bir selam verirdi. Bir rekatta vitir kılardı. Secdede iken başını kaldırmadan önce elli ayet okuyacak kadar beklerdi. Müezzin sabah namazının birinci ezanını [1024] bitirince kalkıp hafif iki rekat namaz kılardı. Sonra da müezzin gelinceye kadar sağ tarafına yaslanırdı. [1025]
Yine Ebu Davud'un diğer bir rivayeti de şu şekildedir:
ResuluIIah (s.a.v), geceleyin on üç rekat namaz kılardı. Dokuz rekat ta, [1026] vitir kılardı - yada Aişe buna benzer bir şey söyledi [1027] ve oturarak iki rekat (daha) namaz kılardı. Sonra da ezan ile kamet arasında sabah namazının iki rekat (sünnetini) kılardı. [1028]
Yine Ebu Davud'un başka bir rivayeti ise şu şekildedir:
ResuluIIah (s.a.v), (geceleyin) dokuz rekat ta, vitir kılardı. (İhtiyarladıktan) sonra yedi rekat vitir kılar oldu. Vitri kıldıktan sonra oturarak iki rekat (daha) namaz kılardı. Bu iki rekatta (oturarak) okur, nikuya varmak istediğinde, ayağa kalkıp rükuya varırdı, sonra da secdeye varırdı.[1029]
Yine Ebu Davud'un Esved ibn Yezîd'den yaptığı başka rivayet ise şu şekildedir:
"Esved ibn Yezîd, Aişe'nin yanına girip ona; ResuluIIah (s.a.v)'in geceleyin (kaç rekat) namaz kıldığını sormuştu. Bunun üzerine Aişe:
Resulullah {s.a.v) geceleyin on üç rekat namaz kılardı. (İhtiyarladıktan) sonra iki rekatı terk etti. On bir rekat kılar oldu. Daha sonra vefat etti. Vefat ettiği sıralarda geceleri dokuz rekat kılmakta idi [1030] ve geceleyin (kıldığı) namazın sonuncusu da vitir olurdu.[1031]
Tirmizî ise bu rivayetin; beşinci, yedinci ve dokuzuncu metnini rivayet etmiştir. Yedinci rivayetin metninde şu ilave yer almaktadır:
Resulullah (s.a.v), (geceleyin sabah namazının farzından önce) müezzin ezan okuduğunda kalkıp hafif iki rekat namaz kılardı.[1032]
Yine Tirmizî'nin başka bir rivayetinde Hz. Aişe şöyle der:
Peygamber (s.a.v), geceleyin, dokuz rekat namaz kılardı.[1033] Yine Tirmizî'nin diğer bir rivayetinde Hz. Aişe şöyle der:
Peygamber (s.a.v), geceleyin, (gece) namazı kılamadığı zaman, (ki bazen) uyku onu namazdan aiıkoyar veya (uykulu) gözlerine yenilirdi gündüzleyin on iki rekat (nafile) namaz kılardı.[1034]
Nesâî'de; beşinci, dokuzuncu ve ikinci ile üçüncü rivayeti de Müslim'in iki rivayetine ve (ayrıca bu hadisi) Ebu Davud'un birinci rivayetine (uygun bir şekilde) rivayet etmiştir.
