Fıtrat

11- Fıtrat[329] ve İlgili Konulardaki Tutumları:

Hz. Peygamber'in (s.a.) sünnetli mi doğduğu yoksa göğsünün ilk !ay-rıldığı gün melekler tarafından mı sünnet edildiği yahut dedesi Abdülmut-talib'in mi sünnet ettiği konusundaki görüş ayrılıkları yukarıda geçmişti.

Ayakkabı giyme, saç tarama, temizlenme, birşey alıp verme konularında sağdan başlamaktan hoşlanırdı. Yemek, içmek ve temizlik konularında sağ elini, tuvalet vb. gibi ezayı giderme konularında ise sol elini kullanırdı.

Başının ya tamamını tıraş ederdi, ya da tamamım bırakırdı. Bir kısmını tıraş edip bir kısmını bırakmazdı. Hac dışında başını (tamamen) tıraş ettiği rivayet edilmemiştir.

Dişlerini misvakla fırçalamayı severdi. Misvak kullanımında oruçlu olup olmaması farketmezdi. Uykudan uyandığında, abdest alırken, namaz kılacağı zaman ve eve girdiği vakit misvakla dişlerini fırçalardı. Bu iş için misvak ağacından yapılan ağaç çubuk kullanırdı.

Çokça koku sürünürdü. Güzel kokuyu severdi. Hamamda avret yerlerinin tüylerini dökmek için hamam otu kullandığı söylenmektedir.[330] Önceleri saçlarını sahverirdi. Sonra ikiye ayırdı. İkiye ayırması saçını, her bölüm bir kakül olacak şekilde iki bölüme ayırmasıdır. Salıvermesi ise arkasından serbest bırakması ve iki bölüme ayırmamasıdır.

Asla hiçbir hamama girmemiştir. Belki onu gözüyle görmemiştir de. Hamam konusunda hiçbir sahih hadis de yoktur.[331]

Bir sürmedanlığı vardı, her gece uykudan önce iki gözüne de ondan sürme çekerdi.tır[332] Sahabîler, Hz. Peygamber'in (s.a.) saçına kına yakınıp yakınmadığında ihtilaf etmişlerdir. Enes: "Kına yakınmam ıştır" derken, Ebu Hureyre "Kına yakındı" diyor. Hammad b. Seleme, Humeyd yoluyla Enes'in: "Allah Rasulü'nün (s.a.) saçım kınalı gördüm" dediğini aktarır. Hammad diyor ki: Abdullah b. Muhammed b. Akîl, bana: "Allah Rasulü'nün (s.a.) saçını Enes b. Mâlik'in yanında kınalanmış gördüm" diye haber verdi. Bir grup da "Allah Rasulü (s.a.) çokça güzel koku kullandığından saçı kızıllaşmıştı. Bundan dolayı da kına yakınmadığı halde yakınmış zannedilirdi" diyor.

Ebu Rimse anlatıyor: Oğlumla birlikte Allah Rasulü'ne (s.a.) geldim. Bana: "Bu, senin oğlun mu?" diye sordu. "Evet öyledir. Ben buna tanıklık ederim" şeklinde karşılık verdim. Bunun üzerine: "Sen onu günaha sürüklemezsen, o da seni günaha sürüklemez" buyurdu. Baktım, saçının akları .kırmızıydı.[333] Tirmizî diyor ki: Bu hadis, bu konuda rivayet edilen en hasen ve en açık hadistir. Çünkü sahih rivayetlere göre Hz. Peygamber (s.a.), saçı sakalı ağaracak yaşa ulaşmamıştı.

Hammad b. Seleme, Simâk b. Harb'e dayanarak anlatıyor: Câbir b. Semüre'ye sordular: "Hz. Peygamber'in (s.a.) başında beyazlık var mıydi?" O da: "Başındaki saç ayrımı yerindeki birkaç saç telinden başka O'-nun saçında beyazlık yoktu. Onların beyazlığını ise saçını yağladığı vakit yağ ortaya çıkarırdı." karşılığını verdi.

