sumeyye
Sun 3 April 2011, 12:35 pm GMT +0200
Boşamaya Ve Azad Etmeğe Zorlanmak:
Karısını boşamaya veya kölesini azad etmeye zorlanan bu istekleri yerine getirirse; karısı boş ve kölesi azad olmuş olur: Zira açıkladığımız gibi, boşama ve azad etme sözü şakayla da söylense, kesinlik kazanır. Çünkü rızanın mevcud olmayışı açısından bunların her ikisi de aynı mecrada cari, yani aynı hükme tâbi olurlar. Evvelce de anlatıldığı gibi, zorlama kişinin kasdını elinden almaz. Zorlanarak da olsa, kişi bu durumda karısını boşamayı ve kölesini azad etmeyi kasdetmiştir. Dolayısıyla karısı boşanır, kölesi de azad olur.
Bu durumda kendisini zorlayana kölesinin kıymetini ödettirir ve kölenin velayeti de azad edene âit olur: Açıkladığımız gibi, o kendisinin bir âletidir. Dolayısıyla azad etme fiili zorlayana nisbet edilir. Zorlayanın kölenin kıymetini zorlanana ödemesi gerekir.
Boşama gerdeğe girmeden evvel olmuşsa, mehrin yansını ve eğer mehir belirlenmemişse, vermesi gereken mut'ayı zorlayandan alır: Çünkü o ayrılık kadından tarafa geldiği için, düşüp yıkılmak üzere olan bir evliliğin ayrılıkla bitmesine kesinlik kazandırmıştır. Bu sebeple bu kadar mal telef edilmiş ve bu ona nisbet edilmiştir. Ama gerdeğe girdikten sonra hüküm böyle değil, bunun hilâfmadır. Çünkü gerdeğe girmekle mehir kesinlik kazanır. Adak, yemin, zihâr, boşamadan ric'at etmek, îlâ ve dil ile geri dönmek de böyledir. Çünkü bu gibi şeylerin feshi kabul değildir ve şakayla da söylenseler, sahih olurlar.
Hul'; yemin veya boşamadır. Eğer kadın hul'u gönüllü olarak yaptırmakda ise, hul' bedelini kendisinin ödemesi gerekir. Adak ve yemin sebebiyle verilmesi vâcib olan şeyleri zorlayanın vermesi gerekmez. Çünkü bu gibi sebeplerle verilmesi gereken şeyleri bu dünyada talep eden kimse yoktur. Bu sebeple bu gibi şeyleri zorlayıcıdan isteyemez.
Nikâh talâk gibidir. Eğer nikâh mehr-i misil veya daha az bir mehir üzerine akdedilmişse, zor altında evlenen erkek kendisini zorlayandan bir şey isteyemez. Çünkü bu durumda mülkiyetinden çıkıp giden mehrin karşılığı (olan kadın) kendisine ulaşmıştır. Ama nikâh mehr-i misilden fazla bir mehir üzerine akdedilmişse, fazlalık bâtıl olur.
Çünkü fazlalığın ödenmesinin mecburî olması için rıza şarttır. Ama bu şart gerçekleşmemiştir.
Eğer evlenmeye zorlanan kadın ise', koca da onun küfîivvü ise ve kendisine mehr-i misil verilirse; caiz olur ve -açıkladığımız sebepden dolayı- başka bir talepde bulunamaz. Ama mehr-i misilden daha az bir mehirle evlendirilirse, kocası ya bunu mehr-i misile tamamlar, yada kendisinden ayrılır. Gerdeğe girmemişse, kocasının bir şey vermesi gerekmez. Çünkü ayrılık kadının tarafından gelmiştir. Zira o belirtilen mehre razı olmamıştı.
Kadın zorlanarak kocası kendisiyle gerdeğe girmişse; kadın, belirtilen mehre razı olmadığından dolayı mehr-i misil alma hakkına sahip olur. Şayet gönüllü olarak gerdeğe girmişse; demek ki kadın belirtilen mehre razı olmuştur. Bilindiği gibi bu durumda Ebû Hanîfe'ye göre velilerin itiraz haklan saklıdır. [3]
[3] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 2/152-153.