Yine Nesâî'nin başka bir rivayetinde Esved b. Yezîd şöyle der:
Aişe'ye; Resulullah (s.a.v)'in (geceleyin kaç rekat) namaz kıldığını sordum. Bunun üzerine Aişe:
Gecenin ilk bölümünde uyurdu. Sonra (ikinci bölümünde) kalkıp namaz kılardı. Sahur vakti geldiğinde, vitri kılardı. Daha sonra da yatağına gelip yatajrdı. Eğer (cinsel ilişki yapmak) ihtiyacı istediğinde, yatağına değil de hanımlarının yanına giderdi. (Üçüncü bölümünde ise) sabah ezanını işittiğinde hemen kalkardı. Cünüp ise guslederdi. Cünüp değilse, abdest alıp namaz (kılmak için mescide) çıkardı' diye cevap verdi.[1035]
[1001] Buhârî, Teheccüd 10; Müslim, Salâtu'l-Musâfırîn 121-122 (736), 123-124 (737); Ebu Dâuud, Tatavvu1 26 (1334, 1335, 1336, 1337, 1338, 1339, 1340, 1341, 1360); Tirmizî, Salât 208 (439, 440, 441), 210 (443, 444), (445); Nesâî, Kıyâmu'I-Leyl 30, 35, 36, 44, 53; İbn Mâce, İkâme 181 (1358, 1359,1360); Ahmed b. Hanbel, 6/32
[1002] Hz, Peygamber {s.a.v), ilk zamanlarda, yatsı namazını ve son sünneti kıldıktan sonra bir süre uyur ve gecenin ikinci yarısında kalkıp vitir namazıyla birlikte içinde bulunduğu şartlara göre yedi İle on üç rekat arasında değişen sayıda gece namazı kılardı. Farz olsun, nafile olsun, gece kılman bütün namazlara "Gece Namazı" denilmekle birlikte, bir Fıkıh terimi olarak, "Gece Namazı" denilince; geceleyin kılınan vitir ve teheccüd namazları anlaşılır. Her ne kadar akşam ve yatsı namazları geceleyin kıhnırlarsa da bunlar "Gece Namazı"ndan sayılmazlar. Çünkü geceleyin yatsı namazından sonra uyumadan veya bir miktar uyuduktan sonra kılınan namazlara "Gece Namazı" (Salâtu'l-Leyl) denir. Gece Namazı kılmak, mendubtur.
Teheccüd Namazı ise, bir miktar uyuduktan sonra kalkıp kılınan namazlara denir. Teheccüd namazı, Hz. Peygamber (s.a.v)'e farz bir namazdı. Fakat bu namazı nastl kıldığı konusunda mezhep imamları arasında görüş ayrılığı vardır. Teheccüd Namazı ile ilgili ihtilafların sadece eda ediliş tarzı ile ilgili olduğu, fakat onun ümmet üzerine vacip olmadığına dair ittifak bulunduğu, vitrin ise hem edasında ve hükmünde ihtilaf bulunduğu anlaşılır. Hz. Peygamber (s.a.v), Teheccüd Namazını, çeşitli zamanlarda farklı şekillerde kıldığı için gece namazlarının rekat sayıları ve keyfiyetleri de birbirinden farklıdır. Bu farklılık, Hz. Peygamber (s.a.v)'in içinde bulunduğu zaman ve şartlarda kaynaklanmaktadır. Ancak değişmeyen bir şey varsa o da, hiç aksatmadan ve devamlı olarak gece namazını kılmış olmasıdır. Kaçıracak olursa, Tİrmizîde geçen ifadeye göre, gündüzleyin on iki rekat kılardı. İşin gerçeği şu ki; Hz. Peygamber (s.a.v), ilk zamanlardaki ruhî ve tabiî duruma göre, bazen yedi, bazen dokuz ve bazen de sabah namazının iki rekat sünnetiyle birlikte on üç rekat gece namazı kılmıştır. Bu on üç rekat namaz, şu şekilde açıklanmıştır:
