sidretül münteha
Thu 2 June 2011, 05:14 pm GMT +0200
Cuma Günü İmamın Önünde Ezan Okuma Bid'ati
Cuma günü yüksek bir yerde okunması gereken ezanın imamın huzurunda okunması (da aslı meşru olan fakat sonradan yapılan değişiklikle bid'at'e dönüşen işlerdendir.)
İbn'ul Kâsım'ın İmam Mâlik'ten işiterek yaptığı rivayete göre İmam Mâlik'e, imamı bulunmayan bir köyde cemaatten birinin onlara cumayı kıldırması durumunda bu imam hutbe okur mu? diye soruluyor. İmam Mâlik şöyle cevap veriyor
Evet, hutbesiz cuma olmaz. İmam Mâlike (tekrar) soruluyor:
Bu imamın huzurunda (hutbeden önce) ezan okunur mu?
İmam Mâlik bu soruya "Hayır" cevabını vererek, Medine ahalisinin amelini (bu husustaki uygulamasını) hüccet göstermiştir. İbn Rüşd (bu konuda) şöyle diyor:
Cuma günü İmamın huzurunda ezan okumak mekruhtur. Çünkü sonradan çıkarılan bir şeydir. Bunu ilk çıkaran Abd'ul Melik oğlu Hişam[130]dır. Bu meselede Hz. Peygamber'in uygulaması şöyle idi: Güneş zeval vaktine gelince (hutbe okumak üzere) minbere çıkardı. Onu gören müezzinler -onlar üç tane idiler- yüksek bir yerde cumanın dışında nasıl ezan okuyor idilerse öyle bir ezan okurlardı. Müezzin ezanı bitirince Hz. Peygamber hutbeye başlardı. Onu Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer (aynen Peygamber'in yolundan giderek) izledi, Hz. Osman[131] -Allah ondan hoşnud olsun- insanlar çoğalınca Zevra[132] denilen yerde, fazladan bir ezan daha ilave etti. Güneş zeval vaktine erdiği zaman namaz vaktinin geldiği insanlara bu ezanla duyurulurdu. Hz. Osman minbere çıkıp oturduğu zaman (Rasûlullah zamanında) yüksek bir yerde okunan ezan olduğu gibi bırakıldı. Bu uygulama Hişam'ın zamanına kadar sürdü. Hişam Zevrâ'da okunan ezanı yüksek yerde; yüksek yerde okunan ezanı da huzurunda okutmaya başladı. (Müezzin birden fazla olduğu takdirde) onlara bir saf halinde (olup öylece) ezan okumalarını emretti.
Hisam'dan sonra gelen halifeler bu uygulamayı günümüze kadar sürdürmüşlerdir. İbn Rüşd der ki:
Bu bid'attır. İbn Rüşd (devamla) şöyle der:
Peygamber'in ve ondan sonra gelen râşit halifelerin yaptıkları, sünnettendir.
İbn Habih'de ibn Rüşd gibi Hz. Peygamber'in ve râşid halifelerin yaptıklarını anlatmış, adetâ İbn Rüşd’ün kitabındakileri aktarmıştır, Mişâm'ın hikayesini anlattıktan sonra şöyle demiştir:
"Sünnet olan Allah Rasûlünün yaptığıdır. Bana Esedb. Musa[133] nın Yahya b. Süleym[134] den onun da Cafer b. Muhammed b. Cabir b. Ubeydillah[135] tan rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber bir hutbesinde şöyle buyurmuş:
''Uyulacak yolların en iyisi Muhammed (s.a.v.)'in yoludur, işlerin en kötüsü sonradan çıkarılanlardır. Her sonradan çıkarılan şey sapıklıktır?[136]
İbn Habib'in söylediği imamın minbere çıktığı sırada ezan okunması Hz. Osman zamanına kadar devam etmiş olması hususu, sahih rivayet erbabının aktardığına uygundur. Hz. Osman kendisinden önce var olan hususa, fazladan bir şey ilâve etmemiş, ancak Zevrâ'da bir ezan daha okutmuştur. Hişam'ın camide yüksek bir yerde ezan okumak meşru iken bu meşru uygulamayı kendi huzuruna aktarması bid'at olmuştur.[137]
