Haram talakı geçerli saymayanların cevapları

3. Haram Talâkı Geçerli Saymayanların Cevaplan:

Haram talâkın vâki olmayacağı görüşünde olanlar cevap olarak şöyle derler: Sizinle tartışmamız üç noktada olacak ve konuyla ilgili doğru buradan ortaya çıkacaktır:

Birinci nokta: İcmâ iddianızın asılsızlığı. Bunu isbata asla imkân yoktur. Aksine icmâ olmadığı yaygın olarak bilinmektedir.

İkinci nokta: Cumhûr'un (çoğunluk) bir görüş üzerinde fetva vermeleri, o gr-üşün sahihliğine delâlet etmez. Cumhur kavli hüccet değildir.

Üçüncü nokta: Haram talâk, Sâri' Teâlâ'nın ahkâmını zikrettiği mutlak talâkla ilgili nasslar kapsamına girmez.

Eğer bu üç nokta ortaya konulabilirse, o takdirde biz, bid'î talâk, konusunda, doğruyu elde etmede sizden daha şanslıyız demektir.

1— Birinci noktayı ele alalım: Daha önce bu konuda ihtilâf bulunduğunu anlatmıştık. Buradan icmâ iddiasının batıllığı ortaya çıkar. Nasıl çıkmaz ki? İhtilâfların varlığı bilinmese bile, bir hüccet olacak, mazerete imkân vermeyecek, muhalefeti haram kılacak vasıfta bir icmâ isbatına yine imkânınız yoktur. Zira bu dediğimiz vasıfta bir icmâ kesin ve herkesçe malum olan bir icmâdır.

2— İkinci noktaya gelince, cumhur ulemanın bu görüş üzere oluşları hiçbir şey ifade etmez. Şer'î deliller içerisinde, ALLAH'ın kitabına, Rasûlü'nün sünnetine ve ümmetin icmâına ilâve olarak "cumhur kavlinin de hüccet olduğunu" bize isbat ediniz.

Sahabe devrinden zamanımıza kadar, eski ve yeni bütün âlimlerin görüşleri üzerinde düşünenler ve onların hallerini araştıranlar, onların tamamının cumhura muhalefeti caiz görmede icmâ halinde olduklarını görecek ve her birinin cumhurdan ayrıldığı birçok görüşü olduğunu bulacaktır. Bundan hiçbir kimse de müstesna değildir. Şu kadar var ki kiminin az olur, kiminin de çok. Eğer isterseniz imamlardan birini,ele alır ve cumhura muhalefet ettikleri görüşlerini araştırabilirsiniz. Eğer biz böyle bir araştırmaya girsek ve muhalif görüşleri saysak, kitap gerçekten uzar. O yüzden biz, ulemanın görüşlerini ve ihtilâflarını içeren kitaplara bakmanızı tavsiye ile yetiniyoruz. İmamların görüşleri onların (bize ulaşan) tarikleri hakkında bilgi sahibi olanlar, onların bu ihtilâflarından cumhura muhalefeti tecviz konusunda icmâ halinde olduklarını çıkarır. Şu kadar var ki, bu ihtilâflar, üzerinde içtihadın caiz olduğu, sahih ve açık sünnetin engel teşkil etmediği konulardadır. İçtihadın caiz olmadığı bir konuda ise, açık nasslara muhalefeti içeriyorsa, o takdirde böyle bir ihtilâfın inkâr ve reddinde hemen hemen müttefiktirler. İmamların mezheplerinde her iki tarzla ilgili herkesçe malum olan husus işte budur.