1. Vitir ile birlikte dokuz rekat,
2. Vitirden sonra oturarak iki rekat,
3. Sabah namazının Ezanı ile kameti arasında iki rekat daha. (ç)
[1003] Müslim, Salâtu'l-Musâfırîn 128 (738)
[1004] Buhârî, Deavât 5
[1005] Buhârî, Vitr 1, Teheccüd 3
[1006] Müslim, Salâtu'l-Musâfirîn 121 (736)
[1007] Vitrin bir rekat kılınacağına delil gösterilen bu hadislerden hiç birisi, başlı başına bir rekata niyet edilerek vitir kılındığını açık olarak ifade etmemektedir. Vitrin, başlı başına bir rekat kılınmış olması, sadece bir kanaatten İbarettir, (ç)
[1008] Salâtu'l-Musâfirîn 122 (736)
[1009] Şafiıler, bu hadisi delil alarak, vitir namazını, bir selamla beş rekat olarak kılmanın caiz olduğunu söylemişlerdir. bu hadis' muzdarib olup delil olma niteliğinden uzaktır, (ç)
[1010] Müslim, Salâtu'l-Musâfirîn 123 (737)
[1011] Buhârî, Teheccüd 28
[1012] Hz. Peygamber (s.a.v)'in uykusunun, abdestini bozmaması; onunla ilgili özel bir durumdur, (ç)
[1013] Buhârî, Salâtu't-Terâvîh 1, Menakib 21; Müslim, Salâtu'l-Musâfırîn 125 (738)
[1014] sabah namazının Ezanı ile kameti (ç)
[1015] Buhârî, Teheccüd 22
[1016] Buhârî, Teheccüd 10
[1017] Müslim, Saiâtu'l-Musâfirîn 124 (737)
[1018] Bu hadis ile Hz. Peygamber (s.a.v)'in on bir rekat namaz kıldığını ifade eden daha önceki hadis arasında herhangi bir çelişki yoktur. Çünkü konu ile ilgili daha önceki hadiste sabah namazının iki rekatlık sünneti dahil değildi, (ç)
[1019] Müslim, Salâtu'l-Musâfirîn 126 (738)
[1020] Müslim, Salâtu'l-Musâfirîn 126 (738)
[1021] Müslim, Salâtu'l-Musâfirîn 127 (738)
[1022] Müslim, Salâtu'l-Musâfirîn 129 (739)
[1023] Ebu Dâvud, Tatavvu' 26 (1334)
[1024] Bununla; sabah namazının ikinci Ezanı kast edilmektedir. Kamete nispetle "birinci Ezan" tabiri kullanılmıştır, (ç)
[1025] Ebu Dâvud, Tatauvu' 26 (1336)
[1026] Bazı rivayetlerde ise, "yedi rekat ta vitir kılardı" ifadesi yer almaktadır. Bu durumda, yedi rekatın içerisine, gece namazına başlarken kılman iki rekat namaz hesaba katılmamış olur. Bu iki rekat ta, buna katıldığı zaman o zaman dokuz rekat olmuş olur.
[1027] Rauinin bu ifadesi, hadisinin lafızlarını aynen muhafaza ederek değil de mana olarak naklettiğini gösterir, (ç)
[1028] Ebu Dâvud, Tatavvu' 26 (1350)
[1029] Ebu Dâvud, Tatavvu'26 (1351)
[1030] Resulullah (s.a.v)'in geceleri vitir namazı ve vitir namazından sonra oturarak kıldığı iki rekat ile birlikte on üç rekat namaz kılarken, daha sonra bunların iki rekatını terk ederek vitirden sonra oturarak kıldığı iki rekat namaz dahil vitirle birlikte toplam on bir rekat gece namazı kılmaya başlamıştır. Daha sonra yaşı ilerleyince, iki rekat daha azaltarak vitirden sonra oturarak kıldığı iki rekat dahil vitirle birlikte kıldığı gece namazlarının sayısını dokuz rekata indirmiştir.
