sumeyye
Mon 12 September 2011, 12:53 pm GMT +0200
9- Ahmed b. Hanbel (Ö. 241)
Bir fakih olmaktan ziyade, hadisçi olarak bilinen Ahmed b. Hanbel, ehli reyden, özellikle Ebu Hanife ve ashabından hadis rivayet edilmeyeceği görüşündedir. Oğlunun bildirdiğine göre o, "ehl-i reyden hadis rivayet olunmaz" demiştir. [1411]Ahmed b. Hanbel'in, Ebu Hanife ashabı hakkındaki kanaati adeta bir peşin hüküm halinde gelmiştir ve bunun değişmesi de mümkün görülmemektedir. Zira Ebu Yusuf’un sadûk (çok doğru) bir kimse olduğunu kabul etmekle beraber arkasından:
"Ebu Hanife ashabından bir şey rivayet etmenin gerekli olmadığı" hükmünü ilave etmiştir.[1412] Oğlunun İmam Muhammed hakkındaki bir sorusu üzerine de:
"Ondan bir şey rivayet etmem" dediği kaydedilir.[1413]
Ahmed b. Hanbel, Ebu Hanife'nin talebeleriyle ilgili kanaatini açıkça belirtirken, Ebu Hanife'yi dolaylı olarak tenkid etmiş ve daha çok başkalarının onun hakkındaki cerhlerine yer vermiştir. Meselâ Abdurrahman b. Mehdî'nin şöyle söylediği ona ulaşmıştır:
"Kişinin ilimde en son yapacağı şey, Ebu Hanife'nin reyine bakmaktır ki bu da ilimden acizliktir". [1414]Yine ona ulaşan bir rivayete göre, Hammad b. Seleme şöyle demiştir:
"Ebu Hanife kendisine gelen sünnetleri ve eserleri reyi ile reddeden bir kimsedir".[1415] Ahmed b. Hanbel'in nakline göre, Sevrî ve Süfyan b. Uyeyne, Ebu Hanife'nin iki kere tevbeye davet edildiğini belirtmişlerdir.[1416]
Bir içki satıcısının Ebu Hanife'nin görüşüyle fetva veren kimseden daha hayırlı olduğunu söyleyen Şerik'in haberi de Kitabu'l-Ilel'de yer alan rivayetlerdendi.[1417]
Bunları nakleden Ahmed b. Hanbel'in de dolaylı olarak bu kanaatları paylaştığım söylemek mümkündür. Çünkü ona göre, Ebu Hanife'nin meclisinde bulunmak bile bir cerh sebebidir. Oğlunun bir sorusuna verdiği cevapta, Şuayb b. İshak'ın, ashab-ı rey ve Ebu Hanife ile birlikte olmaktan başka bir kusuru olmadığını belirtir.[1418]
[1411] A.İbn Hanbel, Kitabul-İlel ve Marifeti'r r-Ricâl, I, 272,
[1412] Age., II, 258. Diğer bir rivayete göre Ahmed b. Hanbel Ebu Yusufun hadisle insaflı biri olduğunubelirtirken Ebu Hanife ve İmam Muhammed'in hadislere muhalefet ettiklerini ve kötü rey sahibi olduklarını kaydeder. (Bkz. Tarihu Bağdad II, 179).
[1413] Kitabu'1-Ilel, 11,258.
[1414] Age., 1., 259.
[1415] Age., II, 68,246.
[1416] Age., 11,69,
[1417] Age., II, 189.
[1418] Age., II, 31. Dr. İsmail Hakkı Ünal, İmam Ebu Hanife'nin Hadis Anlayışı Ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları: 239-240