Hadice
Mon 6 June 2011, 01:19 pm GMT +0200
A. Şerh Hakkında Genel Bilgiler
Şerh, lügatte feth, ta'lik, genişletmek, tefsir etmek, açıklamak anlamlarına gelmektedir.
Genişletmek anlamında kelime, Kur'an-ı Kerim'de de geçmektedir.[481] Aynı anlamda, yani «göğsü genişletmek» manasında hadislerde de yer almaktadır. [482]
Şerh anlamında Hattâbî (388/998), sırasıyla tefsir, izah, beyân, delâlet ve keşf kelimelerini kullanmaktadır.[483]
Hadis edebiyatı terimi olarak şerh, herhangi bir hadîsin veya birçok hadîsi ihtiva eden bir hadis kitabının «Kavâid-i arabiyye ve usûl-i şer'iyye hase-bince M kadri't-tâka[484] açıklanması sonucu meydana getirilen eser demektir.
Her ne kadar orijinal telif» sayılmasa ve bir «asi » üzerinde yapılmış çalışma olsa da, şerh in ciddî bir takım güçlükler ve özellikler taşıdığı açıktır. Şerh, rivayetleri belli tertibler ve belli kriterlere göre sıralamaktan çok daha değişik yönleri bulunan bir çalışmadır. MansurAli Nâsıf'm haklı olarak ifâde ettiği gibi, «Hadis şârihi, çoğu kimselerin bilemeyeceği birçok zorluklarla karşı karşıyadır. Hadis usûlü tekniklerine göre her hadisi değerlendirmek, kaynaklardaki durumunu tahkik etmek, ihtiva ettiği lafızlar ve mânâlarla ilgili edebî ve bilimsel yönleri kavramak, taşıdığı fıkhı hükümleri doğru olarak tesbit ve izah usûlünü bilmek hep şârihe düşen görevler olmaktadır. Bu sebeple şerh, telif türlerinin en zoru ve hadis alanında yapılacak çalışmaların boyutları en geniş olanıdır .[485]
Bahis konusu zorluğa îbn Haldun, bilginlerin, Buhârî' ye şerh yazmayı ağır ve müşkil bir iş saydıklarını kaydetmekle[486] işaret etmektedir.
Herşeye rağmen şerhin bir ihtiyaç olduğu ve karşılanması gerektiği de ortadadır.[487]
[481] bk. en-Nahl (16), 106; ez-Zümer (39), 22; el-lnşirah (94), 1; el-En'am (6), 125; Taha (20), 25.
[482] bk. Buhârî, tefsir sûre (9), 20; fedâilu'l-kur'an, 3; ahkâm 37; Tirmizî, tefsiri sûre (9), 18; Ahmed b. Hanbel, I, 13; V, 189.
[483] bk. Meâlimu's-sünen, I, 2, (mukaddime).
[484] Taşköprî-zâde, Muvzuâtu'I-ulûm, II, 13.
[485] bk. et-Tae, I, 13.
[486] bk. Mukaddime, II, 477 (Z. Kadirî tercümesi, ist., 1970).
[487] Doç. Dr. İsmail Lütfi Çakar, Hadis Edebiyâtı, İfav Yayınları: 142-143.