Geceleri dokuz rekat namaz kılmaya devam ettiği günlerde vefat etmiştir. Burada anlatılan sayılara, sabah namazının iki rekatiık sünneti dahil değildir. Çünkü sabah namazının iki rekatiık sünnetini kılmayı asla bırakmamıştır, (ç)
[1031] Ebu Dâvud, Tatavvu'26 (1363)
[1032] Tirmizî, Vitr 6 (459)
[1033] Tirmİzî,Salât210(443)
[1034] Tirmizî, Salât (445)
[1035] Nesâî, Kıyâmu'1-Leyl 30
103. Aişe (r.anhâ)'tan rivayet edilmiştir:
"Peygamber (s.a.v), geceleyin, sabah namazının iki rekat (sünnet)i ve (bir de, bir rekat) vitir namazı ile birlikte on üç rekat namaz kılardı.[1001]
Bir rivayette, Hz. Aişe şöyle der:
Resulullah (s.a.v)'in geceleyin (kıldığı) namaz, on rekat idi. Bir sec-yle (rekatla) vitir ve sabah namazının iki rekat (sünnet)ini kılardı. İşte bu şekilde geceleyin kıldığı namazlar on üç rekat [1002] olurdu. [1003] Başka bir rivayette, Hz. Aişe şöyle der:
Peygamber (s.a.v), geceleyin on bir rekat namaz kılardı. Şafak doğduğu zaman hafif iki rekat (daha) namaz kılardı. Sonra müezzin gelip ezanı okuyuncaya kadar sağ tarafına yaslanırdı. [1004]
Konu ile ilgili başka bir rivayet ise şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), (geceleyin) on bir rekat namaz kılardı. İşte bu, onun (geceleyin kıldığı) namazdır. Sizden birisi, başını secde (yerinden) kaldırmadan önce elli ayet okuyacak kadar secde de beklerdi. Sabah namazı-(nın farzi)ndan önce iki rekat (daha) namaz kılardı. Sonra müezzin (sabah) namazı için (ezan okumaya) gelinceye kadar sağ tarafına yaslanırdı.[1005]
Bununla ilgili başka bir rivayet ise şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), geceleyin, bir (rekat) vitir namazı ile birlikte on bir rekat namaz kılardı. Onu bitirdiği zaman müezzin (sabah namazı için el:an okumaya) gelinceye kadar sağ tarafına yaslanırdı. (Müezzinin gelişine müteakiben) hafif iki rekat (daha) namaz kılardı.[1006]
Yine başka bir rivayette, Hz. Aişe şöyle der:
Resulullah (s.a.v), yatsı namazını -ki insanlar, bu namaza 'Ateme' derler- bitirdikten sonra sabah namazıfn farzı)na kadar on bir rekat (daha) namaz kılardı. Her iki rekat arasında selam verirdi. Bir rekatta vitir kılardı.[1007] Müezzin sabah namazı için (ezan okuyup) sustuğu, sabahın olduğunu iyice anladığı ve {namaz vaktinin geldiğini haber vermek için) müezzin ona geldiği zaman kalkıp hafif iki rekat (daha) namaz kılardı. Sonra müezzin kamet için gelinceye kadar sağ tarafına yaslanırdı.[1008]
Yine diğer bir rivayette, Hz. Aişe şöyle der:
Resulullah (s.a.v), geceleyin, on üç rekat namaz kılardı. Bunlardan beş (rekat)i ile vitir kılardı. En son iki rekatta oturup selam verinceye kadar bu beş (rekat)in hiç birinde [1009] oturmazdı.[1010]
Yine başka bir rivayette, Hz. Aişe şöyle der:
Resulullah (s.a.v), geceleyin, on üç rekat namaz kılardı. Sonra sabah ezanını işittiğinde, hafif iki rekat namaz kılardı.[1011]
Konu ile ilgili başka bir rivayet ise şu şekildedir:
Ebu Seleme ibn Abdurrahman, Aişe'ye:
Resulullah (s.a.v), Ramazan (ayın)da nasıl namaz kılardı?' diye sordu. Aişe:
Ramazanda ve Ramazan'ın dışında (geceleyin) on bir rekattan fazla (nafile) namaz kılmazdı. (Önce) dört rekat namaz kılardı. Artık bu namazların güzelliğini ve uzunluğunu sorma! Sonra dört rekat (daha) namaz kılardı. Bunların da güzelliğini ve uzunluğunu sorma! Sonra üç rekat (daha) namaz kılardı. Ben;