Enes diyor ki: Allah Rasulü (s.a.) başını ve sakalını çokça yağlar, saçının parlaklığını artırırdı. Elbisesi sanki zeytinyağı satıcısının elbisesine dönerdi[334]

Saç taramayı severdi. Saçını bazan kendisi, bazan da Hz.Âişe tarardı. Saçı kulak yumuşağından aşağıda omuzdan yukarıda kalacak kadar uzatırdı.[335] Kulak yumuşağına kadar uzayan saçı kulaklarının yumuşağını biraz aşardı. Saçı uzayınca dört örgü yapardı. Ümmü Hânî "Allah Rasulü (s.a.) Mekke'de bir keresinde bize geldiğinde başında dört saç örgüsü vardı." diyor. Bu hadis sahihtir.[336]

Hz. Peygamber (s.a.) kendisine sunulan güze! kokuyu geri çevirmezdi. Sahih-i Müslim'de O'nun şöyle buyurduğu sabit olmuştur: "Kendisine fesleğen sunulan kimse onu geri çevirmesin. Çünkü o hoş kokulu, yükü hafif bir çiçektir". Hadisin lafzı bu şekildedir. Bazıları ise bu hadisi: "Kendisine güzel koku sunulan kimse geri çevirmesin" şeklinde rivayet ediyor."[337] Bu ise yukarıdaki hadis ile aynı anlamda değildir. Zira fesleğenin —misk, an-ber, esans[338] vb. güzel kokuların aksine— alınmasında pek minnet olmaz. Çünkü onun harcanmasında tolerans âdet haline gelmiştir. Ancak Azrâ b. Sâbit'in Sümame yoluyla Enes'ten rivayet ettiği şu hadis sabittir: "Allah Rasulü (s.a.) güzel kokuyu geri çevirmezdi."[339] İbn Ömer'in Hz. Peygamber'den (s.a.) rivâyeyt ettiği: "Üç şey geri çevrilmez: Yastık, yağ ve süt" hadisi ise ma'lul (illetli = kusurlu)dur. Bunu Tirmizî rivayet etmiş ve illetini belirtmiştir. Ama ben şimdi bu konuda ne denildiğini hatırlamıyorum. Yalnız bu hadisin Abdullah b. Müslim b. Cündüb, onun babası Müslim b. Cündüb, onun da İbn Ömer'den gelen bir senedle rivayet edildiğini hatırlıyorum.[340]

Ebu Osman en-Nehdî'nin mürsel olarak rivayet ettiği hadislerden biri ne göre Allah Rasulü (s.a.) buyurmuştur ki: "Herhangi birinize fesleğet çiçeği verilirse onu geri çevirmesin. Çünkü o, cennetten çıkmıştır.'[341]

Allah Rasulü'nün (s.a.), kıymetli koku bulunan bir kabı vardı, ondai sürünündü. En çok sevdiği koku misk idi. Kına çiçeğinden de hoşlanırdı[342]

[329] Fıtrat: Bu kavramın anlamında farklı görüşler ileri sürülmüştür. Hattâbî, çoğunluk alimlerin fıtratın, "sünnet" anlamında kullanıldığı görüşünde olduklarını söylüyor. Din anlamında olduğu da söylenmiştir. Kelimenin kökünden hareket edenler ise yaratılış, ilk var ediliş anlamını vermişlerdir. Beyzavî diyor ki: Fıtrat,

peygamberlerin seçtikleri ve şeriatların ittifak ettikleri eski sünnet (gelenek) demektir. Bu sanki o kadar tabiî birşey ki, peygamberler ve şeriatlar onda birleşmişlerdir. Bk. Şevkânî, Neylü'l-Evtâr, 1/123, 130.

[330] Arapçası "nura" olan hamamotu, kireçten ve zırnıktan yapılan ve kıl dökmek için kullanılan bir şeymiş. Bk. Âsim Ef., Kamus-ı Okyanus, 2/728,

[331] Eseri tahkik edenler diyorlar ki: Müellif (r.h.) buradaki olumsuz ifadesinde hataya düşmüştür. Çünkü bu konuda da sahih hadis rivayet edilmiştir: 1) Câbir hadisi: "Kim Allah'a ve ahiret gününe inanıyorsa hanımını hamama sokmasın. Kim Allah'a ve ahiret gününe inanıyorsa hamama peştemalsiz girmesin. Kim Allah'a ve ahiret gününe İnanıyorsa üzerinde içki dolaşan sofraya oturmasın." Hâkim, Müstedrek, 4/288; Tirmizî, 2802; Nesâî, 1/198 (yalnız birinci cümleyi rivayet etmiştir). Hâkim hadisi sahih saymış, Zehebî de ona muvafakat etmiştir. Tirmizî İse hasen-garîb olduğunu söylemiştir. Hafız İbn Hacer isnadını ceyyid bulmuştur. Bu hadisin pekçok sahihi vardır. Bk. et-Tergîb ve't-Terhîb, 1/88, 91; Mecmau'z-Zevâid, 1/277, 279. Şu halde hadis sahihtir.

