ezelinur
Fri 29 January 2010, 05:32 pm GMT +0200
Beş vakit farz namazı cemaatle kılmanın hükmünü önceki sayfalarda öğrenmiştik. Geriye Cuma namazı, cenaze, bayram, küsûf, istiskâ ve diğer nafile namazları cemaatle kılmanın hükmü kalmış oluyor. Bunların cemaatle kılınmasının hükmünü de aşağıda, her mezhebe göre anlatmış bulunuyoruz.
Malikiler dediler ki: Cemaatle kılmak, Cuma namazının sıhhat şartıdır. Bu namaz cemaatsiz kılındığı takdirde sahîh olmaz. Küsûf, istiskâ ve bayram namazlarında cemaat, bunların sünnet oluşlarının tahakkuku için şarttır. Cemaatle kılınmadıkları takdirde sünnet sevabı elde edilemez. Teravih namazını cemaatle kılmak müstehabtır. Diğer nafilelere gelince, bunları cemaatle kılmak bazen mekruh, bazen caiz olur. Mescidde kılındıkları veya büyük bir cemaatle kılındıkları, ya da insanların fazlaca gelip geçtikleri bir yerde kılındıkları takdirde mekruh olur. Az bir cemaatle kılındıkları, evde, yahut insanların uğramadıkları yerde kılındıkları takdirde caiz olur.
Hanefiler dediler ki: Cuma ve bayram namazlarını cemaatle kılmak, bu namazlar için sıhhat şartıdır. Teravih ve cenaze namazları içinse cemaat, sünnet-i kifâyedir. Nafilelerle Ramazan ayı dışında kılınan vitir namazı için cemaate gelince, mutlak surette mekruh olur. İmama uyanlar üç kişiden fazla olurlarsa, bunu cemaatle kılmak mekruh olur. Ramazanda vitrin cemaatle kılınmasına gelince, bununla ilgili olarak doğru görülen iki görüş mevcûddur. Bu görüşlerden birine göre müstehab, diğerine göre de müstehab değil, ama caizdir. Kuvvetli olan görüş de budur.
Şafiiler dediler ki: Cemaatle kılmak, Cuma namazının birinci rek’-ati için farz-ı ayn, ikinci rek’ati içinse sünnettir. Meselâ bir kimse, Cuma namazının birinci rek’atinde imama yetiştiği halde, ikinci rek’atte ondan ayrılmaya niyet ederek tek başına bağımsız olarak namazını tamamlarsa, kıldığı Cuma namazı sahîh olur.
Aynı şekilde beş yerde daha namazın cemaatle kılınması farz-ı ayn-dır:
1. Vakit içinde ikinci defa iade edilen her namazda cemaat, farz-ı ayndır. Meselâ; öğle namazım tek başına veya cemaatle kılmış olan bir kimse, namazını bir kez daha kılmak istediğinde, bu ancak cemaatle kılması halinde câiz olur.
2. Yağmur yağması yüzünden cem-i takdim şeklinde kılınan namazların ikincisinde cemaât farzdır. Diyelim ki, öğle vakti girdikten sonra şiddetli bir yağmur yağarsa, kişi öğle namazını tek başına kılabilir. Yağmurun şiddetli oluşu nedeniyle ikindi namazını, cemaatle olması kaydıyla cem-i takdim şeklinde öğle namazıyla birlikte kılabilir. Tek başına kıldığı takdirde sahîh olmaz.
3. Cemaatle kılınması adanan namazı da cemaatle kılmak farzdır. Bu namaz, münferiden kılındığı takdirde sahîh olmaz.
4. Cemaatle kılınması farz olan bir namazı kılmak için, iki kişiden başkasının bulunmaması hâlinde, bu iki kişinin namazlarını cemaatle kılmaları farz olur. Bilindiği gibi doğru olan görüşe göre beş vakit farzı cemaatle kılmak farz-ı kifâyedir. Bu namazları iki kişiden başka kılacak kimse bulunmadığı takdirde, bunların zorunlu olarak namazı cemaatle kılmaları gerekli olur.
5. Cemaate gelen kimse, imamı rükû halinde bulur ve ona uyduğu takdirde vakit içinde bir rek’at kılabileceğini, tek başına kıldığında ise vaktin çıkacağım anlarsa cemaate dahil olması farz olur.
Bayram, istiskâ, küsûf, teravih ve Ramazanda kılınan vitir namazının cemaatle kılınması Şâfiîlere göre mendubtur. Kişinin kaza olarak kılacağı namaz, imamın edâ olarak kıldığı namazın aynı ise, meselâ üzerinde bir öğle namazı kazaya kalmış olan kişinin, öğle namazını kıldırmakta olan imama tâbi olması mendubtur. Bir özür nedeniyle Cumayı kılamamış olan kimsenin, Cuma namazı yerine öğle namazını cemaatle kılması mendubtur. Adanmış namazları cemaatle kılmak mubahtır. Kazadan sonra kılınan edâ namazında veya bunun aksinde, farzdan sonra kılınan nafile namazında veya bunun aksinde, teravihten sonra kılınan vitirde veya bunun aksinde cemaat mekruh olur.
Hanbeliler dediler ki: Cuma namazı için cemaat sıhhat şartıdır. Hür erkeklerin, farz namazları kaza ederken, yapabildikleri takdirde cemaatle kılmaları sünnet olur. Nitekim cenaze namazını da cemaatle kılmak sünnettir. Nafilelere gelince; bunların istiskâ, teravih ve bayram için kılınanlarını cemaatle edâ etmek sünnettir. Teheccüd ve farzlara bağlı sünnetleri cemaatle kılmak ise mubahtır.[66]