hafiza aise
Tue 22 March 2011, 12:35 pm GMT +0200
3. Borçlu Kimsenin İflası
187. Ebu Hureyre (r.a)'tan rivayet edilmiştir: Resulullah (s.a.v) şöyle buyurmaktadır:
"Bir kimse, iflas eden bir adamın - veya İflas eden bir insanın - yanında iken malının aynını bulursa, o kimse, o mala, başkasından daha fazla hak sahibidir. [75]
Konu ile ilgili bir rivayet ise şu şekildedir:
Peygamber (s.a.v), bir kimsenin, (iflas eden) bir kimsenin yanında mal bulunduğu zaman (ne yapılacağı) hakkında söz söylemiş, fakat 'elde bulunan malın, o malı satan sahibine ait olduğu1 üe ilgili bir ayırıma gitmemiştir. [76]
Yine konu ile ilgili diğer bir rivayet şu şekildedir:
Bir kimse iflas ettiği zaman, (alacaklı) kimse de, malını (iflas eden kimsenin yanında) aynen bulursa, [77] o kimse o malda alacaklılardan daha fazla hak sahibidir. [78]
Yine konu ile ilgili başka bir rivayet ise şu şekildedir:
Bir kimse iflas ettiği zaman, (alacaklı) kimse de, malını, iflas eden kimsenin yanında aynını bulursa, o malı (almaya başkasından) daha fazla hak sahibidir. [79]
Bu hadîs(in bu şekildeki metinlerin)!, Buhârî ile Müslim rivayet etmiştir.
Ebu Dâvud ile Tirmizî'nin rivayeti ise şu şekildedir:
Bir kimse İflas eder de, (alacaklı) kimse malının aynını, (iflas eden kimsenin yanında) bulursa, o (alacaklı) kimse, o malı (almaya) başkalarından daha fazla hak sahibidir. [80]
Yalnız Ebu Davud'un rivayetinde malı" ifadesi, Tirmizî'nin rivayetinde ise malı" ifadesi yer almaktadır.
Yine Ebu Dâvud, bu hadisi, Ebu Bekr ibn Abdurrahman ibnü'l-Hâris b. Hişâm yoluyla Hz. Peygamber (s.a.v)'den naklen rivayet etmiştir. Fakat Ebu Hureyre'yi zikretmemiştir. [81]
Yine Ebu Davud'un başka bir rivayetinde, Ebu Bekr yolundan buna benzer bir rivayet daha gelmiş olup bu rivayette şu ilave yer almaktadır:
Eğer onun parasından bir şey ödemişse, [82] o (satıcı) malda (öteki) alaarla eşittir.[83]
Yine Ebu Davud'un konu ile ilgili diğer bir rivayetinde, Ebu Bekr b. Ab-durrahman yoluyla Ebu Hureyre'den buna benzer şöyle bir hadis rivayet etcaklılarla eşittir.
Eğer (alıcı) malın parasından bir şey ödemişse, satıcı kalanı(nda) diğer alacaklılarla eşittir. Bir kimse, yanında bir başkasının malı aynen durduğu halde ölürse, satıcı onun parasından bir miktar tahsil etsin yada etmesin-alacakhlarla eşittir. [84]
Nesâî'de, bu rivayetlere benzer rivayetleri nakletmiştir.
[75] Buhârî, İstikraz 14; Müslim, Müsâkât 22-25 (1559); Ebu Dâvud, İcârc 74 {3519, 3520, 3522); Tirmizî, Büyü1 36 (1262); Nesâî, Büyü' 95, İbn Mâce, Ahkâm 26 {2358 2359)-Ahmed b. Hanbel, 2/385, 413, 468
[76] Müslim, Müsâkât 23 (1559)
[77] Hadisten anlaşıldığına göre; bir kimse, birisine bir mal satsa ve alıcı malın bedelini ödemeden iflas etse, satıcı da malını, fazlasız yada eksiksiz verdiği şekilde alıcının yanında bulsa, o malı almaya başka alacaklılardan daha fazla hak sahibidir.
Ebu Hanîfe'ye göre; iflas eden kimsenin yanında bulunan malda hak sahibi olma açısından bütün alacaklılar eşittirler. Çünkü malı satın alan kimse, artık o mala sahip olmuştur. Mal, alan kimsenin mülkiyetine girmiş olup o mülkiyeti bozmak mümkün değildir. Konu ile ilgili hadisin, emanet ve fasid alışverişler ile ilgili olduğunu belirtmiştir, (ç)
[78] Müslim, Müsâkât 24 (1559)
[79] Müslim, Müsâkât 25 (1559)
[80] Ebu Dâvud, İcâre 74 (3519); Tirmizî, Büyü1 36 (1262)
[81] Ebu Dâvud, İcâre 74 (3520)
[82] Bu hadis, bir yönden daha önce geçen hadisleri kayıtlamakta, diğer taraftan ise yeni bir hüküm ortaya koymaktadır. Şöyle ki:
Önceki hadiste; satıcının sattığı malın parasını almadan alıcının iflas etmesi halinde mal alıcının elinde aynen duruyorsa, o malı almaya herkesten daha fazla hakkı olduğu belirtilmişti.
