Buhârî ve Müslim'in Saftih'lerinde îbn Mes'ûd'dan rivayet edildiğine göre Rasûlullah (s.a.) köpeğin parasını, fahişenin ücretini ve kâhinin ücretini yasaklamıştır."'[485]

Müslim'in Sahih'inde Ebu'z-Zübeyr'in şöyle dediği rivayet edilmiştir: Câbir'e köpek ve kedinin parasını sordum. O da Hz. Peygamber (s.a.) bunu yasakladı diye cevap verdi[486]'

Ebu Davud'un Sünen'inde yine Ebu'z-Zübeyr'den rivayet edildiğine göre Hz. Peygamber (s.a.) köpek ve kedinin parasını yasaklamıştır. [487]

Müslim'in SaMfr'inde Râfi' b. Hadîc yoluyla gelen bir hadiste Rasûlullah'ın (s.a.) şöyle dediği rivayet edilmiştir: "Kazancın en şerlisi fahişenin ücreti, köpek parası ve hacamatçının kazancıdır. [488]'

1 — Köpek Alım-Satımı:

 

Bu hadisler dört hususu içine almıştır:

Birinci hüküm: Köpek satışının haram kılınması. Bu hüküm ehl-i hadis fakihlerinin tamamına göre, büyük ya da küçük av, çoban ve bekçi köpeklerinin bütününü içine almaktadır. Ebu Hanife ve Mâlik'in arkadaşları köpek satışını ve parasını yemeyi caiz görmüşlerdir. Kadı Abdulvahhâb da: "Arkadaşlarımız, beslenmesine izin verilen köpeklerin satışının hükmü konusunda ihtilâf etmişlerdir; bir kısmı mekruh olduğuna, bir kısmı da haram olduğuna hükmetmiştir." demektedir.

Bazı âlimler de satışı sahih olan şeyler konusunda müstakil bir kaide geliştirmişler, köpek satışı meselesini de o kaideye göre değerlendirmişler ve şöyle demişlerdir: Bütün yararlan haram kılman şeylerin satışı caiz değildir. Çünkü maddî olarak mevcut olmayan şeyle dînî olarak yasak kılman şey arasında fark yoktur. Yararları arasında hem helâl hem de haram kılman şeyler bulunursa bu durumda, bir eşyadan özel olarak beklenen amaç ne ise ona itibar edilir, hüküm de ona göredir. Bir eşyadan beklenen amaç içerisinde, hem helâl hem de haram kılman hususlar var ise satışı sahih olmaz. Çünkü o şeyin haram olan kısmının karşılığında bir şey almak, bir şeyi haksız yoldan yemek demektir. Diğer kısmın (yani haram olmayanın) parası ise meçhuldür.

Av köpeğinin satışı meselesi bu esasa göre değerlendirilir. Bu konudaki ihtilâf, bu esasa göre değerlendirilecek olursa, şöyle denilir: Köpeğin şöyle şöyle yararları vardır. Bütün yararları bu şekilde sayıldıktan sonra bakılır. Kim bu yararların tamamını haram cinsinden olarak görürse cevaz vermez. Kim de helâl cinsinden olarak görürse cevaz verir. Her iki cinsten yararların beraberce bulunduğunu gören kimse, esas arnaca bakar ve hükmü ona göre verir. Kim bir şeyde tek bir yarar görür, o yararın da o şeyden amaçlandığını ve aynı zamanda haram kılındığını düşünürse satışım yasaklar. Esas amacı tesbit edemezse hüküm vermekten çekinir veya mekruh olduğunu söyler. Bu kaideyi ve açıklamayı düşünürsen aradaki çelişkiyi ve av köpeği satışını bu kaideye göre hükme bağlamanın en fasit bir hüküm olacağını görürsün. "Av köpeğinin yararlarını saydıktan sonra, bütün yararlan haram kılınmıştır ve satışı caiz değildir." sözünü hiç kimse söylememiştir. Bu ümmet, av köpeğinin av ve bekçilik konusundaki yararlannın mubah oluşunda ittfak etmiştir. En büyük yararlılıklan bu iki sahada olduğuna göre, beslenmesi de en çok bu iki maksat için olmalıdır. Yararlarının tamamının haram cinsinden olduğunu düşünen kimsenin, bu yararlann şer'î olduğunu kastetmesi doğru olmaz. Çünkü ödünç olarak verilmesi caizdir

"Bu yararlann tamamını helâl gören kimse cevaz vermiştir." sözü de fasittir. Çünkü av köpeğinin zikri geçen yararlannın helâl olduğunda ittifak edildiği halde, fakihlerin çoğunluğu satışına cevaz vermemişlerdir.

