Hadice
Tue 7 June 2011, 09:43 am GMT +0200
C. Derleme («Cem'») Niteliğindeki Hadîs Eserleri
Temel hadis eserlerinin tasnifinden kemen sonra gündeme gelen bir ilmî mesaî türü de ayrı müelliflerce ve ayrı amaçlar doğrultusunda meydana getirilmiş eserlerdeki ortak nitelikli hadisleri bir araya toplamak suretiyle geniş çaplı kitaplar telif etmek olmuştur. Bu çalışma Buhârî ve Müslim'in Sahihlerini bir araya getirmekle başlamış daha sonraları kütüb-i sitte ve hatta bütün hadis külliyâtındaki hadisleri bir araya getirmeye kadar uzanmıştır.
Muhammed b. Ebi Nasr el-Humeydî (488/1095) ile başlayan Sahihayn'ı cem' faaliyeti bu sahada 10 kadar eseri Hadis Edebiyatına kazandırmış bulunmaktadır.[382] Bu on kadar eserin içinde sadece el-Humeydi'ninki ale'r-ricâl sisteme sahiptir. Diğerleri, Buhârî ve Müslim gibi ale'l-ebvâb sistemi oluşturulmuşlardır.
Daha sonra el-Humeydî gibi yine bir Endülüslü âlim Ebu'l-Hasen Rezîn b. Muaviye el-Abderî es-Serakostî (535i1140), İbn Mâce'nin Sünen'i yerine İmam Malik'zı Muvatta'mi koyarak kütüb-i sitte'nm hadislerini el-Cem'u beyne'l-usûlis-sitte adıyla bir araya toplamıştır. "et-Tecrid li's-Sıhah ve's-Sünen" bk. Kettânî,-s. 174-175.]
Biz bu derleme ya da birleştirme («cem») edebiyatından, bilhassa konusu bilindiği zaman hadis bulmakta yardımcı olabiecek nitelikte ve matbu olmaları dolayısıyla Câmi'u'1-usûl ve Kenzu'l-ummâl'i tanıtacak bu türden mutedâvil olan bir iki esere de kısaca temas edeceğiz.[383]
[382] bk. Kettânî, Risale, s. 141-142; A. Naîm, Tecrid Tercemesi, I, 262-263.
[383] Doç. Dr. İsmail Lütfi Çakar, Hadis Edebiyâtı, İfav Yayınları: 112-113.