Bu hadiste ise; anılan hakkın satıcının malın bedelinden hiçbir şey almamış olması haliyle kayıtlı olduğu görülmektedir. Buna göre satıcı, bedelden bir miktarını tahsil etmişse artık üstünlük hakkı kalmaz. Diğer alacaklılarla aynı ölçüde hak sahibi olur. Hanefilere göre de; satıcı, her halükarda diğer alacaklılarla aynı ölçüde hak sahibidir. Alacağından bir miktar tahsil edip etmemiş olması fark ermez, (ç)
[83] EbuDâvud, İcâre74(3521)
[84] Ebu Dâvud, İcâre 74 (3522)
187. Ebu Hureyre (r.a)'tan rivayet edilmiştir: Resulullah (s.a.v) şöyle buyurmaktadır:
"Bir kimse, iflas eden bir adamın - veya İflas eden bir insanın - yanında iken malının aynını bulursa, o kimse, o mala, başkasından daha fazla hak sahibidir. [75]
Konu ile ilgili bir rivayet ise şu şekildedir:
Peygamber (s.a.v), bir kimsenin, (iflas eden) bir kimsenin yanında mal bulunduğu zaman (ne yapılacağı) hakkında söz söylemiş, fakat 'elde bulunan malın, o malı satan sahibine ait olduğu1 üe ilgili bir ayırıma gitmemiştir. [76]
Yine konu ile ilgili diğer bir rivayet şu şekildedir:
Bir kimse iflas ettiği zaman, (alacaklı) kimse de, malını (iflas eden kimsenin yanında) aynen bulursa, [77] o kimse o malda alacaklılardan daha fazla hak sahibidir. [78]
Yine konu ile ilgili başka bir rivayet ise şu şekildedir:
Bir kimse iflas ettiği zaman, (alacaklı) kimse de, malını, iflas eden kimsenin yanında aynını bulursa, o malı (almaya başkasından) daha fazla hak sahibidir. [79]
Bu hadîs(in bu şekildeki metinlerin)!, Buhârî ile Müslim rivayet etmiştir.
Ebu Dâvud ile Tirmizî'nin rivayeti ise şu şekildedir:
Bir kimse İflas eder de, (alacaklı) kimse malının aynını, (iflas eden kimsenin yanında) bulursa, o (alacaklı) kimse, o malı (almaya) başkalarından daha fazla hak sahibidir. [80]
Yalnız Ebu Davud'un rivayetinde malı" ifadesi, Tirmizî'nin rivayetinde ise malı" ifadesi yer almaktadır.
Yine Ebu Dâvud, bu hadisi, Ebu Bekr ibn Abdurrahman ibnü'l-Hâris b. Hişâm yoluyla Hz. Peygamber (s.a.v)'den naklen rivayet etmiştir. Fakat Ebu Hureyre'yi zikretmemiştir. [81]
Yine Ebu Davud'un başka bir rivayetinde, Ebu Bekr yolundan buna benzer bir rivayet daha gelmiş olup bu rivayette şu ilave yer almaktadır:
Eğer onun parasından bir şey ödemişse, [82] o (satıcı) malda (öteki) alaarla eşittir.[83]
Yine Ebu Davud'un konu ile ilgili diğer bir rivayetinde, Ebu Bekr b. Ab-durrahman yoluyla Ebu Hureyre'den buna benzer şöyle bir hadis rivayet etcaklılarla eşittir.
Eğer (alıcı) malın parasından bir şey ödemişse, satıcı kalanı(nda) diğer alacaklılarla eşittir. Bir kimse, yanında bir başkasının malı aynen durduğu halde ölürse, satıcı onun parasından bir miktar tahsil etsin yada etmesin-alacakhlarla eşittir. [84]
Nesâî'de, bu rivayetlere benzer rivayetleri nakletmiştir.
[75] Buhârî, İstikraz 14; Müslim, Müsâkât 22-25 (1559); Ebu Dâvud, İcârc 74 {3519, 3520, 3522); Tirmizî, Büyü1 36 (1262); Nesâî, Büyü' 95, İbn Mâce, Ahkâm 26 {2358 2359)-Ahmed b. Hanbel, 2/385, 413, 468
[76] Müslim, Müsâkât 23 (1559)
[77] Hadisten anlaşıldığına göre; bir kimse, birisine bir mal satsa ve alıcı malın bedelini ödemeden iflas etse, satıcı da malını, fazlasız yada eksiksiz verdiği şekilde alıcının yanında bulsa, o malı almaya başka alacaklılardan daha fazla hak sahibidir.
Ebu Hanîfe'ye göre; iflas eden kimsenin yanında bulunan malda hak sahibi olma açısından bütün alacaklılar eşittirler. Çünkü malı satın alan kimse, artık o mala sahip olmuştur. Mal, alan kimsenin mülkiyetine girmiş olup o mülkiyeti bozmak mümkün değildir. Konu ile ilgili hadisin, emanet ve fasid alışverişler ile ilgili olduğunu belirtmiştir, (ç)
[78] Müslim, Müsâkât 24 (1559)
[79] Müslim, Müsâkât 25 (1559)
[80] Ebu Dâvud, İcâre 74 (3519); Tirmizî, Büyü1 36 (1262)
[81] Ebu Dâvud, İcâre 74 (3520)
[82] Bu hadis, bir yönden daha önce geçen hadisleri kayıtlamakta, diğer taraftan ise yeni bir hüküm ortaya koymaktadır. Şöyle ki:
Önceki hadiste; satıcının sattığı malın parasını almadan alıcının iflas etmesi halinde mal alıcının elinde aynen duruyorsa, o malı almaya herkesten daha fazla hakkı olduğu belirtilmişti.
Bu hadiste ise; anılan hakkın satıcının malın bedelinden hiçbir şey almamış olması haliyle kayıtlı olduğu görülmektedir. Buna göre satıcı, bedelden bir miktarını tahsil etmişse artık üstünlük hakkı kalmaz. Diğer alacaklılarla aynı ölçüde hak sahibi olur. Hanefilere göre de; satıcı, her halükarda diğer alacaklılarla aynı ölçüde hak sahibidir. Alacağından bir miktar tahsil edip etmemiş olması fark ermez, (ç)
[83] EbuDâvud, İcâre74(3521)
[84] Ebu Dâvud, İcâre 74 (3522)