"Yararların çeşitli olduğunu gören kimse esas maksadın helâl mi yoksa haram mı olduğuna bakar." sözü herhangi bir fayda getirmemektedir. Çünkü av köpeğinin yaran bekçilik yapmak değil, av avlamaktır. Bu durumda bir çeşitlilikten söz edilemez. Haram olduğu takdir edilen yararlanna gelince, eşek ve katır gibi hayvanlarda bile haram sayılan bir takım yararlar olduğu söylenebilir.

"Kim bir tek yarar bulunduğunu, bunun da esas maksat olduğunu ve haram kılındığını görürse yasaklar." sözü de öncekilerden daha fasittir. Çünkü bu yarar, av köpeğini beslemekten beklenen bir yarar değildir. Şayet onu alan müşterinin öyle bir yaran kastettiği takdir edilecek olursa, aynı takdirin, satışı caiz olan diğer hayvanlar için de geçerli olduğu ve böylece bu yaklaşımın fasit olduğu görülür.

Bu konuda sahih olan asıl, sarih nassm delâlet ettiği ve itirazı da mümkün olmayan asıldır ki, o da satışının kesin olarak haram kılındığıdır.

Soru: Bu hususta şu soru sorulabilir: Hz. Peygamberin (s.a.) satışını yasakladığı köpek cinsi içerisinde, bu çeşit istisna edilmiştir. Bu istisnanın delili Tirmizî'nin Câbir'den (r.a.) rtvâyet ettiği şu hadistir: "Hz. Peygamber (s.a.) köpeğin parasını yasakladı, ancak av köpeği müstesna."[489] Nesâî, İbrahim b. Hasan el-Masîsî — Haccâc b. Muhammed — Hammad b. Seleme — Ebu'z-Zübeyr — Câbir (r.a.) yoluyla gelen hadiste Rasûlullah'ın av köpeği müstesna, kedi ve köpeğin parasını haram kıldığı rivayet edilmiştir.[490] Kasım b. Asbağ — Muhammed b. îsmail — fbn Ebî Meryem— Yahya b. Eyyûb — Müsennâ b. es-Sabbah — Ata b. Ebî Rebâh— Ebu Hureyre (r.a.} yoluyla gelen hadiste de Hz. Peygamber'in (s.a.) şöyle söylediği rivayet edilmiştir: "Av köpeğinin dışında, köpek parası haramdır."[491] îbn Vehb —ona haber veren bir râvi — fon Şihâb — Ebu Bekir es-Sıddîk (r.a.) yoluyla Hz. Peygamber'in (s.a.) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: "Üç şey haramdır: Kâhinin hediyesi, zina eden kadının ücreti ve ısıran köpeğin parası."'[492]' İbn Vehb — eş-Şimr b. Abdullah b. Dumeyra —babası — dedesi — Ali b. Ebî Talip (r.a.) yoluyla gelen hadiste de Hz. Peygamber'in (s.a.) ısıran köpeğin parasını yasakladığı   rivayet   edilmektedir. [493]  Sözkonusu  istisnanın  sahih olduğuna delâlet eden hususlardan biri de şudur: Hz. Peygarnber'in (s.a.), köpeğin parasını yasakladığını rivayet eden râvilerden biri olan Câbir'in bizzat kendisi av köpeğinin parasını almasına ruhsat vermiştir. Sahâbî kavlini delil kabul edenlere göre o kavil bile hadisin umûm ifadesini tahsis etmeye elverişlidir. Bir de yanısıra onu (yani av köpeğini) istisna eden nass ve kıyas bulunursa nasıl olacağını düşününüz. Aynı zamanda ondan yararlanmak mubah, miras, vasiyet ve hibe yoluyla el değiştirme sahihtir. Bir kavle göre ödünç ve kiralama suretiyle verilmesi de caizdir. — Bu iki konu, Şafiî mezhebinde iki görüştür.— Bu durumda eşek ve katır gibi satışı caizdir.

Cevap: Hz. Peygamber'in (s.a.) av köpeğini istisna ettiği rivayeti hiçbir surette sahih değildir. Bu konuda Câbir'den (r.a.) rivayet edilen hadise gelince, bu hadis kendisine sorulan Ahmed b. Hanbel şöyle demiştir: "Râvilerinden Hasan b. Ebî Cafer zayıftır." Dârakutnî: "Doğru olan bu hadisin isnadı sahih değildir. Ebu Hureyre hadisi hakkında da: Bu hadis sahih değildir. Ebu'l-Mühezzim (Ebu Hureyre'den rivayet edeni kastetmektedir.) zayıftır." demektedir. Beyhakî ise: " Hz. Peygamber'den (s.a.), köpeğin parasmı yasaklayan hadisi bir topluluk rivayet etmektedir. Bunlardan bazıları: ton Abbas, Câbir b. Abdullah, Ebu Hureyre, Râfi' b. Hadîc, Ebu Cuhayfe'dir. Rivayet edilen hadislerin lâfzı değişik, mânası birdir. Av köpeğinin istisna edildiği hadis ise sahih değildir ve sanki onu rivayet eden râvi, beslenmesini yasaklayan hadisi kastetmiş ama rivayeti karıştırmıştır." ALLAH en iyi bilir.

