Hadice
Mon 6 June 2011, 01:05 pm GMT +0200
c. el-Kastallânî ve İrşâdu's-sârî'si
Ahmed b. Muhammed el-Hatîb el-Kastallânî h. 851/1447'de Mısır' da doğmuştur. Bir çok hocadan ilim tahsil etmiş olan Kastallânî, hayatını Kahire' de vaizlikle geçirmiş ve Yavuz Sultan Selim'in Mısır' a girdiği gün (923/1517) vefat etmiştir.
Kıraat ve tasavvufla da meşgul olan Kastallânî daha çok muhaddis ve ke-lamci olarak bilinmektedir. [532] el-Mevahibu'l-ledünniyye' si meşhur olan müellif, bilhassa Buhârî' nin Sahih' ine yazdığı İrşâdü's-sârî adlı şerhi dolayısıyla tanınmaktadır.
El yazmasında Buhârî' ye ait metnin kırmızı nıürekkeble yazılmak suretiyle şerh kısmından ayrılmaya çalışıldığı anlaşılan İrşâdü's-sârî, memzûc Şerhlerdendir. Ayrıca Buhârî' nin metnini ihtiva etmez. Baskısında metin parantez içinde verilmiştir.
Kastallânî, nasıl bir şerh yapmak istediğini anlattığı önsüzünde özellikle, rivayet farklılıklarına işaret etmeye çalıştığını, ihtiyaç halinde açıklamaların tekrarından kaçınmadığını, hadisçiler nezdinde malum olan kelimelerin zabt ve tesbitini de avam ve havassın isifade edebilmesi için ihmal etmediğini belirtmektedir[533]. Önceki neşriyattan iktibaslar yaptığını da açıklayan Kastallânî, sırasıyla, Ehl-i hadisin fazileti, hadis tarihi, hadis usûlü ile ilgili özet bilgiler vermektedir. [534]Sonra da İbn Hacer'-in Hedyü's-sârl' sini bir fasılda özetlemektedir. Buhârî' nin hayatı ve menâkıbına ayırdığı 5. faslı da tenbîh ve ir-şad yan başlığı altında Buhârî' nin Sahih' inin rivayet nüshaları ve Buhâri şerhleri hakkında verdiği bilgiler ve yaptığı değerlendirmelerle[535] bitirmektedir.
Kastallânî, şerhine Buhârî' nin Yûnînî edisyonunu esas almıştır. [536] Bt sebeple de onun şerhi bilhassa, nüsha farklarına ait taşıdığı işaretler ve «Sa-hih'in rivayetlerinin tenkidi bakımından [537] büyük önem taşımaktadır.
İrşâdü's-sârî, hemen her isim, kelime veya ifâdenin tam şeklini bunlara en yakın yerde en özlü biçimde ihtiva ettiği için özellikle «öğretmen kitabı » niteliğinde gözükmektedir.
İrşâdu's-sârî Bulak' ta 10 cilt halinde ve kenarında en-Nevevî' nin Müslim Şerhi el-Minhac ile birlikte basılmıştır. Bu baskının ofset baskılan da piyasada bulunmaktadır. [538]
Bu üç şerhten başka, başta Türk âlimi el-Kirniânî (786/1384)'nin ve Enve-ru'l-Keşmîrî' nin Buhârî şerhleri de piyasada mevcut muteber şerhlerdendir.[539]
[532] bk. ÎA, VI, 399.
[533] bk. irşâdu's-sârî, I, 3.
[534] bk. a.g.e., I, 3-19.
[535] bk. a.g.e., I, 19-46.
[536] bk. a.g.e., I, 41.
[537] Sezgin, Buhâriniıı Kaynaklan, s. 158.
[538] Yazma ve basmaları için bk. Sezgin, Tarihu't-türas, 1,187-188.
[539] Doç. Dr. İsmail Lütfi Çakar, Hadis Edebiyâtı, İfav Yayınları: 160-161.