armi
Thu 13 May 2010, 04:55 pm GMT +0200
Devlet Mezarlığı yaptırılması için 6 Kasım 1981 Tarihli ve 2549 Sayılı Kanun 11 Kasım 1981'de Resmî Gazete'de yayımlandı. Mezarlık için Milli Savunma Bakanlığı’nın 1982 yılında açtığı yarışma sonucu 42 proje arasından seçilen Y.Müh.Mimar Özgür Ecevit ile, Y.Ziraat Müh. Ekrem Gürenli’nin projesi uygulanmıştır. Bu projede İslam kültürüne uygun olarak gösterişli mezarlardan kaçınılmış, işlevsel olmayan anıtsal formlar kullanılmamış ve hüzünlü bir hava oluşmamasına dikkat edilmiştir. 30 Ağustos1988 günü devlet töreni ile hizmete açılmıştır.
Cumhuriyet Tarih Yolu
Park içinde, 19 Mayıs 1919’dan Cumhuriyetin kurulduğu güne kadar olan tarih döneminde ülke tarihi açısından önemli olaylar heykel ve simgelerle canlandırılmıştır. "Cumhuriyet Tarih Yolu" olarak adlandırılan bu alan, Türkiye’deki ilk büyük kapsamlı heykel düzenlemesidir. Bu düzenleme için 600ton Marmara mermeri kullanılmıştır. Mezarlık alanındaki heykeller, Prof.Dr.Rahmi Aksungur tarafından yapılmıştır. Heykel düzelenmesinin uygulanmasında ayrıca şu heykel sanatçılarının emeği geçmiştir: Ayla Aksungur, Ömer Yavuz, Elvide Akdağ, Ulaş Korkmaz, Mustafa Yılmaz, Deniz Erol, Ferit Yazıcı.
Cumhuriyet tarih yolu üzerinde bulunan Atatürk’ün Samsun’a çıkışını ifade eden kaya
Cumhuriyet Tarih Yolu’ndaki ilk heykel, Atatürk’ün Samsun’a çıkışını ifade eden bir kayadır. Kayanın gölgesi, haritadaki Samsun limanının siluetini ortaya çıkarır. Kayadaki bir delik, gölgenin içinde bir ışık belirmesine neden olur. Özelikle 11:00-14:00 saatleri arasında bu ışık, Atatürk’ün profili olarak belirir. Böylece Atatürk’ün Samsun’a çıkışı toprağa düşen nur olarak canlandırılmıştır. 19 Mayıs bölümünden sonra "Kongreler Bölümü" yer alır. Bu bölümdeki iki basamak, Kongreler sonucu Meclis’in kurulmasını simgeler. Kongreler bölümünden sonraki "Savaşlar Bölümü"'nde 5 sütun yer alır. Sütunların üzerinde Nutuk’tan sözler vardır. Bölümün sonundaki heykel, Lozan Anlaşması’nı simgeler; sağda ve soldaki rölyeflerin her biri ise bir savaşı anlatmaktadır. En son heykel bölümünde "Cumhuriyet" tek bir soyut heykel ile sembolleştirilmiştir.
Devlet Mezarlığı Müzesi
Devlet Mezarlığı’nda yer alan müzede defnedilen Cumhurbaşkanları ve Kurtuluş Savaşı Komutanlarına ait eşyalar, resimler ve dergiler sergilenir.
Karadeniz Havuzu
1931 yılında Atatürk tarafından yaptırılan "Karadeniz Havuzu" adlı havuz, devlet mezarlığı inşaatı sırasında restore edilmiştir. Çevresi, dinlenme havuzu olarak kullanılmaktadır.
Tören Alan
Mezarlık alanı sınırlarındaki tören alanı üzerinde "otağ çadırı" formunda tasarlanmış bir yapı bulunur. "Simge" olarak adlandırılan sekizgen planlı bu yapı, tören alanını güneş ve yağmurdan korur. Simgenin altındaki "Anısal Duvar", mezarlıkta yatanların adlarından oluşmuş, bitmemiş bir duvar görünümündedir. Her yeni Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı için yeni bir taş konularak örülmesine devam edilmektedir. Böylece Cumhuriyet'in sürekliliği ifade edilir.
Mezar alanlarına giden tören yolunun iki yanında İstiklal Savaşı’nı simgeleyen iki heykel grubu, Cumhurbaşkanları mezar alanı içinde cumhuriyetin gelişimini simgeleyen heykel ve 25 metre uzunluğundaki bayrak direği bulunur.
Devlet Mezarlığı’na kimler defnedilebilir?
Devlet Mezarlığında 61 Kurtuluş Savaşı Komutanı ve 60 Cumhurbaşkanı mezarı hazırlanmıştır. 2006 Yılında Yapılan Kanun değişikliği ile artık Başbakanlar ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanları da buraya defnedilebilecektir.
Mezarlığa 3 Cumhurbaşkanı defnedilmiştir: Cemal Gürsel, Cevdet Sunay, Fahri Korutürk. Eski başbakanlardan Bülent Ecevit de ölümünden sonra buraya defnedilmiştir.
Mezarlığa defnedilecek Kurtuluş Savaşı Komutanları 1988 yılında Genelkurmay Başkanlığı tarafından belirlenmiştir.
Devlet Mezarlığında mezarı bulunan komutanlar şunlardır:
Not: Parantez içindeki rütbeler Genelkurmay'ın çevirilerine dayanmaktadır.
