sidretül münteha
Fri 20 May 2011, 02:58 pm GMT +0200
Ana-Babaya Karşı Marufu Emr Münkeri Nehyetmek
Çocuğun ana-babasına iyiliği emredip kötülükten men'etme görevi cidden çok hassas bir görev ve önemli bir ilişkidir. Anne babanın, cehaletlerinden dolayı ma'rufu emr, münkeri nehiy görevlerini ihmal ettikleri bir gerçektir. Çocuk bunları hatırlatırken, İslâm'ın onlara karşı davranma hususundaki direktiflerini gözönünde bulundurması gerekir. Bu açıdan anne-babaya yaklaşımda bulunması daha uygundur. Bunun dışında herhangi bir azarlama, vurma veya dövme gibi yollara başvurması kesinlikle caiz değildir. Allah Teâlâ Kur'ân-ı Kerim'de şöyle buyurur: "Rabbim, kendinden başkasına kulluk etmeyin. Ana ve babayı iyi muamele edin diye hükmetti. Eğer onlardan biri veya her ikisi senin yanında ihtiyarlığa ererlerse onlara "öf" (bile) deme. Onları azarlama. Onlara çok güzel (ve tatlı) söz söyle." 450
Çocuğunu öldürdüklerinde anne-babaya kısas hükmünün tatbik edilmeyişi de haklarının önemini bize gösterir.
Allah Rasûlü (s.a.v.) buyururlar ki:
"Çocuğu(nu öldürmesi) sebebiyle babaya kısas yapılmaz." 451
Aynı şekilde bir annenin oğlunu öldürmesi çocuğunu öldürmesinden dolayı babaya kısas uygulanması caiz değildir. Çocuğun kısas hakkı düşer. 452
Savaşta çocuk anne-babası ile karşılaşırsa, imkân nisbetinde onları öldürmekten kaçınması gerekir. Ancak onlara kendisini öldürme fırsatını tanıdığında öldüreceklerinden korkması sebebiyle kendim savunması için onlara fırsat vermeyebilir. 453
İslâm hukukçuları, "çocuğun ana-babasına bizzat haddi tadbik etmek hakkı yoktur" derler. Gazâlî bu konuyu genişçe ele aldıktan sonra şöyle der:
"Çocuk babanın işlediği cinayetin karşılığı olan bir eziyeti kendisine yapması caiz olmayınca ileride meydana gelecek bir cinayet için şimdiden babaya eziyet etme hakkı da yoktur. Evlâ olan da budur. 454
İbni Âbidin, Fusûlu'l Alâmî'den neklen der ki:
"İnsan anne-babasını mürker işlerken gördüğünde bir defaya mahsus olmak üzere onları men'edebilir. Vazgeçerlerse ne âlâ. Yoksa susar. Kötülüğü işlemeye devam ederlerse Allah'dan kendilerini hidâyete erdirmesini ve günahlarının bağışlanmasını diler ve bundan öteye karışmaz. 455
İslâm uleması der ki: "Kötülük işleyen anne-babaya herhangi bir şekilde eziyet etmeden, işledikleri kötülükten men'etmek çocuğun hakkıdır." 456 Nasıl ki kendilerine eziyet etmeden içtikleri içkiyi dökmek caiz ise.
450 el-İsrâ: 17/23.
451 Tirmizi-Diyet babında (babanın çocuğunu öldürmesi sebebi ile kısas uygulanır mı uygulanmaz mı?) babında rivayet etti. (Tere. 3/14)
452 el-Hidâye Mea Şerhih-il inayeti ala hamiş-i feth-il-Kadir: 8/260
453 Ahkâm-ul-Kur'ân: 2/339, el-Bahr-ür-Râik: 5/78
454 İhyâ: 2/280 (Tere. 2/788)
455 Redd-ul- Muhtar Aled-Dürr-il Muhtar: 3/261
456 et-Teşrî-ul-Cinâî: 1/261