Ey Allah'ın Resulü! Vitir namazını kılmadan mı uyuyacaksın?' dedim. Bunun üzerine Resulullah (s.a.v):
Ey Aişe! Gerçekten beni gözlerim uyur, fakat kalbim uyumaz! [1012]
buyurdu. [1013]
Bu rivayetler, Buhârî ile Müslim'in naklettiği rivayetlerdir. Yine Buhârî'nin bir rivayetinde, Hz. Aişe şöyle der:
Peygamber (s.a.v) yatsı namazını kıl(ar)dı. Sonra ayakta sekiz rekat (daha) kıl(ar)dı. İki rekat ta, (sabah olunca) iki ezan [1014] arasında kıl(ar)dı. Bu iki rekatı, hiçbir zaman bırakmazdı. [1015]
Yine Buhârî'nin başka bir rivayetinde, Mesrûk ibnu'1-Ecda' şöyle der:
Yine Aişe'ye; Resulullah (s.a.v)'in geceleyin (kaç rekat nafile) namaz kıldığını sordum. Oda:
Sabah namazının iki rekat (sünneti) dışında yedi, dokuz ve on bir rekat idi1 diye cevap verdi.[1016]
Müslim'in rivayeti ise şu şekildedir:
Resulullah (s.a.v), (geceleyin) sabah namazının iki rekat (sünneti) ile birlikte on üç rekat namaz kılardı.[1017]
Yine Müslim'in, Ebu Seleme'den yaptığı rivayet ise şu şekildedir:
Aişe'ye:
Resuluüah (s.a.v)'in (geceleyin kaç rekat) namaz kıldığını sordum. O da:
Resulullah (s.a.v), (geceleyin) on üç rekat namaz kılardı.[1018] (Önce) sekiz rekat kılardı. Sonra (bir rekat) vitir kılardı. Oturmuş olduğu halde iki rekat (daha) kılardı. Rükuya varmak istediğinde ayağa kalkıp (sonra da) ıtika varırdı. Sonra sabah namazıfnın farzından önce), ezan ile kamet arasmdai!: rekat (daha) namaz kılardı.[1019]
Yine Müslim'in buna benzer bir rivayeti daha var. Bu rivayetin içerisi^ şu ifde yer. almaktadır:
Ayakta, içerisinde (bir rekat ta) vitir namazının bulunduğu dokuz rekat namaz kılardı. [1020]
Yine Müslim'in başka bir rivayetinde, Ebu Seleme şöyle der:
Aişe'ye gelip (ona):
Ey anneciğim! Bana, Resulullah (s.a.v)'in (geceleyin kaç rekat) namaz kıldığını haber verir misin?' diye sordum. Bunun üzerine Aişe:
Resulullah (s.a.v)'in, Ramazan'da ve Ramazan'ın dışında geceleyin (İddığı) namazı; on üç rekat idi. Bu on üç rekat namazın içerisinde, sabahna-mazının iki rekat (sünneti de) var1 diye cevap verdi. [1021]
Yine Müslim'in, Ebu Ishâk'tan yaptığı rivayet ise şu şekildedir:
Esved ibn Yezîd'e:
Aişe'nin, kendisine, ResuluUah (s.a.v)'in namazları ile ilgili neler söylediğini' sordum. Aişe:
Resulullah (s.a.v), gecenin başında uyurdu. Sonunu ise ihya ederdi. Sonra ailesi ile ilgili.bir (cinsel ilişki) ihtiyacı olursa, ihtiyacını görüp (akabinde) uyurdu. Birinci ezan vakti olduğunda (yatağından) sıçrardı.
(Ravi: Vallahi, Aişe "kalktı" demedi' der.)
Sonra üzerine su dokunurdu.
(Ravi: 'Vallahi, Aişe "yıkandı" demedi. Fakat ben, onun ne demek istediğini biliyorum' der.)
Eğer cünüp değilse, bir insanın namaz için aldığı abdest gibi abdest alırdı. Sonra da namaz kılardı' demiş. [1022]
Ebu Dâvud, bu rivayetin; birinci, ikinci, dördüncü, yedinci, sekizinci ve dokuzuncu metnini rivayet etmiştir.
İkinci rivayetinin içerisinde, Sabah namazının iki rekatlik (sünnetini) kılardı" şeklinde ifade yer almaktadır.[1023]
Yine Ebu Davud'un, bu rivayetin birinci şekli ile ilgili rivayeti; Buhârî'nin naklettiği bir rivayete uygun düşmektedir.