Hammad b. Seleme'nin Ebu'z-Zübeyr'den rivayet ettiği hadise gelince, Ahmed b. Hanbel o hadisi de, râvileri arasında Hasan b. Ebu Cafer'in bulunması sebebiyle zayıf kabul etmiştir. Sanki o, Haccâc b. Muhammed yoluyla geîen rivayete rastlamamıştır. Dârakutnî bu hadis hakkında: "Doğru olan, onun mevkuf olduğudur." demekte, İbn Hazm da Ebu'z-Zübeyr'in Câbir'den duyduğunu açıkça söylememesi, onun müdellis olması ve Leys'in ondan yaptığı rivayette bulunmaması sebebiyle hadisi illetli bulmaktadır. Beyhakî de, râvilerden birinin, beslenmesi diğer köpeklerden istisna edilen av köpeğinin satışının istisna edildiğini vehmetmesinden dolayı illetli bulmaktadır.

Ben de derim ki: Câbir'in bu hadisinin bâtıl olduğunu ve onun bu konuyu karıştırdığını gösteren hususlardan biri de ondan sahih bir yolla rivayet edilen şu hadistir: "Dört şey haramdır: Erkek hayvanın (damızlığın) çiftleşme için kiralanması, köpeğin parası, fahişenin ücreti ve hacamatçının kazancı." Bu rivayet, ondan gelen ve av köpeğini istisna eden mevkuf rivayeti illetli kılmaktadır. Çünkü bu durumda hem merfû, hem de mevkuf hadisler illetli sayılırlar.

Müsennâ b. es-Sabbâh — Atâ — Ebu Hureyre yoluyla gelen hadis de bâtıldır. Çünkü bu hadisin isnadında Yahya b. Eyyûb bulunmaktadır ki, İrriam Mâlik onun yalancı olduğunu söylemekte, İmam Ahmed de onu cerh etmektedir. Yine isnadında bulunan râvilerden Müsennâ b. es-Sabbâh'm zayıf olduğu hadis âlimlerince meşhurdur. Aynı zamanda Nesâî'nin rivayet ettiği şu hadis de onun bâtıl olduğuna delâlet etmektedir. Hasan b. Ahmed b. Habîb — Muhammed b. Abdullah b. Nümeyr — Esbât — A'meş — Atâ b. Ebî Rebâh yoluyla gelen rivayete göre Ebu Hureyre (r.a.) şöyle demiştir: Dört şey haramdır: Erkek hayvanın erlik suyu, köpeğin parası, fahişenin ücreti ve hacamatçının kazancı, "[494]

Hz. Ebu Bekir es-Sıddîk'ten rivayet edilen esere gelince, îbn Şihâb ile îbn Vehb ve Ebû Bekir es-Sıddîk ile ton Şihâb arasında bulunan diğer râviler bilinmemekte, dolayısıyla böyle rivayetler delil kabul edilme­mektedir.

Hz. Ali'ye (r.a.) nisbet edilen eserde de son derece zayıf olarak bilinen tbn Dumeyra bulunmaktadır. Böyle sakat ve itibardan düşmüş eserler sika imamların rivayetlerinin önüne geçemezler. Hatta bazı hadis hafızları onların rivayetinin tevatüren yapılan bir rivayet olduğunu bile söylemişlerdir. Böylece hiçbir sahabenin aksine bir rivayette bulunmadığı açığa çıkmış oldu. Câbir, Ebu Hureyre ve İbn Abbas dahi köpeğin parasının habis (kirli) olduğunu söylemişlerdir.

Vekî — İsrail — Abdülkerim — Kays b. Habter — İbn Abbas (r.a.) yoluyla gelen merfû bir hadiste şöyle buyrulmaktadır: "Köpeğin parası, fahişenin ücreti ve şarabın parası haramdır."'[495]

Bu rivayetin merfû olduğu kabul edilmese bile, en azından îbn Abbas'a ait olduğu bilinmektedir.

Köpeğin, eşek ve katıra kıyas edilmesi ise çok fasit bir kıyastır. Bilâkis, domuza kıyas edilmesi daha doğru olurdu. Çünkü domuzla köpek arasındaki benzerlik, köpekle eşek ve katır arasındaki benzerlikten daha kuvvetlidir. İki kıyas karşı karşıya geldiğinde, kıyasa uygun nass ile te'yid edilen, o nassa muhalif olandan daha sahihtir.

