Hadice
Mon 6 June 2011, 01:11 pm GMT +0200
3. en-Nevevî ve el-Minhâc'ı
Müslim 'in Sahih' ine yazılmış olan bir çok şerh[508] içinde en muteber kabul edilen Nevevî' nin el-Minhâc' ıdır. Nevevî, bu şerhinin Ön sözünde şu hususla ra değinmektedir:
Geçmişte âlimlerin en yoğun şekilde meşgul oldukları sahanın hadis olduğunu, hatta hadis okunan bir mecliste binlerce öğrencinin toplandığını, ancak artık böylesine bir rağbetin görülmediğini, gayretlerin oldukça zayıflamış olduğunu, fakat buna rağmen yine de Hadis timine itina ve insanları bu sahaya teşvik etmek gerektiğini bildirmektedir. Hadis ve hatta ilim alanında en sahih eserin Buhârî ve Müslim' in sahihleri olduğunu kaydetmektedir. Kendisinin, Buhâri' ye bir şerh yazmakta olduğunu, bu arada Müslim' in Sahih' ine de ne anlaşıîamayacak kadar muhtasar ne de bıktıracak kadar mufassal olmayan orta («mutevassıt ») bir şeh yazmak üzere yola çıktığım söylemekte ve şöyle demektedir: «Eğer gayretîerdeki zaaf, isteklilerin azlığı ve uzunluk gerekçesiyle kitabın yayılamıyacağı endişesi olmasaydı, bu şerhi yüz cildi aşacak ölçüde geniş tutar ve gereksiz hiç bir şeyi de tekrar etmezdim. Fakat ben orta bir yol tuttum. Usûl ve fiırûa ait hükümler, âdâb, kavâid-i şer'iyye, lüğavî manaların ve şahıs isimlerinin zabtı, künye sahiplerinin isimleri ve ricalle ilgili bazı önemli hususlar, hadisler arasını cem' ve bazı pratik («amelî ») meselelere işaret ettim. Hadis tekerrür etmişse, ilk geçtiği yerde gerekli izahlarda bulundum, daha sonra o ilk yere atıfla yetindim. Bazan da meselenin daha başka yönlerinin mevcudiyeti dolayısıyla yeniden bilgi verdim. İstifâdeyi arttıracağını umduğum için usul bilgilerine ait bazı konuları da bu mukaddimede vermeyi uygun buldum.[509]
Bu mukaddime ve usul bilgilerinden sonra başlayan şerh, «kavluhû ûbuna sahip şerhlerdendir.
Neuevî şerhinde, Mâliki olan Kadı lyad (544/1149)'ın İkmalu'l-Mu'lim bi fevâidi Müslim adlı şerhinden oldukça istifade etmiş, ancak mezhep görüşlerinin ayrıldığı noktalarda kendi mezheb görüşü istikâmetinde yorumlarda bulunmayı ihmal etmemiştir.
Nevevî' nin şerhi gerek müstakil olarak gerekse KastallânV nin Buharı şerhi îrşâdu's-sârî kenarında bir çok kez basılmıştır. [510]
[508] bk. K. Çelebi, Keşf, I, 557, 558; Mübârekfûrî, Mukaddimetu Tuhfeti'l-ahvezi, I, 257-260.
[509] bk. Nevevî, Müslim Şerhi, I, 4-8'den özet (îrşâdu's-sârî) kenarında).
[510] bk. Sezgin, Tarîhu't-turâs, î, 214. Doç. Dr. İsmail Lütfi Çakar, Hadis Edebiyâtı, İfav Yayınları: 153-154.