sumeyye
Sun 13 March 2011, 01:45 pm GMT +0200
Cenin İçin Vasiyyette Bulunmak:
Cenin için vasiyyette bulunmak, cenini vasiyyet etmek, cenini istisna ederek anneyi vasiyyet etmek sahihtir: Cenin için vasiyyette bulunmak sahihitir. Çünkü vasiyyet, kendisi için vasiyyette bulunulan şahsı vasiyyet edilen malda vasiyyette bulunanın kendi yerine geçirmesidir. Mirasta da olduğu gibi, cenin buna ehildir. Vasiyyet de miras gibidir. Ancak vasiyyet, vasiyyette bulunanın rücû etmesiyle iptal edilir: Zira lehdar o mala vasiyyetçinin ölümünden sonra mâlik olur. Hibede ise hüküm bunun hilâfınadır; Çünkü lehdar, kendisine hibe edildiği anda o mala sahip olur. Her hangi bir kimsenin o malın mülkiyetini ondan alıp başka birine nakletmesi mümkün değildir. Mülkiyeti başkasına intikal etmez.
Cenini karnında taşıyan kadının kocası ölü ise, kadın da çocuğunu iki seneden evvel ve canlı olarak doğurursa; cenin için edilen vasiyyet geçerli olur. Kadın çocuğunu ölü olarak doğurursa, bu vasiyyet geçersiz olur. Çünkü annesinin durumunu iyiye yormak için çocuğuna hâmile kalışından itibaren doğurması en uzun müddete havale edilir. Bu sebeple o çocuk ana rahmine düştükten sonra iki seneye kadar doğarsa, nesebi sabit olur.
Cenini karnında taşıyan kadının kocası hayatta ise ve kadın da çocuğunu vasiyyetin edildiği tarihten altı ay sonra doğurursa, o çocuk için edilen vasiyyet geçersiz olur. Çünkü helâl olan cinsî münasebette doğum hâmile kalınan tarihten sonraki en kısa zamana havale edilir. Zira vasiyyetin edildiği vakitte annenin o çocuğa hâmile kaldığı kesin olarak bilinmemektedir. Ancak annesi o çocuğu vasiyyetin edildiği tarihten itibaren altı ay geçmeden doğurursa, vasiyyet geçerli olur.
Cenini vasiyyet etmeğe gelince; annesi onu vasiyyet tarihinden itibaren altı ay içinde doğurursa, vasiyyet sahih olur ki, vasiyyet vaktinde o çocuk ana rahminde mevcud olsun. O vakitte ana rahminde mevcutsa, diğer mevcudat gibi onu da vasiyyet etmek sahih olur. Mevcud olmadığı bir zamanda meyveyi vasiyyet etmek sahih olduğuna göre, mevcud olan şeyi vasiyyet etmek evleviyetle sahih olur.
Cenini istisna ederek annesini vasiyyet etmeğe gelince; onu annesinden ayırarak vasiyyet etmek sahih olduğuna göre, annesini de ondan ayırarak vasiyyet etmek sahih olur. Çünkü yalnız başına akde konu olması sahih olan bir şeyi akidden istisna edip ayırmak da sahih olur. Satılan mallarla diğer şeylerde olduğu gibi, bu mahiyette olmayan şeyler için ise, bu sahih olmaz. Zira cariye adı cariyenin karnındaki çocuğu kapsamaz. Ama bu mutlak olarak söylendiğinde çocuk annesine bitişik olmanın zarüretine binâen annesine tâbi olur. Ancak vasiyyetçi cenini istisna edip annesini açık bir dille vasiyyet ederse, bu vasiyyet sahih olur. Çünkü cenin ile annesinden her biri aslında bağımsız birer candırlar. [14]
Vasiyyet Edilen Malın Ölüm Anında Mevcud Olması:
Vasiyyetçinin ölümü anında mevcud olan malı ve mirasçıları nazar-ı itibara alınır: Bir kimse malı yokken malının üçte birini vasiyyet eder de, sonra kazanıp mal edinir ve ölürse, ya da vasiyyet ederken altınları varsa, ve daha sonra bu altınları eksilirse; ölümü anında mevcud olan malı vasiyyet için esas alınır. Çünkü vasiyyeti ölümünde geçerlilik kazanır ve malı da kendisi için vasiyyet edilene intikal eder. Mirasçılar da böyledirler: Kendisinden evvel ölen mirasçıları nazar-ı itibara alınmazlar. Vasiyyet onun tasdikine veya reddetmesine bağlı değildir. Çünkü malı vasiyyetçinin ölümünden sonra onlara intikal eder. Mâlikten başkasına itibar edilmez. [15]
[14] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 4/332-333.
[15] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 4/333.