Hadice
Tue 7 June 2011, 09:44 am GMT +0200
2. et-Tebrîzî ve Mişkâtu'l-Mesâbîh'i
Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah el-Hatîb et-Tebrîzî (737/1336) Mesâbîh 'e toplam 1511 hadis ziyade etmek suretiyle Mişkâtu'l-Mesâbîh adlı eserini meydana getirmiştir.
Hatîb Tebrîzî, Beğavî'nin senedsiz zikrettiği hadislerin râvî ve kaynağını göstermek ve hemen hemen her bâb'ı üçfasl 'a çıkarmak suretiyle Mişkat' ı telif etmiştir.
1. Fasıl : Begâvî 'nin sıhah dedikleri. Bunlar, Buharı ve Müslim 'in y: birlikte ya da ayrı ayrı kitablarına aldıkları hadislerdir. Aynı hadisi tahriç eden Öteki hadisçilere işaret etmeye gerek duyulmamıştır.
2. Fasıl: Beğâvî 'nin hısan dediği hadislerden meydana gelmektedir.
3. Fasıl : Bu da ait olduğu bâb'a uygun düşmesine rağmen Beğâvî 'nin Mesâbîh 'e almadığı hadislerden oluşmaktadır. Hatîb Tebrîzî 'nin yaptığı ilâvedir. Hatîb, her ne kadar Beğâvî gibi merfu' hadisleri seçmek üzere bir eğilim göstermemişse de usulde Beğâvî' ye tam tamına bağlı kalmıştır.
Ayrıca Hatîb Tebrîzî, birinci ve ikinci fasıllarda, diğerinde olması gerekirken sehven bir başkasına alınmış olan hadisleri de bulunmaları gerekli yerlere koymuştur. Ancak Mesâbîh 'in genel bâb yapısında takdim-te'hir gibi bir yola girmemiştir.
Mişkât, aslı olan Mesâbîh 'ten daha fazla rağbet görmüştür. Alimler okumak, okutmak ve şerh yazmakla Mişkât'a olan güvenlerini göstermişlerdir. Mişkâtu'-Mesâbih'in en meşhur şerhi Aliyyulkârî (1014/1605) tarafından kaleme alınmış olan «Mirkâtu'l-mefâüh şerhu Mişkâti'l-Mesâbîh »tir. 5 cild halinde matbu'dur. Muteber bir şerhtir.
Mişkâtu'l-Mesâbîh, Hindistan 'da, Rusya' da ve Dimaşk' ta bir çok kereler müstakil olarak ve Mirkâtu'l-mefâtîh ile birlikte basılmıştır. İngilizceye tercüme edilmiş ve Kalküta'da 1809'da ne şrecl'l mistir.
En son Muhammed Nâsirudin el-Albânî 'nin tahkiki ile 1961'de Dımaşk'ta, 1979'da da Beyrut'ta ikinci kez basılmış bulunmaktadır.
el-Albânî neşrinin sonunda hadislerin alfabetik fihristinin verilmiş olması, Mişkât'ta mevcut (ilk kelimesi bilinen) herhangi bir hadisi bulmak açısından oldukça kolaylık sağlamaktadır.[381]
[381] Doç. Dr. İsmail Lütfi Çakar, Hadis Edebiyâtı, İfav Yayınları: 111-112.