Yine Ebu Davud'un, bu rivayetin ikinci şekli ile ilgili rivayeti; Müslim'in bir rivayetine uygun düşmektedir.
Yine Ebu Davud'un başka bir rivayeti de şu şekildedir:
ResuluIIah (s.a.v), yatsı namazını bitirdikten sonra sabah oluncaya kadar on bir rekat namaz kılardı. Her iki rekatta bir selam verirdi. Bir rekatta vitir kılardı. Secdede iken başını kaldırmadan önce elli ayet okuyacak kadar beklerdi. Müezzin sabah namazının birinci ezanını [1024] bitirince kalkıp hafif iki rekat namaz kılardı. Sonra da müezzin gelinceye kadar sağ tarafına yaslanırdı. [1025]
Yine Ebu Davud'un diğer bir rivayeti de şu şekildedir:
ResuluIIah (s.a.v), geceleyin on üç rekat namaz kılardı. Dokuz rekat ta, [1026] vitir kılardı - yada Aişe buna benzer bir şey söyledi [1027] ve oturarak iki rekat (daha) namaz kılardı. Sonra da ezan ile kamet arasında sabah namazının iki rekat (sünnetini) kılardı. [1028]
Yine Ebu Davud'un başka bir rivayeti ise şu şekildedir:
ResuluIIah (s.a.v), (geceleyin) dokuz rekat ta, vitir kılardı. (İhtiyarladıktan) sonra yedi rekat vitir kılar oldu. Vitri kıldıktan sonra oturarak iki rekat (daha) namaz kılardı. Bu iki rekatta (oturarak) okur, nikuya varmak istediğinde, ayağa kalkıp rükuya varırdı, sonra da secdeye varırdı.[1029]
Yine Ebu Davud'un Esved ibn Yezîd'den yaptığı başka rivayet ise şu şekildedir:
"Esved ibn Yezîd, Aişe'nin yanına girip ona; ResuluIIah (s.a.v)'in geceleyin (kaç rekat) namaz kıldığını sormuştu. Bunun üzerine Aişe:
Resulullah {s.a.v) geceleyin on üç rekat namaz kılardı. (İhtiyarladıktan) sonra iki rekatı terk etti. On bir rekat kılar oldu. Daha sonra vefat etti. Vefat ettiği sıralarda geceleri dokuz rekat kılmakta idi [1030] ve geceleyin (kıldığı) namazın sonuncusu da vitir olurdu.[1031]
Tirmizî ise bu rivayetin; beşinci, yedinci ve dokuzuncu metnini rivayet etmiştir. Yedinci rivayetin metninde şu ilave yer almaktadır:
Resulullah (s.a.v), (geceleyin sabah namazının farzından önce) müezzin ezan okuduğunda kalkıp hafif iki rekat namaz kılardı.[1032]
Yine Tirmizî'nin başka bir rivayetinde Hz. Aişe şöyle der:
Peygamber (s.a.v), geceleyin, dokuz rekat namaz kılardı.[1033] Yine Tirmizî'nin diğer bir rivayetinde Hz. Aişe şöyle der:
Peygamber (s.a.v), geceleyin, (gece) namazı kılamadığı zaman, (ki bazen) uyku onu namazdan aiıkoyar veya (uykulu) gözlerine yenilirdi gündüzleyin on iki rekat (nafile) namaz kılardı.[1034]
Nesâî'de; beşinci, dokuzuncu ve ikinci ile üçüncü rivayeti de Müslim'in iki rivayetine ve (ayrıca bu hadisi) Ebu Davud'un birinci rivayetine (uygun bir şekilde) rivayet etmiştir.
