sumeyye
Sun 1 August 2010, 02:57 pm GMT +0200
Çağları Aşan Düşünür
Platon'a göre umumi fikirler veya mefhumlar duyu organlarımızın konusu olan varlıklardan daha hakiki ve mutlaktırlar Onlar biricik hakiki varlıklara karşılıktırlar; bu realitelere veya objelere Platon "ide" adını veriyor İde'lerle umumi fikirlerimiz arasındaki münasebet tabii eşya ile duyular arasındaki fark gibidir İdeler umumi fikirlerimizin dış sebepleridir Şöyle diyor: "Yalancı ve aşağı organlar olan duyularımızın gösterdiği şeyleri hakiki varlıklar olarak kabul ettiğimiz halde, akıldan, Tanrı'nın bu habercisinden gelen ide'lerde, kendi kendimizin doğrudan idrakiyle doğan ve ölen uydurmalardan başka bir şey görmeyeceğiz Olacak iş mi? Duyulur eşyayı, yani duyu organlarımızın konusu olan şeyleri gerçek varlıklar olarak göz önünde bulundurmaktayız; o zaman zihnin objelerini, yeni ideleri haydi haydi gerçek varlıklar saymalıyız"
Devletin yedinci kitabında Platon şekil ile cevher arasındaki, eşyanın göründüğü şekil ile hakiki mahiyeti arasındaki ikiliği nefis bir tablo halinde tasvir etmiştir Sırtı mağaranın kapısına dönük olarak zincirlenmiş bir insanı düşünün Mağaranın kapısından gelip geçen varlıkların gölgeleri mağaranın duvarına vurmakta Yani gölgeler gerçekleri karartmakta ve insanlar bulundukları yerden sadece varlıkların hayallerini görebildiklerinden, bunlara kapılarak arkasında hakikati gizleyen perdeyi yırtamamaktadırlar; bu hayalleri sahih sanırlar ve daha ilerisini araştırmazlar Yani bir mutlak hakikat var, bir de bizim nispi dünyamız gibi hakikatlar dünyası Bu şekilde zahiri olan şey gerçeğin sıfatlarına bürünmüş oluyor
Böylece şu sonuca varmış oluyor: Devam eden daha dayanıklıdır ve dolayısıyla geçici şeyden daha gerçektir Bunun gibi örnek insan, yani insan idesi bir fertten daha gerçektir Çünkü değişmeden kalır, fertse ortadan kalkar Ağaç, çiçek idesi, şu ağaçtan, falan çiçekten daha gerçektir, çünkü devamlıdır İmdi her güzel şey, insan veya heykel, hareket veya fert ölüme ve unutulmaya mahkumdur; bizzat güzelliğin kendisi zeval bulmaz
İde'ler ilk önce zihinlerde bulunmaktadırlar; onun cevherini teşkil etmekteler Fakat önce orada gizli haldedirler ve biz bunun farkında değiliz Duyular bizim dışımızda bulunan kopyaları göstererek, zihnimizde bulunan asılları bize adeta hatırlatırlarDuyular ideleri uyandırır fakat onları meydana getirmez Farkında olmaksızın doğuştan malik bulunduğumuz ideleri bize hatırlatırlar Bu dünya, öteki dünyanın, mutlak dünyanın habercisidir Bize fizik ötesi alemi gösteriyor Böylece Platon ikinci bir dünyanın, gelip geçici olan bu dünyanın dışında, mutlak, ezeli ve ebedi olan bir başka dünyanın varlığını ileri sürmüş, bu dünyada görmüş olduğumuz varlıkların öte dünyayı hatırlattıklarını ve kanıtladıklarını ileri sürmüştür Onun bu görüşü İslam düşünürlerince takdir edilmiş ve kendisine Eflatun-u Kebir denmiştir
Alaaddin Özdenören