Şayet: "Köpeğin parasının yasak edilmesi, öldürülmesinin emredildiği zaman için geçerli idi. Öldürülmesi haram kılınıp, bazı köpeklerin de beslenmesine izin verilince sözkonusu yasaklama ve dolayısıyla satışının haram kılınması neshedilmiştir." şeklinde bir itirazda bulunursa şu cevap verilir:

Bu, herhangi bir delile dayanmayan bâtıl bir iddiadır. Eser olarak da bu iddiayı isbata yardımcı olacak herhangi bir rivayet bulunmamaktadır. Bâtıl olduğunu gösteren hususlara gelince: Satışını ve parasını yemeyi haram kılan hadisler mutlak olup umum ifade etmektedir. Öldürülmesini ve beslenmesini yasaklayan hadisler ise iki çeşittir: 1) Aynı şekilde mutlak olup umum ifade edenler ki, bunlar önceki hadislerdir. 2) Mukayyed olup tahsis olunan hadislerdir ki, bunlar da sonrakilerdir. Şayet satışını yasaklayan hadisler mukayyed ve tahsis olunmuş çeşitten olsaydı, bunu gösteren eserler bulunurdu. Böyle olmayıp da mutlak ve âmm (genel) olarak gelince, kastedilen mâna ve hükmün de öyle olduğu görülmüş ve anlaşılmış oldu ki bunun İptali caiz değildir. [496]
[485] Buhârî, 34/113 ; Müslim, 1567.

[486] Müslim, 1569.

[487] Ebu Davud, 3479 ; Tirmizî, 1279. Tirmizî bu hadisin isnadında ıztırâb olduğunu söylemiştir. Aynı hadis A'meş, bazı arkadaşları ve Câbir yoluyla rivayet edilmiş, A'meş'in bu hadisi rivayeti hususunda tereddüt etmiştir. Ancak, Müslim'in rivayet ettiği hadis de aynı mânadadır.

[488] Müslim, 1567. Fakihlerin çoğunluğuna göre hacamatçının kazancı helaldir. Bu konuda gelen yasak tenzih ve bayağı kazançlardan kaçınma anlamındadır. (Bk. Fethu'l-Bârî, 4/377).

İbn Kayyim el-Cevziyye, Za’du’l-Mead, İklim Yayınları: 6/339.

[489] Tirmizî, 1281. Senedinde Ebul-Mühezzim vardır. Adı Yezîd b. Süfyan'dır ve metruktür.Câbir yoluyla Hz. Peygamberden (s.a.) benzeri bir rivayet daha gelmişse de onun da isnadı sahih değildir.

[490] Nesâî, 7/309. Râvileri sikadır. Ancak isnadında Ebu'z-Zübeyr'in tedlîsi sözkonusudur.Nesâî sahih olmadığını, münker olduğunu söylemiştir.

[491] Yahya b. Eyyûb üzerinde ihtilâf edilmiştir. Müsennâ zayıftır. Hadis Muhallâ'da{910,11) yer almaktadır.

[492] Bu hadiste cehalet ve inkıta' vardır.

[493] eş-Şimr, Ibn Nümeyr'dir ve zayıftfr. Hüseyin b. Dumeyra'yı Mâlik  yalanlamışüTJ Ebu Hatim onun hadisinin metruk, kendisinin de çok yalancı olduğunu, Ahmed hiçbir kıymetinin bulunmadığını, İbn Mâîn sika ve güvenilir olmadığını, Buhârî ise hadisinin münker, kendisinin zayıf olduğunu söylemişlerdir.

[494] Râvileri sikadır.

[495] Râvileri sikadır.  Müsned,   1/235. İsnadı sahihtir. Muhalla, 9/10. İbn Ebî Şeybe'ye nisbet edilmiştir.

[496] İbn Kayyim el-Cevziyye, Za’du’l-Mead, İklim Yayınları: 6/339-344.

 Bu konuda bilgim yok idi.Vesileniz ile öğrenmiş oldum kardeşim Rabbim Razı olsun.

ve aleykümüsselam.
köpek satışı haram kılındığını bilmiyordum. hatta bu konunun tamamını bilmiyordum. Allah (c.c.) razı olsun.

Esselamu aleykum ; Buhârî ve Müslim'in Saftih'lerinde îbn Mes'ûd'dan rivayet edildiğine göre Rasûlullah (s.a.) köpeğin
parasını, fahişenin ücretini ve kâhinin ücretini yasaklamıştır. Bizlerde Efendimizin bu hükmüne göre hükümlenenlerden oluruz inşaallah...

Allah razı olsun

Es Selamün Aleyküm . Daha once bu konu hakkında kucuk bir arastirma yapmistim ve ulastiğim sonuç şuydu :

""Hanefi mezhebinde köpek satılır, kiraya verilir, öldürülürse ödenir, derisinden seccade bile yapılabilir.""

Bu bilgi doğru mu , bilgilendirirmisiniz ?