Yine Nesâî'nin başka bir rivayetinde Esved b. Yezîd şöyle der:
Aişe'ye; Resulullah (s.a.v)'in (geceleyin kaç rekat) namaz kıldığını sordum. Bunun üzerine Aişe:
Gecenin ilk bölümünde uyurdu. Sonra (ikinci bölümünde) kalkıp namaz kılardı. Sahur vakti geldiğinde, vitri kılardı. Daha sonra da yatağına gelip yatajrdı. Eğer (cinsel ilişki yapmak) ihtiyacı istediğinde, yatağına değil de hanımlarının yanına giderdi. (Üçüncü bölümünde ise) sabah ezanını işittiğinde hemen kalkardı. Cünüp ise guslederdi. Cünüp değilse, abdest alıp namaz (kılmak için mescide) çıkardı' diye cevap verdi.[1035]
[1001] Buhârî, Teheccüd 10; Müslim, Salâtu'l-Musâfırîn 121-122 (736), 123-124 (737); Ebu Dâuud, Tatavvu1 26 (1334, 1335, 1336, 1337, 1338, 1339, 1340, 1341, 1360); Tirmizî, Salât 208 (439, 440, 441), 210 (443, 444), (445); Nesâî, Kıyâmu'I-Leyl 30, 35, 36, 44, 53; İbn Mâce, İkâme 181 (1358, 1359,1360); Ahmed b. Hanbel, 6/32
[1002] Hz, Peygamber {s.a.v), ilk zamanlarda, yatsı namazını ve son sünneti kıldıktan sonra bir süre uyur ve gecenin ikinci yarısında kalkıp vitir namazıyla birlikte içinde bulunduğu şartlara göre yedi İle on üç rekat arasında değişen sayıda gece namazı kılardı. Farz olsun, nafile olsun, gece kılman bütün namazlara "Gece Namazı" denilmekle birlikte, bir Fıkıh terimi olarak, "Gece Namazı" denilince; geceleyin kılınan vitir ve teheccüd namazları anlaşılır. Her ne kadar akşam ve yatsı namazları geceleyin kıhnırlarsa da bunlar "Gece Namazı"ndan sayılmazlar. Çünkü geceleyin yatsı namazından sonra uyumadan veya bir miktar uyuduktan sonra kılınan namazlara "Gece Namazı" (Salâtu'l-Leyl) denir. Gece Namazı kılmak, mendubtur.
Teheccüd Namazı ise, bir miktar uyuduktan sonra kalkıp kılınan namazlara denir. Teheccüd namazı, Hz. Peygamber (s.a.v)'e farz bir namazdı. Fakat bu namazı nastl kıldığı konusunda mezhep imamları arasında görüş ayrılığı vardır. Teheccüd Namazı ile ilgili ihtilafların sadece eda ediliş tarzı ile ilgili olduğu, fakat onun ümmet üzerine vacip olmadığına dair ittifak bulunduğu, vitrin ise hem edasında ve hükmünde ihtilaf bulunduğu anlaşılır. Hz. Peygamber (s.a.v), Teheccüd Namazını, çeşitli zamanlarda farklı şekillerde kıldığı için gece namazlarının rekat sayıları ve keyfiyetleri de birbirinden farklıdır. Bu farklılık, Hz. Peygamber (s.a.v)'in içinde bulunduğu zaman ve şartlarda kaynaklanmaktadır. Ancak değişmeyen bir şey varsa o da, hiç aksatmadan ve devamlı olarak gece namazını kılmış olmasıdır. Kaçıracak olursa, Tİrmizîde geçen ifadeye göre, gündüzleyin on iki rekat kılardı. İşin gerçeği şu ki; Hz. Peygamber (s.a.v), ilk zamanlardaki ruhî ve tabiî duruma göre, bazen yedi, bazen dokuz ve bazen de sabah namazının iki rekat sünnetiyle birlikte on üç rekat gece namazı kılmıştır. Bu on üç rekat namaz, şu şekilde açıklanmıştır:
1. Vitir ile birlikte dokuz rekat,
2. Vitirden sonra oturarak iki rekat,
3. Sabah namazının Ezanı ile kameti arasında iki rekat daha. (ç)
[1003] Müslim, Salâtu'l-Musâfırîn 128 (738)