3— Üçüncü nokta: haram talâkın, talâkla ilgili nassların kapsamı içine girmesi şeklindeki iddianızla ilgiliydi. Şimdi size soruyoruz: Bir kimse kalksa da haramblan satış türlerinin, haram olan nikâhın satış ve nikâhla ilgili nass-larm kapsamına gireceğini iddia etse, ne derdiniz? Şöyle dese: "İsmin, o türden olan şeyin sahihini kapsamasıyla fasidini kapsaması aynıdır." Hatta diğer haram olan akitlerin de şer'î akülerle ilgili lafızların kapsamına gireceğini ve yine yasak ve haram olan ibadetlerin de şer'î lafızlar kapsamına gireceğini iddia etse ve bunların ismin kapsamına girdiği gerekçesiyle sıhhatlerine hükmetse acaba bunun bu iddiası doğru mudur, yoksa yanlış mı? Eğer doğrudur derseniz— ki bunu demenize imkân yok— bu söz, fasidliği dinen zorunlu olarak bilinen bir söz olmuş olur. Eğer "Onun bu iddiası yanlıştır." derseniz, o zaman kendi iddianızı bırakmış ve bizim dediğimize gelmiş olursunuz. Eğer "Bu iddia bazı yerde kabul edilir, bazı yerde reddedilir." derseniz o zaman size şöyle denilir: Buyurunuz ve bunların arasım, sağlam, değişmez, sapmaz bir kriterle ayırınız. Sizin elinizde, haram akitlerden nasların lafızları kapsamına girecek ve böylece ona sıhhat hükmü verilecek olanlarla; onların kapsamına girmeyecek ve böylece batılhk hükmü verilecek olanlar arasında ayırım yapabileceğiniz ALLAH katından gelen bir deliliniz (burhan) var mıdır? Eğer böyle bir kriter ortaya koymaktan acizseniz, o zaman biliniz ki, elinizde herkesin benzerini güzelce yapabileceği boş bir iddiadan başka bir şey yoktur veya siz sözü ile değil de sözü için ihticacda bulunan birilerine yaslanıyorsunuz. Bu yolda ortaya koyduğunuz şey üzerindeki örtü kaldırıldığında, bizzat tartışma mahalli ortaya çıkmaktadır. Siz onu delilinize mukaddime (öncül) yapıyorsunuz. Bu "müsadere ale'l-matlûb"un ta kendisidir. Acaba bizim tartışmamız nerede? Haram ve yasak talâkın "Boşanmış kadınlar güzellikle faydalandırılmalıdırlar", "Boşanmış kadınlar, bizzat kendileri üç hayız müddeti beklerler" ve benzeri naslarm kapsamına girip girmemesi değil midir? Sizin iddianız kabul edildi mi ki, siz onu delilinize mukaddime yapıyorsunuz?

İbn Ömer hadisi ile istidlalinize gelince, birçok yönden o, sizin lehinize delil olmaktan ziyade aleyhinize delil olmaya daha lâyıktır:

1) İbn Ömer'in " - Onu bana geri çevirdi ve onu talâk saymadı." şeklindeki gayet açık sözü. Sıhhatinin beyanı daha önce geçmişti. Bu sarih ve sahih ifadeye karşı koyacak elinizde hiçbir şey yoktur. Bilâkis elinizdeki bütün lafızlar ya sahihtir fakat sarih değildir; ya da sarihtir, fakat sahih değildir. Nitekim göreceksiniz.

2) İbn Ömer'den Ubeydullah—Nâfi senediyle, güneş gibi bir isnadla sabittir. Buna göre İbn Ömer, hayizlı iken karısını boşayan adama: "Bu sayılmaz." demiştir. Daha önce geçti.

3) Eğer İbn Ömer hadisi, bu talâkın sayılmasında sarih olsaydı, İbn Ömer sırf görüşüne başvurup da soru sorana " = Sen ne dersin?" şeklinde bir cevap vermezdi.

4) İbn Ömer'den bu konuda nakledilen lafızlar son derece muztaribtir ve hepsi de sahihtir. Bu da İbn Ömer'den Hz. Peygamber'in (s.a.) bu talâkı vâki kabul ettiği ve saydığına dair sarih bir nass bulunmadığına delâlet eder. Lafızların tearuzu sözkonusu olduğu için İbn Ömer'in kendi görüş ve fetvasına bakarız ve onun görüşünün bu talâkın vuku bulmayacağı şeklinde olduğunu gayet açık bir şekilde görürüz. Ayrıca hadislerinden birinin lafızlarının da bu konuda gayet açık olduğunu görüyoruz. Böylece sarih rivayeti ile fetvası bu talâkın sayılmayacağında birleşmiş oldu. Mücmel ve muztarib lafızlar ise muhalefet etmiş oldu. Daha önce açıklanmıştı.

İbn Ömer'in, "Niye saymayacak mışım ki" ve: "Sen ne dersin! Acz gösterip ahmaklık etse de (vuku bulan talâk gider) mi?" sözüne gelince; nihayet bu söz İbn Ömer'den talâkın vukûna dair gelen sarih birrivayettir deriz. Bu takdirde de İbn Ömer'den iki rivayet (muztariplik) olmuş olur.

