Hadice
Mon 6 June 2011, 01:24 pm GMT +0200
I. Hadis Diye Uydurulmuş Sözlerle İlgili Edebiyat
Mevzuat Edebiyatı da diyebileceğimiz, değişik amaçlarla [459] uydurulup hadis diye ortaya atılmış sözleri tek tek ele alıp inceleyen, sünnet-i seniyyeyi, temiz bünyesine yaraşmayan yabancı unsurlardan arındıran edebiyat, aded olarak epey bir yekûn tutmaktadır.
Hadisleri, taklidlerinden koruma savaşının ilmi mahsûlleri ve tslâm ulemâsının hadis uydurma girişimlerine karşı aldıkları tedbirlerin belki de en müessir olanı demek olan mevzuat edebiyatı telif usûlü açısından iki gruba ayrılır
a. Ale'l-ebvâb (konularagöre)
b. Ale'l-ahruf (harfleregöre, alfabetik).
Öte yandan bu edebiyat telif amacı açısından da ikiye ayrılır:
a.Yalancı (uydurmacı) ve zayıf râvileri tanıtmak için yazılmış olanlar. Bu eserler, uydurmacıları, zuafâ arasında mütalaa eden mütekaddimûn'a aittir.
b. Hadis diye uydurulmuş sözleri bir araya toplamak ve tanıtmak için telif edilmiş olanlar...
Ancak unutulmamalıdır ki bu son ikigrub eser, kısmen yekdiğerinin malzemesini kullanır. Meselâ yalancı ve zayıf râvileri tanıtan bir eser, onların uydurma sözlerinden örnekler verir; uydurma hadislere ait bir eser de, zayıf, uydurmacı ve yalancı râvilerden bahseder.
Biz burada, sadece mevzu hadisleri konu edinen eserlerin alfabetik ve ale'l-ebvâb olanlarından birer örneği tanıtmakla yetineceğiz.
Hadis İlmî ve edebiyatı tarihi içinde menfi boyutları yüzünden çok ciddî çalışmaların yapılmasına vesile olmuş bulunan hadis uydurma girişimleri ile ilgili bir olarak, Türkçemiz, M.Y. Kandemir'in "Mevzu Hadisler" isimli değerli araştırmasına sahip bulunmaktadır. Konuya ait 18 eserin tanıtımı bu kıymetli araştırmada yer almaktadır. Bu yüzden biz iki misalle iktifa edeceğiz.[460]
[459] Bilgi için bk. M. Y. Kandemir, Mevzu Hadisler, s. 31-61.
[460] Doç. Dr. İsmail Lütfi Çakar, Hadis Edebiyâtı, İfav Yayınları: 136-137.