[1004] Buhârî, Deavât 5
[1005] Buhârî, Vitr 1, Teheccüd 3
[1006] Müslim, Salâtu'l-Musâfirîn 121 (736)
[1007] Vitrin bir rekat kılınacağına delil gösterilen bu hadislerden hiç birisi, başlı başına bir rekata niyet edilerek vitir kılındığını açık olarak ifade etmemektedir. Vitrin, başlı başına bir rekat kılınmış olması, sadece bir kanaatten İbarettir, (ç)
[1008] Salâtu'l-Musâfirîn 122 (736)
[1009] Şafiıler, bu hadisi delil alarak, vitir namazını, bir selamla beş rekat olarak kılmanın caiz olduğunu söylemişlerdir. bu hadis' muzdarib olup delil olma niteliğinden uzaktır, (ç)
[1010] Müslim, Salâtu'l-Musâfirîn 123 (737)
[1011] Buhârî, Teheccüd 28
[1012] Hz. Peygamber (s.a.v)'in uykusunun, abdestini bozmaması; onunla ilgili özel bir durumdur, (ç)
[1013] Buhârî, Salâtu't-Terâvîh 1, Menakib 21; Müslim, Salâtu'l-Musâfırîn 125 (738)
[1014] sabah namazının Ezanı ile kameti (ç)
[1015] Buhârî, Teheccüd 22
[1016] Buhârî, Teheccüd 10
[1017] Müslim, Saiâtu'l-Musâfirîn 124 (737)
[1018] Bu hadis ile Hz. Peygamber (s.a.v)'in on bir rekat namaz kıldığını ifade eden daha önceki hadis arasında herhangi bir çelişki yoktur. Çünkü konu ile ilgili daha önceki hadiste sabah namazının iki rekatlık sünneti dahil değildi, (ç)
[1019] Müslim, Salâtu'l-Musâfirîn 126 (738)
[1020] Müslim, Salâtu'l-Musâfirîn 126 (738)
[1021] Müslim, Salâtu'l-Musâfirîn 127 (738)
[1022] Müslim, Salâtu'l-Musâfirîn 129 (739)
[1023] Ebu Dâvud, Tatavvu' 26 (1334)
[1024] Bununla; sabah namazının ikinci Ezanı kast edilmektedir. Kamete nispetle "birinci Ezan" tabiri kullanılmıştır, (ç)
[1025] Ebu Dâvud, Tatauvu' 26 (1336)
[1026] Bazı rivayetlerde ise, "yedi rekat ta vitir kılardı" ifadesi yer almaktadır. Bu durumda, yedi rekatın içerisine, gece namazına başlarken kılman iki rekat namaz hesaba katılmamış olur. Bu iki rekat ta, buna katıldığı zaman o zaman dokuz rekat olmuş olur.
[1027] Rauinin bu ifadesi, hadisinin lafızlarını aynen muhafaza ederek değil de mana olarak naklettiğini gösterir, (ç)
[1028] Ebu Dâvud, Tatavvu' 26 (1350)
[1029] Ebu Dâvud, Tatavvu'26 (1351)
[1030] Resulullah (s.a.v)'in geceleri vitir namazı ve vitir namazından sonra oturarak kıldığı iki rekat ile birlikte on üç rekat namaz kılarken, daha sonra bunların iki rekatını terk ederek vitirden sonra oturarak kıldığı iki rekat namaz dahil vitirle birlikte toplam on bir rekat gece namazı kılmaya başlamıştır. Daha sonra yaşı ilerleyince, iki rekat daha azaltarak vitirden sonra oturarak kıldığı iki rekat dahil vitirle birlikte kıldığı gece namazlarının sayısını dokuz rekata indirmiştir.
Geceleri dokuz rekat namaz kılmaya devam ettiği günlerde vefat etmiştir. Burada anlatılan sayılara, sabah namazının iki rekatiık sünneti dahil değildir. Çünkü sabah namazının iki rekatiık sünnetini kılmayı asla bırakmamıştır, (ç)
[1031] Ebu Dâvud, Tatavvu'26 (1363)
[1032] Tirmizî, Vitr 6 (459)
[1033] Tirmİzî,Salât210(443)
[1034] Tirmizî, Salât (445)
[1035] Nesâî, Kıyâmu'1-Leyl 30