sumeyye
Sat 1 September 2012, 02:01 pm GMT +0200
B. Ramazan’ın Başlangıç Ve Sonunun Tespiti: [595]
a) Ramazan’ın Başlangıcı:
Ramazan’ın başlangıcını tespit etmek için hilali gözleme, ÜM’e göre farz, Hanbelî Mezhebine göre menduptur. Çünkü Hz.Peygamber (s.a.s.),
“Ramazan hilalini görmekle oruç tutunuz; Şevval hil.alini görmekle de iftar ediniz. Hava kapalıysa Şaban ayını otuza tamamlayınız.” [596] buyurmuştur. Başlangıç, havanın kapalı veya açık olma durumuna göre iki şekilde tespit edilir:
(a) Gökyüzü açık ve berrak olunca, birçok kişi tarafından görülerek. Bu kişilerin sayısı, devlet tarafından tespit edilir, kesin bir rakam yoktur.
(b) Gökyüzü açık olmayıp kapalı olduğu zaman akıllı, adil, baliğ ve müslüman olan bir kişinin hilâli görmesi ile Ramazan’ın başlangıcı sabit olur.
Cumhur’a göre, ayın görülmesi herhangi bir ülkede kesinleşince -ayın doğuş yeri ve zamanının farklı olması (ihtilâfu’l-metâlî) veya ülkelerin uzaklığı dikkate alınmadan- bu Ramazan’ın başlangıcı için yeterlidir. Şafiî ve İmamiye Mezhepleri ile İkrime, Ebu Ubeyd, Salim ve İshak’a göre birbirine yakın bölgeler aynı ru’yete, uzak bölgeler kendi görüşlerine tabidir. [597]
b) Yevmi Şek: [598]
i) Tanımı:
Şaban ayının yirmi dokuzuncu günü güneş battıktan sonra havanın bulutlu olması veya ayın gözlendiği halde görülememesi gibi sebeplerle, bu ayın son gününün Ramazan’a mı, yoksa Şaban ayına mı ait olduğu konusunda şüphe uyandıran güne Yevmi Şek (Şüpheli Gün) adı verilmektedir. Çünkü, bu günün her ikisinden birine ait olma ihtimali vardır.
ii) Orucu:
Yevmi Sekte tutulan oruçlar mekruh, sünnet ve bâtıl gibi çeşitli hükümler alır;
(1) Mekruh Oruç:
Tahrimen Mekruh Olanı; Bu günün Ramazan’a ait olduğunu kesinlikle kabul ve kastederek oruç tutmak tahrimen mekruhtur. Bununla birlikte, bu günün Ramazan olduğu anlaşılırsa, oruç Ramazan için geçerlidir; Ramazan değilse nafiledir.
Tenzihen Mekruh Olanı: Bu günde adak orucu tutmak veya farz ile vacibin, ya da nafile ile farzın ikisi arasında bir tercih yapmayarak “Ramazan ise ona, değilse vacip veya nafile oruca” şeklinde niyet ederek oruç tutmak tenzihen mekruhtur. Vacip bir oruç tutulunca o gün Ramazansa oruç Ramazan için, değilse tutulan için geçerlidir.
(2) Mendup Oruç:
Gerek itiyat haline getirilen orucun bu güne rastlaması gerekse nafile oruç tutmaya niyet etmekte bir sakınca yoktur. Tutulan oruç nafile olarak sahihtir.
(3) Bâtıl Oruç:
Yevmi şekte, “Ramazan ise oruçluyum, değilse oruç tutmayacağım” diyerek oruca başlayan kimsenin bu orucu, daha sonra o günün Ramazan olduğu tespit edilmezse bâtıl olur.
Şafiî Mezhebine göre, yevmi sekte oruç tutmak haramdır. Fakat, adak orucu, kaza orucu veya itiyat haline gelmiş oruçların bu günde tutulmasında haramlılk sözkonusu değildir. Ramazan’ı karşılamak için bir-iki gün önceden oruç tutmak da haramdır.
Malikî ve Hanbelî Mezheplerine göre de, bu günde itiyat halindeki nafile oruç tutulabilir. Malikî Mezhebine göre, itiyat haline gelmeyen nafile oruçlar için de hüküm böyledir. Hanbelî Mezhebine göre, itiyat haline gelmeyen nafile orucu tutmak mekruhtur. Tereddütlü şekilde oruç tutulursa veya bu günde kaza, keffaret ya da adak orucu tutulduğunda, bu günün Ramazan olduğu anlaşılırsa, oruçlar ne Ramazan, ne diğerleri için geçerlidir; daha sonra hepsi kaza edilir.
Yevm-i Şek’te çevredekilere duyurmaksızın oruç tutmak, bu günde oruca nasıl niyet edileceğini bilenler için efdaldir. Fakat, bu bilgilere sahip olmayanlar hakkında Televvüm denen ihtiyata riayet ederek zeval vaktine kadar muftırattan, sakınıp, Ramazan olduğu anlaşılmazsa yemeye başlamaları efdaldir.
c) Ramazan’ın Sonu:
Ramazan’ın sonu da, başlangıcında olduğu gibi, ayın gözlenmesine göre hareket edilerek tespit edilir. Şevval ayının hilali görülünce, Ramazan’a son verilerek bayram yapılır. Ramazan’ın sonunun tespiti için gözlem, yirmidokuzuncu gece yapılır.
[595] Geniş bilgi için bkz. İbn Rüşd, BM, c. I, s. 196-200; Kasani, BS, c. II, s. 80-83; Bilmen, Büyük İslâm İlmihali, s. 278-285; Cezirî, Fame, c. I, s. 548-553; İbn Kudâme, Mugni, c- III, s. 86-91; Merginânî, Hidâye, c. I, s. 119-122.
[596] Buhârî, Savm: 119, no: 1909.