ezelinur
Fri 29 January 2010, 06:47 pm GMT +0200
Bir mescidde namaz cemaatle kılındıktan sonra, aynı namazın yeni bir cemaaat tarafından kılınması mekruhtur. Mezheblerin buna ilişkin detaylı görüşleri aşağıda anlatılmıştır.
Hanefiler dediler ki: Belirli imam ve cemaati olmayan yol mescidlerinde cemaatin tekrar edilmesi mekruh olmaz. Belirli imam ve cemaati olan mahalle mescidlerine gelince, buralarda cemaatin tekrar edilmesi, namazın ilk önceki cemaat tarafından kılınan şekliyle kılınmaması hâlinde mekruh olmaz. Meselâ ilk cemaat, namazı mihrabda ve mihrab önünde kılmışsa, ikincisi mihrabdan uzakta kılarsa mekruh olmaz. Aksi takdirde tahrîmen mekruh olur. Yine mahalle mescidinde namaz, ezânsız ve kâmetsiz olarak, yeni bir cemaat tarafından kılınırsa, mutlak olarak mekruh değildir.
Hanbeliler dediler ki: Görevli imam, namazı cemaatle kıldırdıktan sonra, vakit içinde, başkasının aynı namazı yeni bir cemaate kıldırması haram olur. Yine bunun gibi, görevli imamdan önce cemaat teşkil edilmesi de haram olur. Bu her iki durumda da görevli imamdan izin alınmadıkça, başkasının cemaate namaz kıldırması sahîh olmaz. Ama görevli imam izin verirse haram olmaz. Görevli imam bir mazeret dolayısıyla gecikirse veya gelmeyeceği sanılırsa, ya da geleceği sanılır da kendisi yokken başkasının namaz kıldırmasına kızmayacağı bilinirse, bu durumlarda başkalarının imamlık etmeleri mekruh olmaz. Görevli imamın namazı tamamlamasından sonra başkasının imamlık etmesi, Mescid-i Haram ile Mescid-i Nebevi dışındaki yerlerde kerâhetsiz olarak caiz olur. Bu iki mescidde mazeretsiz olarak cemaatin tekrarı mekruhtur. Meselâ Haremeyn’de görevli imamın namaz kıldırması esnasında uyuyan kişinin daha sonra aynı namazı birincide farza, ikincide kaza namazına niyet ederek cemaate kıldırması mekruh olur.
Şafiiler dediler ki: İzni olmaksızın görevli imamdan önce veya sonra veyahut da onunla aynı anda mescidde yeni bir cemaatin teşkil edilmesi mutlak surette mekruh olur. Ancak mescid, bir yol üzerinde ise veya görevli imamı yokça, ya da görevli imamı olduğu halde, her iki cemaati içine alacak kadar geniş değilse veyahut da vaktin çıkmasından korkulursa, cemaatin tekrar teşkil edilmesi mekruh olmaz.
Malikiler dediler ki: Her mescidde veya insanların âdet edinerek namaz için toplandıkları yerlerde görevli imamın kıldırmasından sonra ayrı bir cemaatin teşekkül ederek namaz kılması, görevli imam izin vermiş olsa bile mekruhtur. Yine aynı şekilde normal vakitte kılması hâlinde görevli imamdan önce cemaat teşkil edip namaz kılmak da mekruhtur. Görevli imam, namazı normal alışılagelmiş vakitte kıldırmazsa, kendisinden önce cemaat teşkil ederek kılmak mekruh olmaz. Görevli imamın cemaatinin yanı sıra ayrı bir cemaat teşkil ederek aynı anda namaz kılmak haramdır. Mâlikîlere göre, görevli imamın namaz kıldırması için kamet edildiğinde başkalarının farz veya nafile namaz kılmalarının caiz olmayacağı, yerleşmiş bir kuraldır. Mescidde hazır bulunup da görevli imamın namaz kıldırmakta olduğunu gören kişinin, bu namazı kılmamış veya kılmışsa da cemaatsiz olarak yalnız başına kılmışsa imama tâbi olması zorunlu olur. Ama bu namazı daha önce cemaatle kılmışsa, imama saygısızlık olmasın diye mescidden çıkması gerekir. Mescidde hazır bulunan kişinin üzerinde, görevli imamın kıldıracağından başka bir farz borcu varsa, meselâ imam ikindi namazını kıldırırken, kendisinin üzerinde kılmadığı öğle namazı varsa, bu durumda görünürde imama tâbi olmalı, aslında ise öğle namazına niyet etmeli ve münferid olarak kılmalıdır. Namazı tek başına kılan kişinin uyması gereken hususlara da riâyet etmesi gerekir.
Bir mescidde birden fazla görevli imam bulunması ve bunların aynı anda bir arada namaz kıldırmaları, kargaşalığa sebep olacağından dolayı haram olur. Sırayla kıldırırlarsa, yani birisi namazı kıldırıp tamamladıktan sonra diğeri kıldırmaya başlarsa, kuvvetli olan görüşe göre bu mekruh olur. Görevli imamı olmayan mescid ve diğer yerlerde namazın cemaatle kılınmasından sonra, başka bir cemaatin gelerek namaz kılması şeklinde cemaatin tekrarı mekruh olur.[75]