sumeyye
Thu 23 August 2012, 02:04 pm GMT +0200
BİRİNCİ BAŞLIK MADENLER [873]
70. Mükellef
1- İslâm:
a) Hanefî ve Malikî Mezheblerine göre, zimmîlerin istihsal ettikleri madenler için zekât ödemek gerekirken, Malik ve Ahmed'e göre gerekmez.
b) Hanbelî Mezhebine göre, zimmî veya mükâtep kölenin nisap miktarı madeni olsa bile, onlara zekât farz olmaz; zimmî, mezheb içindeki sahih görüşe göre, maden aramaktan menedilemez.
Hanbelî Mezhebine göre, kâfir, zimmî, borçlu gibi zekât mükellefi olmayanlara madenler için zekât ödemek farz değildir. [874] Hanefî Mezhebine göre, istihsal eden kişi harbî veya müste’men olursa paylar devlet ile istihsal eden arasında yapılan anlaşmayla tespit edilir, bir anlaşma yoksa bulunan fey' olur. [875]
2- Reşit Olma: [876]
Maden ve defineyi istihsal edenin ve bulanın, küçük veya büyük olması sonucu değiştirmez; hepsi zekât mükellefi olur.
3- Hürriyet: [877]
Malikî Mezhebine göre, madeni istihsal edenin hür olması şarttır; oysa başka hukukçulara göre şart değildir.
Hanbelî Mezhebine göre, köle, efendisi için maden istihsal ederse zekâtını efendisi öder.
4- Borçlu Olmamak:
Zekât mükellefi olmanın genel şartlarından olan, borçlu olmama hali burada da sözkonusudur.
[873] İslâm hukukunda madenlerin hukukî statüsü konusunda bkz. Aktan, Hamza:İslâm Maden Hukuku, Erzurum 1986; Şafak, Ali: "Kur'ân'da Maden" Diyanet Dergisi, c. XVII, sayı: 3-4 (Ankara 1978,, s. 140-150; Yeniçeri, Celal: İslâm İktisadının Esasları, s. 68-98.
[874] Bilmen, HFK, c. IV, s. 104; Cezîrî, Fame, c. I, s. 6İ4; Kardavî, FZ, c. I, s. 438.
[875] Bilmen, HFK, c. IV, s. 102-103; Cezîrî, Fame, c. I, s. 613; Kardavî, FZ, c. I, s.451; Kâsânî, BS, c. II, s. 67; Mavsılî, ihtiyar, c. I, s. 117; Merdavî, insaf, e. III, s. 119; Sıddıki, age, s. 133.
[876] Cezîrî, Fame, c. I, s. 613; Sıddıki, age, s. 133.
[877] Bilmen, HFK, c. IV, s. 102; Merdavî, age, c. 3, s. 119; Sıddıki, İslâm Devletinde Malî Yapı, s. 133.