sidretül münteha
Sat 16 October 2010, 07:17 pm GMT +0200
İnsanlığın hikâyesi namazla hatırlanır
Namazda neden Fil Sûresi'ni okuyoruz? Hz. Peygamber (sas) doğmadan önce vuku bulmuş bir olayın namazda okunmasını bir türlü anlayamayanlar olabilir.
ALLAH'a kulluk bilinci çerçevesinde yaptığımız ibadetler insan hayatında önemli bir yer tutar. Her ibadetin kendine özgü farklı yönleri vardır. Bu farklılıklar da insanı birçok açıdan eğitir. Bu anlamda ibadet insanın kulluk bilincini diri tutar. Gerek hareket gerek söz olarak yapılan tekrarlar; insanın hatırlama, hatırda tutma, zikretme eylemini ve dolayısıyla belleği oluşturma, inşa etme, sürekliliği gerçekleştirir. Namazla insan adeta dünyaya dur! der. Gündelik hayatın akışına kısa da olsa ara vererek farklı bir düzlemde varlıklar âlemine katılır.
Namaz aynı zamanda bir inşa, bir ihya imkanı sağlar. İnsanı yaşadığı zaman ve mekandan uzaklaştırarak perdelerle örtülmüş hakikat bilgisini aralamasına yardım eder. Namazda yaptığı hareketler, okuduğu ayetler kul ile hakikati daha bir yakîn eder. Kur'an'ı genel anlamda incelediğimizde hemen hemen her konudan bahsettiğini görürüz. Dünyadan, ahiretten, insandan, şeytandan, aileden, barıştan, savaştan...vs. Kur'an insanlığa maddî-manevî hakikat bilgisini sunar.
Bu bilgiler zamanlar üstü olduğundan her dönemde insan için anlamlıdır. Kur'an bir nevi insanlığın hakikatle donatılmış kültürel belleği işlevini görür diyebiliriz. Bazen Fil Sûresi okunur; kaba güçle, hakiki gücün farkına varılır. Bazen Mâun Sûresi okunur; komşuyla uzun zamandır hal hatır sorulmadığı hatırlanır. Bazen Hz. Adem, bazen Hz. Musa bazen de diğer peygamberler tek tek insanın zihninden geçerek namazla gündemimize girer. Bu anlamda Kur'an insanlığın hakikat hikayesinin sürekli okunarak hatırlanmasına ve insanın kendini ihya ve inşa etmesine imkan verir. Namaz aynı zamanda zikir yani; hatırlamadır. İnsan ve insanlığın ortak hafızasını sürekli gözden geçirmedir. Bu durumda da Fil Sûresi geçmişe ait tarihsel bir vaka olmaktan çıkarak güç-hakikat ilişkisindeki ince çizgiyi aşikâr eder. Bu çizgi sürekli hatırlanmalıdır ki insan yeryüzünde haksız yere kan dökücülerden olmasın. Dikkatli bakıldığında insanın, gündelik hayatın farklı formlarında hem idare eden hem de idare edilen konumunda olduğu görülür. O zaman hikaye bizimdir. Hatırda tutmak önemlidir. Dolayısıyla sık sık tekrarlanmalıdır.
İstanbul Müftülüğü, Fetva Uzmanı
Nevin Meriç