Siz "Rasülullah'ın (s.a.), karısını kendisine geri çevirdiği ve onu (talâk) saymadığını bildirdiği halde nasıl olur da İbn Ömer vukuuna dair fetva verir?" diyorsunuz. Bu râvisinin muhalefet ettiği ilk hadis değil ki. Bu ve diğer râvisinin muhalefette bulunduğu hadisler için, sahabe ve ondan sonra gelenlerin rivayetlerinin reylerine takdim edileceğine dair güzel bir örnek (üsve-i hasene) vardır:

İbn Abbas, Berîre hadisini ve cariyenin satışının onun talâkı olmadığını rivayet etmiş ve bunun hilâfına da fetva vermiştir. İnsanlar onun rivayetini almışlar ve reyini terketmişlerdir. Doğrusu da budur. Çünkü rivayet masumdur (hatasızdır), masumdan (Hz. Peygamber) gelmektedir. Rey ise böyle değildir. Hem sonra İbn Ömer'den vuku bulmayacağına dair daha açık bir nakil yine bulunmaktadır ve o vaki olmayacağına dair olan rivayetine uygundur. Kaldı ki bunda fıkhı bir incelik de vardır ki, onu ancak sahabenin görüş ve kavillerine tam anlar. ,ıyla vâkıf olanlar, onların ALLAH ve Peygamber'in-den anladıklarını ümmet için gösterdikleri ihtiyatları gerçek anlamda kavrayabildiler ancak bilebilir. İnşaallah bunu Hz. Peygamber'in (s.a.) üç talâkın birden verilmesi ile ilgili hükmünü izah sırasında göreceksiniz.

İbn Vehb'in, îbn Ebî Zi'b'den rivayet ettiği hadisteki: "—Ve o birdir." sözüne gelince; ALLAH'a yemin ederim ki, eğer bu söz ALLAH Rasûlü'nün (s.a.) sözünden olsaydı, onun önüne hiçbir şey geçirmez ve hemen ona koşardık. Fakat bilmiyoruz, o sözü İbn Vehb kendisinden mi söyledi, yoksa İbn Ebî Zi'b mi, Nâfi mi? Hakkında onun sözü olduğuna dair kesin bir bilgi bulunmayan bir şeyin Hz. Peygamber'e (s.a.) isnad edilmesi, ona şahitlik edilmesi ve böylece üzerine ahkâm terettüp etmesi, vehim ve ihtimalle "Bu ALLAH'tandır.'1 denilmesi asla caiz değildir. Öyle anlaşılıyor ki, o söz İbn Ömer'den beride bulunan râvilerden birinin sözüdür. Maksadı da, "İbn Ömer onu bii talâkla boşamıştı, üç talâkla boşamamıştı." şeklinde olmalıdır. Yani İbn Ömer, Hz. Peygamber (s.a.) zamanında karısını bir talâkla boşadı diye başlamış ve rivayetine devam etmiştir.

Atâ ve Nâfi' senediyle gelen ve: "İbn Ömer'in bu boşaması sayıldı." şeklindeki İbn Cüreyc hadisi ise, olsa olsa Nâfi'in sözü olmalıdır. Sayan da belli değildir. Bizzat Abdullah mı, babası Ömer mi, yoksa Rasûlullah mı? Rasû-lullah'a şüphe ve zanla bir şey nisbet etmek caiz değildir. Hem sonra bu mücmel ifade, "Onu talâk saymadı" şeklindeki sarih ifadeye nasıl muarız olur? ALLAH şahittir, —şahit olarak da o yeter— eğer o talâkı sayanın bizzat Hz. Peygamber (s.a.) olduğuna kesin kanaat getirsek, vallahi öte aşmaz, başka bir delil aramazdık.

"Kim bid'at şeklinde boşarsa, onu bid'ati ile ilzam ecicuz." şeklindeki Enes hadisi ise Hz. Peygamber'e (s.a.) nisbet edilmiş bâtıl bir hadistir. Biz onun bâtıl olduğuna ALLAH'ı şahit tutuyoruz. Hammâd b. Zeyd'in arkadaşlarından hiçbir sika râvi onu rivayet etmemiştir. O sadece ekip biçen yalancı (kezzâb)[839] ziraatçi İsmail b. Ümeyye tarafından rivayet edilmiş hadislerdendir. Sonra, hadisin ondan rivayet eden râvisi Abdülbâkî b. Kâni'dir.'[840] el-Bürkânî ve başkaları onun zayıf olduğunu söyle...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın