sidretül münteha
Wed 26 January 2011, 03:47 pm GMT +0200
b- Evlenme Akdinin Yanısıra Satış:
Evlenme akdi ile birlikte satış da yapılırsa, meselâ, kadın erkeğe bir kc le takdim eder, erkek de mehrin miktarım tayin etmeden hem köleye, hem kadının mehrine karşılık olarak kadına bin dirhem verirse, ulema bu akdi sahih olup olmadığında ihtilâf etmişlerdir.
İmam Mâlik ile Îbnü'l-Kasım «sahih değildir» demişlerdir. Ebû Sev Eşheb ve İmam Ebû Hanife de bu görüştedirler. Abdullah da ayırım yaparal «Eğer kölenin bedeli çıktıktan sonra o bin dirhemden bir dinarın dörtte bi: kadar artarsa sahihtir, yoksa değildir» demiştir. İmam Şafii ise, değişik gc rüşlerde bulunup bir kere «Caizdir», bir kere «Mehr-i misil lâzım gelir» dt mistir.
Bu ihtilâfın sebebi, nikâh da satış gibi midir, değil inidir diye ir tilâf etmeleridir. «Satış gibidir» diyenler, «Sahih değildir», «Satış bede miktarının belli olmaması caiz değilse de mehrin miktarı belli olmasa da C£ izdir» diyenler ise, «Sahihtir» demişlerdir. [78]
c- Babanın Mehrin Yanısıra Hediyeyi Şart Koşması:
Ulema, kızını herhangi biriyle evlendirirken kızın mehri ile birlikti kendisine bir hediye verilmesini şart koşan babanın bu akdi hakkında ihtilâ etmişlerdir.
İmam Ebû Hanife ile tabileri, «Akid sahih olduğu için koşulan şart da la
zım gelir» demişlerdir. îmam Şafii de «Akid sahih, fakat nikâh fasiddir. Kadına mehr-i misil düşer» demiştir. îmam Mâlik de «Eğer bu şart nikâh kıyılır-ken koşulursa, hediye kıza, nikâh kıyıldıktan sonra koşulursa babaya düşer» demiştir.
Bu ihtilâfın sebebi, nikâh akdini bu hususta satış akdine kıyas etmeleridir. Veliyi vekile kıyas edenler, «Herhangi biri bir başkasına vekaleten bir satış akdini yaparken kendine bir hediye verilmesini şart koştuğu taktirde onun bu tasarrufu nasıl bani ise, böyle bir şartın koşulduğu nikâh akdi de batıldır» demişlerdir. «Nikâh akdi bu hususta^sanş akdi gibi değildir» diyenler ise, «Nikâh sahihtir» demişlerdir. Bu şartın nikâh akdi içinde koşulmasıyla akitten sonra koşulması arasında ayırım yapan tmam Mâlik ise, «Çünkü babanın akid esnasında kendine bir hediye verilmesini şart koşması, kızının mehrini azaltmaya sebeb olabilir. Fakat, kızın mehri üzerinde anlaşılıp nikâh kıyıldıktan sonra, bu endişeye mahal kalmaz» düşüncesine dayanmıştır, îmam Mâlik'in görüşü, aynı zamanda Ömer b. Abdülaziz, Süfyan Sevrî ve Ebû Ubeyd'in de görüşüdür. Nesâî, Abdürrezzak ve Ebû Dâvûd, Amr b. Şuayb tarikiyle Amr'ın babasından, babası da dedesinden Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in,
«Hangi kadın, daha nikâhı kıyılmamışken bir hediye verilmesi şartıyla evlendirilirse, bu hediye onundur. Nikâh kıyıldıktan sonra olan hediyeler ise, kime verilmişse onundur. Kişinin, kızı ile kızkardeşinin hatırı için ikram görmesi kadar yerinde bir şey yoktur» [79]buyurduğunu rivayet etmişlerdir ki, îmam Mâlik'in görüşünde nass'tır. Ne var ki Amr b. Şuayb'ın bu hadisi -Amr metnini değiştirmiştir diye- sıhhatinde ihtilâf vardır. Ebû Ömerb. Abdilberr, «Onu sika olan kimseler rivayet ederlerse bu hadisle amel etmek vacibtir» demiştir. [80]
[78] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/447.
[79] Nesâî, 6/120; Ebû Dâvûd, Nikâh, 6/35, no: 2129; Abdürrezzak, 6/257, no: 10739.
[80] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/447-448.