Köleler Ve Kitap Ehli Hakkında

2900. “Bize Muhammed b. Uyeyne, Ali b. Mushir'den, (O) Eş'as'tan, (O da) Hz. Ali ile Zeyd'den (naklen) rivayet etti ki;”

Onlar ne kâfirlerin, ne kölelerin (varlığı) sebebi ile bir kimseyi kıs­men veya tamamen mirastan düşürürlerdi; ne de onları birşeye mi­rasçı yaparlardı. Abdullah ise kâfirlerin ve kölelerin (varlığı) se­bebiyle bir kimseyi kısmen veya tamamen mirastan düşürür, ama onları mirasçı yapmazdı.[66]

2901. “Bize Süleyman b. Harb rivayet edip (dedi ki), bize Şu'be, el-Hakem'den, (O da) İbrahim'den (naklen) rivayet etti ki,”

Hz. Ali ile Zeyd, köleler ve Kitab Ehli hakkında şöyle dediler:

"Onlar ne bir kimseyi kısmen veya tamamen mirastan düşürür, ne mirasçı olurlar!" Abdullah ise;

"Onlar kısmen veya tamamen mi­rastan düşürürler, ama mirasçı olmazlar" demiştir.[67]

 

Açıklama
 

Mirasçılar arasında bazı kimselerin bulunması sebebiyle diğer bazı kimselerin paylarının azaltılmasına veya mirastan tamamen dü­şürülüp hiç pay vermemeye "hacb" denilir. Bunlardan payların azal­tılması durumuna "hacb-ı noksan" denir. Mesela mirasçılar arasında ölenin çocuklarının bulunması durumunda kocanın payının yarıdan dörtte bire düşürülmesi gibi.., Miras'tan tamamen düşürme du­rumuna ise "hacb-ı hırmân" denir. Buna da mirasçılar arasında öle­nin oğlunun bulunması durumunda amcaların mirasçılıktan dü­şürülmesini örnek verebiliriz.

Diğer taraftan mirasçı olmaya engel bazı durumlar vardır ki, kö­lelik ve ayrı dinlerden olma[68] bunlar arasındadır. Buna göre, esas olarak, köle hür akrabasına mirasçı olamayacağı gibi, müslüman da müslüman olmayan akrabasına mirasçı olamaz. Bunlar gibi mi­rastan mahrum olan kimseler, miras meselesinde yok hük-mündedirler. Bu sebeple onlar, başkalarını mirastan kısmen veya ta­mamen düşüremezler. Bu hususta âlimlerin cumhuru da Hz. Ali (Radıyallahu Anh) ile Zeyd'in (Radıyallahu Anh) içtihadları gibi içtihad et­mişlerdir. Abdullah b. Mes'ud (Radıyallahu Anh) ise, mirastan mahrum olan kimselerin, başkalarını, tamamen olmasa da kısmen mirastan düşüreceğini söylemiştir. Koca, müslüman olmayan oğul, ana-bir kardeş ve öz amca meselesinin bu iki farklı içtihada göre çözümü şöyle olur:

Alimlerin cumhuruna göre: Koca, ikide bir; müslüman olmayan oğul, mirastan mahrum; ana-bir kardeş, altıda bir; öz amca, asabe olarak kalanı alırlar.

Abdullah b. Mes'ud'a (Radıyallahu Anh) göre ise paylaşım şöyle olur: Koca, dörtte bir; müslüman olmayan oğul, mirastan mahrum; ana-bir kardeş, altıda bir; öz amca, kalanı alırlar.

1/2(3)+l/6(l)=3+l/6=4/6; 2/6 öz amcanın;

1/4(3)+1/6(2)=3+2/12=5/12; 7/12 öz amcanın.[69]


[66] Ebu Muhammed Abdullah b. Abdirrahman ed-Darimi es-Semerkandi (Abdullah Aydınlı), Sünen-i Darimi Tercüme Ve Şerhi, Madve Yayınları, Madve Ofset, İstanbul, 1996: 6/157

[67] Beyhaki. 6/223, Hz. Ali ve Zeyd ile Abdullah'ın haberlerinin ayrı ayrı rivayetleri için bakınız. İbni Ebi Şeybe11/270-272; Sunenu Saîd, 1/67; Musannaf, 10/279-280., Ebu Muhammed Abdullah b. Abdirrahman ed-Darimi es-Semerkandi (Abdullah Aydınlı), Sünen-i Darimi Tercüme Ve Şerhi, Madve Yayınları, Madve Ofset, İstanbul, 1996: 6/157

[68] Bkz. 2991. ve sonraki haberler.

[69] Ebu Muhammed Abdullah b. Abdirrahman ed-Darimi es-Semerkandi (Abdullah Aydınlı), Sünen-i Darimi Tercüme Ve Şerhi, Madve Yayınları, Madve Ofset, İstanbul, 1996: 6/157-158

Esselamu aleykum ; Önemli bir mesele hakkında bilgi sahibi oldum inşaallah daimi olur  Allah razı olsun

Ve aleykümüsselam ve rahmetüllah. Rabbim bizleri dinimizi doğru öğrenen kimselerden eylesin. Rabbim paylaşım için razı olsun.

Aleykumselam.Kur ani kerimi okuyan ve ehli kitapin yolunda giden ve kullardan olalim inşallah...