sumeyye
Thu 31 March 2011, 04:52 pm GMT +0200
Eşya Sermaye Olmak Üzere Ortaklık Kurmak:
Eşya sermaye olmak üzere ortaklık kurmak sahih olmaz (İmam Şafiî): Çünkü bu tazmin edilmeyen bir kazanca yol açar. Zira sermaye olarak ortaya konan eşyayı satmak mecburidir. Ortaklardan biri kendi sermayesi olarak koyduğu eşyayı bin dirheme, diğeri de bin beşyüz
dirheme satarsa, akdin gereği de ölçekde ortaklık ise; eşyasını bin beşyüz dirheme satmış olana nisbetle daha fazla kâr elde etmiş olacaktır ki, bu da kendisinin kefaleti altında bulunmayan bir şeyden kazanç sağlamasıdır. Oysa Hz. Peygamber (sas); "Kişinin kefaleti altında olmayan şeyden
kazanç sağlamasını yasaklamıştır. [12]
Uruz (Eşya) Ortaklığı:
Şu kadar var ki, ortaklardan biri kıymetleri denk olunca, eşya kabilinden olan malının yarısını, diğerinin eşya kabilinden olan malının yarısı karşılığında ona satar: Böylece mülk ortaklığı kurulmuş olur. Sonra da ortaklığı o eşyaların kıymeti üzerine kurarlar. Bu caizdir: Bu uruz, yani eşya ortaklığıdır.
Ortaklardan her biri kendi eşyasını satıp, sonra ikisinin paralarını birbirine katıp paylaşmak üzere anlaşırlarsa, evvelce anlatılan sebeplerden dolayı, bu ortaklık caiz olmaz.
Ölçekle, tartıyla ve taneleri farklı büyüklükde olup, tane ile satılan mallar aynı cinsden olup, birbirine katılıp karıştırılarak kâr ve zararı paylaşmak üzere kurulan ortaklık sahih olur.
Kerhî dedi ki; Ebû Yûsufa göre bu mülk ortaklığıdır. Çünkü sermaye olarak ortaya konulan para değildir. Dolayısıyla bir ortağın diğerinden fazla kâr alması sahih olmaz. İmam Muhammed'e göre malları birbirine katıp karıştırarak akdedilen ortaklık sahih olur. Zira birbirine katılan mallar ortakların zimmetinde borç olarak vâcib oldukları için, -satın alınacak eşyalar için- bedel olmaları uygundur. Ancak ortakların mallan birbirlerine katılmadan evvel ortağın ortağa vekâleti tahakkuk etmez. Meselâ biri diğerine; 'buğdayını satarak parasıyla ikimiz için ortak bir şey satın al' derse, bu sahih olmaz. Çünkü bir kimseyi kendisinin malını satmaya vekil tayin etmek caiz olmaz. Ama mallarını birbirine katmalarından sonra ortağın ortağa vekâleti tahakkuk eder ve ortaklıkları da sahih olur.[13]
[12] Bu hadîsi Neseî rivayet etmiştir
Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/325-326.
[13] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/326-327.