Edebiyatçılar niçin hadîsle ihticâc etmemişlerdir

                                                                               
 

Hadîsle ihticâc edilmesine razı olmayanların ileri sürdükleri en' kuvvetli delil, bütün bu rivayetlerin, Arabın en fasîhi olduğunda şüphe edilmeyen Hz. Peygamber (s.a.v.)'in lâfzı olduğuna güvenmedikleri­dir ve "ulemâ bu rivayetleri, - Ebû Hayyân el-Endülüsî'nin dediği gibi- Rasûl-i Ekrem (s.a.v.)'in sözü olduğuna güvenemedikleri için terke tmişler dir. Eğer güvenselerdi, bunlar, külli kaidelerin isbâtında Kur'ân yerine geçerdi. [1113]

Ebû Hayyân, hadîsle ihticâcı kabul etmeyenlerin durumunu iki şeye bağlamaktadır:

Birincisi, râvîlerin bir kıssayı değişik lâfizlarla nakletmeye ce­vaz vermeleridir; halbuki Hz. Peygamber (s.a.v.) bütün bu lâfız­ları   söylememiştir;   fakat  râvîler   Hz. Peygamber   (s.a.v.)'in fasîh lâfızlarını  söylemeyipj onların benzeri diğer kelimelerle  hadisi nak­letmelerdi.[1114]

İkincisi, rivayet edüen hadîslerde birçok lâhin yapıldığıdır. "Zîrâ râvîlerin birçoğu aslında Arap değildi ve Arap dilini de nahiv san'atına uygun olarak bilmiyorlardı. Bu sebeple, onlar farkına varmadan söz­lerinde lâhin vuku bulmuştur. [1115]


[1113] Sûyüti, el-lktirâh, s. 19; kr  s. 405-40

[1114] Ebû Hayyân buna misâl olarak:

O hanımı, ezberindeki Kur'ân-ı Kerîm karşılığında sana nikahladım", hadîsini zikretmiştir. Bir başka rivayette hadîs şu sözlerle rivayet edilmektedir: üçüncü bir rivayette: dördüncü   bir  rivayette   de; lâfızlanyle rivayet edilmiştir.

[1115] Krş. el-îktirâh, s. 21.

Dr. Subhi es-Sâlih, Hadis İlimleri ve Hadîs Istılahları, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları: 283-284.