sidretül münteha
Fri 21 January 2011, 02:25 pm GMT +0200
2. Doğrudan Haram Olan Gıdalar:
Lizatihi haram olan şeylere gelince: Bunlar da iki kısım olup bir kısmında ittifak, bir kısmında ihtilâf etmişlerdir. İttifak edilenler, domuz eti ile kandır[14]
a- Domuz Eti ve Kan:
Domuzun eti, yağı ve derisinin haram olduğunda ihtilâf yoktur. Fakat tüylerinden yararlanmanın caiz olup olmadığında ve derisinin dabak ile helâl olup olmadığında ihtilâf etmişlerdir kî bu ihtilâf taharet bahsinde geçti.
Kana gelince, akanın haram olduğunda ihtilâf yoktur. Fakat kara hayvanının akmayan kanı ile balığın akan kanı hakkında ihtilâf etmişlerdir. Bu ihtilâfların hepsi gerek Mâliki mezhebinde ve gerek diğer mezheblerde vardır.
Akmayan kanın hükmü hakkındaki ihtilâfın sebebi, mutlakın mu-kayyedle çelişmesidir. Zira
"Size leş île kan haram kılınmıştır" [15] âyet-i kerimesi mutlak olup akan ve akmayan kanlann ikisinin de haram olduğunu göstermektedir.
"De ki Bana vahyolunmuş hükümler içinde murdar hayvandan, akan kandan... başka herhangi bir yiyiciye haram kılınmış bir yiyecek bulamıyorum" [16] âyet-i kerimesi ise, delilü'l-hitab yolu ile yalnız akan kanın haram olduğunu ifâde etmektedir. Bunun için, mutlakı mukayyede hamledenler, kanın haram olması için akmasını şart koşmuşlardır.
Mutlakın mukayyedte bulunmayan ayrı bir hükmü ihtiva ettiğini ve mutlakın mukayyedle ancak delilü'l-hitab yoluyla çeliştiğini, halbuki mutlakın âmm olup âmm'ın delâletinin ise delilü'l-hitab'ın delâletinden kuvvetli olduğunu söyleyenler ise mukayyedi mutlaka hamledip, «Kanın azı da, çoğu da haramdır» demişlerdir.
Kanın haram olması için şart olan akmak vasfı, ancak eti yenen hayvanın kesildiği zaman kendisinden dökülen kanda şarttır. Canlı olan hayvandan çıkan kanlar ise -ister çok, ister az olsun- haramdır ve bunda ihtilâf yok- tur.
Balığın kanı hakkındaki ihtilâfın sebebi de umumun kıyas ile çelişmesidir. Umum,
"Size,leş ve kan haram kılınmıştır" [17] âyet-i kerimesinde kanın mutlak olarak zikredilme sidir.
Kıyas'a gelince: Kanın da hükümde ete tabi olması, yani kesümemişi murdar sayılan hayvanın kanının da haram olması ve kesümemişi murdar sayılmayan hayvanın ise kanının haram olmaması akla gelir. Bunun içindir ki İmam Mâlik, «Kanı bulunmayan hayvanlar murdar olmazlar» demiştir.
Kadı -îbn Rüşd- diyor ki, 'Taharet bahsinde de bu mes'ele hakkında konuştuk'.
Fıkıh uleması, âyetteki kanın ıtlakım (genelliğini) tahsis eden (özelleştiren) bir hadis zikretmektedirler. O hadis de Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in,
«Bizim için iki leş ile iki kan helâl kılınmıştır. Bunlar balık, çekirge, ciğer ve dalaktır» [18]hadisidir. Tahmin ederim ki bu hadisi meşhur hadis kitapları almamaktadırlar.
Lizatihi haram olduğunda ihtilâf edilenlere gelince: Bunlar:
1- Dört ayaklı hayvanlarla kuşlardan yırtıcı olanlar;
2- Ehli hayvanlardan tek tırnaklı olanlar
3- Haremde öldürülmesi emredilen hayvanlar;
4- Etini yemekten tab'en tiksinti duyulan hayvanlar olmak üzere dört sınıftır.
îmam Gazali, imam Şafii'nin, «-Bal ansı ve kırlangıç gibi -Öldürülmesi yasak edilen hayvanların da etini yemek haramdır» dediğini nakletmektedir. Eğer bu da sayılırsa haram olduğunda ihtilâf edilen hayvanların sınıf sayısı beş olur. [19]
[14] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/392.
[15] Mâide, 5/3.
[16] En'am,6/145.
[17] Mâide, 5/3.
[18] lbn Mâce, Et'ime, 29/31, no: 3314; Ahmed, 2/97.
[19] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/392-394.