* 1 Fevzi Çakmak, Müşir (Mareşal) 1922 (İstanbul'daki Eyüp Sultan Mezarlığında Hüseyin Şeyh türbesine defnedilmiş ve ailesinin isteğiyle Devlet Mezarlığı'na nakledilmemiştir.)
* 2 Ali Fuat Cebesoy, Birinci Ferik (Orgeneral) 1926 (Geyve'de Alifuatpaşa köyündeki Merkez Camii avlusuna defnedilmiş ve ailesinin isteğiyle Devlet Mezarlığı'na nakledilmemiştir.)
* 3 Cevat Çobanlı, Birinci Ferik (Orgeneral) 1926
* 4 Yakup Şevki Subaşı, Birinci Ferik (Orgeneral) 1926
* 5 Fahrettin Altay, Birinci Ferik (Orgeneral) 1926
* 6 Kazım Özalp, Birinci Ferik (Orgeneral) 1926
* 7 Kâzım Karabekir, Birinci Ferik (Orgeneral) 1927
* 8 İzzettin Çalışlar, Birinci Ferik (Orgeneral) 1930
* 9 Kazım Orbay, Orgeneral 1935
* 10 Nafiz Gürman, Orgeneral 1940
* 11 Salih Omurtak, Orgeneral 1940
* 12 Mustafa Muğlalı, Orgeneral 1942
* 13 Cemil Cahit Toydemir, Orgeneral 1942
* 14 Sabit Noyan, Orgeneral 1945
* 15 Kazım İnanç, Ferik (Korgeneral) 1924
* 16 Şükrü Naili Gökberk, Ferik (Korgeneral) 1926
* 17 Ali Hikmet Ayerdem, Ferik (Korgeneral) 1926
* 18 Kemalettin Sami Gökçen, Ferik (Korgeneral) 1926
* 19 Ahmet Naci Eldeniz, Ferik (Korgeneral) 1927
* 20 Nihat Anılmış, Ferik (Korgeneral) 1928
* 21 Mehmet Kâzım Dirik, Ferik (Korgeneral) 1928
* 22 Nazmi Solok, Ferik (Korgeneral) 1930
* 23 Ahmet Naci Tınaz, Ferik (Korgeneral) 1930
* 24 Ahmet Derviş, Ferik (Korgeneral) 1930
* 25 Mehmet Kenan Dalbaşar, Ferik (Korgenenal) 1931
* 26 Ömer Halis Bıyıktay, Ferik (Korgeneral) 1934
* 27 Yusuf İzzet Met, Mirliva (Tümgeneral) 1915
* 28 Refet Bele, Mirliva (Tümgeneral) 1922 (İstanbul'daki Zincirlikuyu Mezarlığı'ndaki aile mezarlığına defnedilmiş ve ailesinin isteğiyle Devlet Mezarlığı'na nakledilmemiştir.)
* 29 Rüştü Sakarya, Mirliva (Tümgeneral) 1921
* 30 Selahattin Adil, Mirliva (Tümgeneral) 1923
* 31 Kazım Sevüktekin, Mirliva (Tümgeneral) 1922
* 32 Osman Nuri Koptagel, Mirliva (Tümgeneral) 1922
* 33 Hüseyin Nurettin Özsu, Mirliva (Tümgeneral) 1922
* 34 Mehmet Sabri Erçetin, Mirliva (Tümgeneral) 1922
* 35 Mürsel Bakü, Mirliva (Tümgeneral) 1922
* 36 Halit Karsıalan, Mirliva (Tümgeneral) 1922
* 37 Âşir Atlı, Mirliva (Tümgeneral) 1925
* 38 Akif Erdemgil, Mirliva (Tümgeneral) 1927
* 39 Sıtkı Üke, Mirliva (Tümgeneral) 1927
* 40 Mehmet Suphi Kula, Mirliva (Tümgeneral) 1927
* 41 Cavit Erdel, Mirliva (Tümgeneral) 1927
* 42 Alâattin Koval, Mirliva (Tümgeneral) 1927
* 43 Osman Zati Koral, Mirliva (Tümgeneral) 1926
* 44 Ahmet Zeki Soydemir, Mirliva (Tümgeneral) 1927
* 45 Nazif Kayacık, Mirliva (Tümgeneral) 1928
* 46 Mehmet Hayri Tarhan, Mirliva (Tümgeneral) 1929
* 47 Münip Özsoy, Albay 1921
* 48 Veysel Özgür, Albay 1921
* 49 Hacı Mehmet Arif Örgüç, Albay 1921
* 50 Şerif Yaçağaz, Albay 1921
* 51 Ethem Servet Boral, Albay 1921
* 52 Ahmet Nuri Öztekin, Albay 1921
* 53 Mehmet Nâzım Bey, Şehit Albay 1921
* 54 Hasan Mümtaz Çeçen, Albay 1921
* 55 Reşat Çiğiltepe, Albay 1922
* 56 İbrahim Çolak, Albay 1922
* 57 Mehmet Hulusi Conk, Albay 1922
* 58 Halit Akmansü, Albay 1922
* 59 Mehmet Nuri Conker, Albay 1920
* 60 Ahmet Fuat Bulca, Albay 1924
* 61 Mahmut Nedim Hendek, Yarbay 1922
Kongreler Bölümü
Kongreler Bölümü
Savaşlar Bölümü
Savaşlar Bölümü kabartması
Savaşlar Bölümü kabartması
Lozan
Cumhuriyet
kaynak:wikipedia