[130] Bu zat. Emevi Halifelerinden Ebul'Velîd Hişam b. Abdül Melik'tir. Hilafet süresi 20 yıldan bir ay eksiktir. Basiretli, yumuşak huylu ve doğru görüşü olan bir kimse idi. Paraya düşkün olan Hişam 54 yıl yaşadı. Beyaz tenli şişman ve şaşı idi. Hicretin 125. yılında vefat etti. Bakınız: Şezerât. 1/163; Maarif, shf. 365
[131] Bu çok değerli sahabı ve üçüncü halife Mü'minlerin emiri Osman b. Affan b. Eb'il As b. Ümeyyedir. Hz. Peygamberin iki kızı ile evlendiği için "Zu'nnüreyn'' lakabına sahiptir. O derece utangaç idi ki melekler bile ondan utanırlardı Birtakım farklı görüşlerden sonra Muhammed ümmetini tek mushafda birleştiren odur. Hilâfet süresi 12 yıldır. Hicretin 32. yılında Zül’hıcce ayının 18'inde cuma günü Sevdan b. Hımran tarafından öldürülerek şehid edilmiştir. Bakınız: Tezkire. 1/8; Şezerat. 1/41; Takrib, 2/12; el-Bidâye ven-Nihâye, 7/177: Cerh ve Ta’dil.6/160.
[132] Zevra, uzak yer demektir. Zevrâ Medine'de çarşıya yakın bir yer idi.
Çevirenin notu; Kaynaklarda Zevra hakkında şu bilgileri de görmekteyiz. Zevra, Medine'de Hz. Osman'ın evinin bulunduğu yerdir. Bir başka deyişe göre Mescid-i Nebiy'e yakın çarşıda bir verin adıdır. Bir başka deyişe göre bu çarşının kendisidir. Bakınız: Marasıd'ul Ittıla', Bağdadi, 2/674 Hz. Osman Rasûlullahtan sonra Zevra denilen yerde ikinci bir ezan okutturduğuna göre. Hz. Osmanm cumanın vaktinin geldiğini tekrar ezan okutarak insanlara duyurmak istediği anlaşılmaktadır
[133] Bu zat Esed b. Musa b. İbrahim b. Velid b. Abd'ul Melik b. Davud el-Emevi dir. Hadis aslanı olarak bilinen bu zat çok doğru bir kimsedir. Kendisine ''hadis aslanı" denmiş, garip rivayetleri olduğu ileri sürülmüş, zorlu bir kimsedir. Dokuzuncu tabakadan olan Esed hicretin 212 yılında vefat etmişdir. Bakınız: Takrib. 1/631 Şezerat. 2/27
[134] Yahya b. Süleym. Tâifli olup Mekke'ye yerleşmiştir. Doğru sözlüdür (fakat) ezberi iyi değildir. Dokuzuncu tabakadandır ve hicrî 193 yılında veya daha sonra vefat, etmiştir. Bakınız: Takrib:2/349. Şezerat,, 1/344
[135] Bu senedin doğrusu "Cafer b. Muhammed an Ebîhi an Câbir b. Abdillah'tır. Câbir b. Abdullah, değerli bir sahabidir. Ensardan ve sonraları Sulemi olan Amr b. Hıram'ın oğludur. Allah ondan razı olsun- 19 gazaya katılmış 94 yaşında Medine'de vefat etmiştir. Bakınız: Takrib. 1/122; Tezkire. 1/43; Cerh ve Ta'dil, 2/492
[136] Bu. Müslim'in rivayet, ettiği uzun bir hadisin bir parçasıdır. Hadis Müslim'de Cuma namazı bölümünde'dir. Hadisin genel numarası 867. Cuma bölümündeki numarası 43'tür. Cilt 2/592-593 Ayrıca İbn-i Mâce 2/17 hadis no 45: Ahmed b. Hanbel. Müsned, 3/31-319-371 ve Dârîmi 1/80 hadis numarası 206'da da rivayet edilmiştir.
[137] İmam Şatıbi, el-İ’tisam Kitap Dünyası Yayınları: 2/21-22.