2) Ümmü'd-Derdâ hadisi: Bu sahabî hanım anlatıyor: Hamamdan çıktım, Allah Rasûlü (s.a.) ile karşılaştım. Bana: Nereden böyle, ey Ümmü'd-Derda!" diye sordu. Ben de: "Hamamdan" dedim. Bunun üzerine şöyle buyurdu: "Canım elinde olan Allah'a yemin ederim ki, analarından birinin evi dışında elbiselerini soyunan herbir kadın mutlaka Rahman ile kendisi arasındaki her türlü örtüyü parçalamış demekrir." Ahmed, 6/361, 362; ed-Dûlûbî bu hadisi el-Künâ ve'l-Elkâb adlı eserinde biri sahih iki senedle rivayet etmiştir. el-Heysemî ise el-Mecma'da (1/277) hadisi verdikten sonra: "Ahmed (Müsned'de) ve Taberânî, Kebîr'de değişik isnadlarla rivayet etmişlerdir. Bu senedlerden birinin râvîleri sahih ricalidir." diyor.

3) Ebu'l-Müleyh hadisi: Şamlı bir grup kadın Hz.Âişe'nin (r.a.) huzuruna girer. Hz. Âişe: "Kimlerdensiniz?" diye sorar. "Şam halkından" karşılığını verirler. "Hz.

Âişe: "Herhalde, kadınları hamamlara giden vilayettensiniz?" der. "Evet" derler. "Allah Rasûlü'nün (s.a.) şöyle buyurduğunu işittim der, Hz. Âişe: Evi dışında elbisesini soyunan her bir kadın Allah Teâlâ ile kendi arasındaki (bağı) parçalamış olur." Ebu Davud, 4010; Tirmizî, 2804; İbn Mâce, 3750. Tirmizî hadisi hasen, Hâkim (4/288) ise sahih saymış ve Zehebî, Hâkim'in bu görüşüne muvafakat etmiştir. Hadis bu ikisinin dediği gibidir. Bu hadislerde evlerde hamam (banyo) yapımının meşruiyetinin güçlülüğü gösterilmektedir.

tbn Abbas'dan gelen bir hadiste ise Hz. Peygamber (s.a.) "Hamam denilen evden sakının!" buyurur. "Ey Allah'ın Rasulü! Hamam kirleri gideriyor, hastaya fayda veriyor" derler. Bunun üzerine: "Kim oraya girerse örtünsün" buyurur. Hâkim, 4/288; Taberânî, Kebir, 3/103; Ziya el-Makdisî, Muhtâre. Hâkim hadisi sahih saymış, Ze-hebi ona katılmıştır.

Mütercim der ki: Müellif bu konuda yalnız değildir. Meselâ, et-1'tibâr fi'n-Nâsih ve'l-Afensûh mine'l-Âsâr (s. 241, Humus, 1966) adlı eserin sahibi diyor ki: "Hamamla ilgin' hadislerin hepsi lletlidir. Bu konuda yalnızca sahabeden —Allah onlardan razı olsun— sahih rivayetler vardır." Böyle söyleyen başka muhaddisler de vardır.

[332] Tirmizî, 2049; İbn Mâce, 3499; Ahmed, 1/354; Tirmizî, Şemail, 48, 49. Hadis zayıftır. Bu konuda Ebu'ş-Şeyh, Ahlâku'n-Nebî(s.a.) adlı eserinde (s. 183) ceyyid senedle Enes'den şu hadisi rivayet eder: "Hz. Peygamber1 (s.a.) üç kere sağ, iki kere de sol gözüne sürme çekerdi." Taberânî, el-Kebîr'dz (3/119/1) İbn Ömer'den bu hadise şahid olacak bir başka zayıf hadis rivayet eder.

[333] Ebu Davud, 4495; Nesâî, 8/53; Ahmed, 2/226, 227; Tirmizî, Şemail, 44. İsnadı sahihtir.

[334] Tirmizî, Şemail, 32. Senedi zayıftır.

[335] Tirmizî, 1755 ve Şemail (24); Ebu Davud, 4187; İbn Mâce 3635; Ahmed, 6/108, 118. Senedi hasendir. Tirmizî "Bu hadis hasen-garib-sahihtir." diyor.

[336] Tirmizî, 1782; Ebu Davud, 4191; İbn Mâce, 3632; Ahmed, 6/341, 425. İsnadı sahihtir. Tirmizî hasen olduğunu söylemiştir.

[337] Müslim, 2253; Ebu Davud, 4172; Nesâî, 8/189.

[338] Esans diye tercüme ettiğimiz kelimenin Arapçası "gâliye"dir. Mütercim Asım Efendi diyor ki: Bilinen bir güzel koku adıdır. Türkçe...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın