sumeyye
Tue 31 July 2012, 01:53 pm GMT +0200
Gamûs Yemini (El-Yemînu'1-Gamûs): [814]
Tanımı:
a) Hanefi Mezhebine göre, mazi veya hale ait bir konuda, olumlu veya olumsuz bir cümleyle, terk veya fiil için kasıtlı olarak yalan yere -msl., yaptığını bildiği halde yapmadım şeklinde- yapılan yemin Gamûs Yemini adını alır.
b) Malikî Mezhebine göre, gamûs yemini üç çeşittir:
(1) Yalan Yere Yapılan: Kasıtlı olarak yalan yere yapılan gamûs yemini için keffaret ödenmez, tevbe edilir ve güç yettiğince oruç, sadaka vb. ile Allah'a yaklaşılır.
(2, 3) Şüphe veya Zayıf Zanla Yapılan: Yalancılığı ortaya çıkarsa veya çıkmazsa günahkâr olunur, doğruluğu ortaya çıkarsa bazılarınca yeminde bârr olunur, günahkâr olunmaz, diğer bazılarınca günahkâr olunur, tevbe gerekir. Mahlûfun aleyh maziye aitse, ittifakla keffaret gerekmez; meydana gelmesi mümkün olmayana bağlı veya bunu bildiği halde bulunmayan mahlûfun aleyhte bazılarınca keffaret gerekmez, bazılarınca gerekir. Mahlûfun aleyh, hal ve istikbale ait olunca, gamûs yemini olmaz.
c) Hanbelî Mezhebine göre, geçmişe ait bir konuda bilerek ve kasıtla yalan yere yapılan yemin gamûs yeminidir.
Hükmü:
a) Hanefi ve Hanbelî Mezheplerine göre, gamûs yemini için keffaret ödenmez, ancak hâlif günahkâr olup, tevbe etmesi gerekir. Hatta Ebu Mansur el-Matüridî, bu şekilde yemin edenin kıyas yoluyla tekfir edileceğini belirtir; bazılarına göre, gamûs yemini yapmak büyük günahtır; bazılarınca bir hakkı önlemek, suçsuzu suçlu göstermek gibi bir sebeple yapılınca büyük günah, diğer durumlarda küçük günahtır. Şüphesiz gamûs yeminiyle bir kul hakkı çiğnendiyse, ayrıca ondan da helallik dilemek gerekir.
b) Şafiî Mezhebine göre, gamûs yemini için de keffaret ödenir.
c) Maliki Mezhebine göre, tanımda belirtilen hükümlere uygun olarak hareket edilir.
Yemin Çeşidi
Hanefî
Şafiî
Maliki
Hanbelî
Lagv Y.
mazi-hal
mazi-hal-istikbal
mazi
mazi-hal-istikbal
Gamûs Y.
mazi-hal
_
mazi
mazı
Mun'akide Y.
istikbal
mazi-hal-istikbal
—
istikbal
Tablo 117: Yeminlerin İşine Göre Zaman
[814] Bilmen, HFK, c. VIII, s. 121; Damad, age, c. I, s. 547; Kâsânî, BS, c. III, s. 15-18; Mergınânî, age, c. II, s. 72; Serahsî, age, c.VIII, s. 1227; Şafiî, Umm, c. VII, s. 61.