sumeyye
Mon 14 March 2011, 02:17 pm GMT +0200
BAŞ VE YÜZDEKİ YARALAR VE BUNLARIN GEREĞİ
Baş ve yüzdeki yaralar on çeşittir:
1- Harise; cildin yarılması: Cildi çizen ve yaran ama kan çıkarmayan yaradır.
2- Dâmie; göz yaşı kadar kanın çıktığı yara: Bir görüşe göre denildi ki; kan çıkar ama gözdeki yaş gibi olup akmaz.
3- Dâmiye; kan çıkartan ve akıtan yara.
4- Bâdie; deriden başka biraz da et kesilmiş olan yara.
5- Mütelahime; etten epeyce kesilmiş olan yara.
6- Simhak; kemiğin üzerindeki zara kadar ulaşan yara.
8- Haşime; kemiğin kırıldığı yara.
9- Münakkile; kemik kırıldıktan sonra yerinden kaydığı yara.
10- Âmme; bu yarada dimağ ile kemik arasındaki zar meydana çıkar.
Dediler ki; bunlardan sonra dâmiğa yarası gelir ki, bu; deriyi yırtıp beyine ulaşan yaradır. İmam Muhammed bunu söylememiştir. Bunu söylemenin faydası da yoktur. Zira bu şekilde yaralanan kimse yaşayamaz. Bunun hükmü yoktur. Harise ve dâmiyeyi de söylememiştir. Çünkü umumiyetle bu yaraların izi kalmaz. İzi kalmayan yaralar ise, hükümsüzdür.
Mudiha kasten yapılmışsa, kısas lâzımgelir: Zira Allah (cc) şöyle buyurmuştur:
“Yaralarda kısas vardır.” [16] Mudihada kısası tatbik mümkündür. Çünkü bıçağı kemiğe ulaştırmak mümkündür. Böyle olunca da, iki yara arasında eşitlik temin edilmiş olur. Rasûlullah (sas) mudihada kısas tatbik edilmesine hükmetmiştir.
Mudihadan evvel yer alan altı çeşit yaradan dolayı kısas gerekmeyip bilirkişinin belirleyeceği miktarda bir diyet verilir: O yaralar için miktarı belli bir diyet yoktur. Karşılıksız bırakılmaları da mümkün olmadığından dolayı, bilirkişinin belirleyeceği miktarda bir diyet ödenmesi gerekir. Ömer b. Abdülaziz demiştir ki; mudihadan aşağı derecedeki yaralamalar, tırmalama mahiyetinde olduğundan; bunlar için bilirkişinin belirleyeceği miktarda bir diyet ödenmesi gerekir.
El- Asl'da İmam Muhammed'den rivayet edilen bir görüşe göre; mudihadan sonrakilerde değil de, mudihadan evvelki yaralarda kısas vardır. Çünkü öncekilerde eşitliğin esas alınması mümkündür. Yaranın derinliği bir çivi ile ölçülür, sonra o uzunlukta bir demir çubuk alınıp sonuna kadar ete batırılır ve işlediği cinayet kadarınca suçluya kısas tatbik edilir. Zira Allah (cc);
“Yaralarda kısas vardır.” [17] buyurmaktadır. Mudihadan sonraki yaralarda ise, bu mümkün değildir. Zira kemiği kırıp yerinden kaydırmada eşitliğin temin edilmesi mümkün değildir.
Mudiha hatâen yapılmışsa; tam diyetin yirmide biri alınır. Haşimenin diyeti tam diyetin onda biridir. Münakkilenin diyeti tam diyetin onda biri ve ayrıca onda bir diyetin yarısıdır. Âmme denilen yaranın diyeti, tam diyetin üçte biridir. Câife denilen yaranın diyeti de âmme denilen yara gibi, tam diyetin üçte biridir. Eğer yara içeriye kadar nüfuz etmişse, tam diyetin üçte ikisi alınır: Zira Amr b. Hazm (ra) ın rivayetine göre, Rasûlullah (sas) kendisine yazdığı mektupta şöyle buyurmuştur;
“Mudihada beş deve, haşimede on deve, münakkilede on beş deve, âmmede diyetin üçte biri verilir.” [18] Başka bir hadîs-i şerîfde de Peygamber Efendimiz (sas) şöyle buyurmuştur:
“Câifede diyetin üçte biri verilir.”
İçeriye nüfuz eden câife yarası için Hz. Ebûbekir (ra) in üçte iki diyet ödenmesine hükmettiği rivayet edilmiştir. Çünkü içeriye nüfuz etmesi halinde, bu iki câife olur.
Şecce adı altında toplanan yaralar, baş ve yüzde açılan yaralardır: Lügate göre yanaklarda, iki çene ve alında açılan yaralara şecce denilir. Câife; karın, yan ve sırtta açılan yaralardır. Bunların haricindekiler cerahat olup, hükümet-i adli gerektirir: Bunlar için miktarı belli bir diyet yoktur. Ama karşılıksız da bırakılamayacaklarından, bunlar için hükümet-i adl gerekir. [19]
[16] Mâide: 5/45.
[17] Mâide: 5/45.
[18] Bu hadîsi Neseî, Ahmed, İbn. Huzeyme, İbn. Hibbân, İbn. Cârud ve Merasil'de Ebû Dâvûd rivayet etmiştir.
[19] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 4/281-284.