Fatıma bint Kays hadisine yöneltilen tenkitler

f) Fâtıma bt. Kays Hadisine Yöneltilen Eski ve Yeni Tenkitler:

Hadise yöneltilen ilk tenkit Müminlerin Emiri Ömer b. el-Hattab*tan gelmiştir. Müslim Sahihinde rivayet eder: Ebu İshâk anlatır: Ulu camide Esved b. Yezid ile oturuyorduk. Şa'bî de yanımızda idi. Derken Şa'bî, Fâtıma bt. Kays hadisini, Rasûlullah'm (s.a.) ona mesken ve nafaka vermediğini rivayet etti. Bundan sonra Esved bir avuç çakıl taşı alarak onun üzerine attı ve şunları söyledi: Yazık sana! Böyle bir şeyi rivayet ediyorsun! Ömer: Biz Allah'ın kitabını ve Peygamberinizin (s.a.) sünnetini, belledi mi, unuttu mu bilmediğimiz bir kadının sözü ile terkedemeyiz; ona mesken de vardır, nafaka da. Allah (c.c): "Onları evlerinden çıkarmayın; kendileri de çıkmasmlar. Meğer ki, apaçık bir kötülük işlemiş olsunlar."[118]'buyurmuştur; dedi.[119]'

Şöyle diyorlar: İşte Hz. Ömer, Hz. Peygamber'in (s.a.) sünnetinin, "bâin talâkla boşanmış ve iddet bekleyen kadına hem. nafaka hem de mesken verileceği" şeklinde olduğunu ifade etmiştir. Hiç şüphesiz bu merfûdur. Çünkü bir sahabî, "Şu sünnettendir." dediği zaman bu 'Söz merfû olmaktadır. Ya böyle demez de: "Bu Hz. Peygamber'in sünnetindendir." diye Rasûlullah'a nisbetini açıkça beyan ederse, ve hele bunu söyleyen de Hz. Ömer ise durum nasıl olur? Hz. Ömer'in rivâyetiyle, Fâtıma'nın rivayeti tearuz ettiğinde, Hz. Ömer'in rivayeti daha makbul olur, özellikle de Kur'an'm zahirinin onun rivayetini desteklemesi durumunda bunda şüphe yoktur. İleride bahsedilecektir.

Saîd b. Mansûr, Ebu Muâviye — Ameş — İbrahim senediyle rivayet eder: Hz. Ömer, yamnda Fâtıma bt. Kays hadisi ziKredildiği^Je: "Bir kadının şehâdetiyle dinimizi değiştirecek değiliz." derdi

Sahihayn'da Hişâm b. Urve hadisinde Urve'nin şöyle dediği rivayet edilir: Yahya b. Saîd b. el-As, Abdurrahman b. el-Hakem in kızıyla evlendi ve onu boşadı ve evinden çıkardı. Onların bu hareketini Urve ayıpladı. Ona: "Ama Fâtıma da çıkmıştı." dediler. Urve devamla şöyle anlatır: Hz. Âişe'ye geldim ve ona bunu haber verdim. O: "Fâtıma bt. Kays için bu hadisi anlatmakta bir hayır yoktur." dedi. Buhârfnin rivayetinde şöyle devam edilir: Abdurrahman kızım aldı ve götürdü. Hz. Âişe, Medine valisi olan Mervân'a haberci gönderdi ve: "Allah'tan kork ve kadını kendi evine geri gönder!" dedi. Mervân: "Abdurrahman b. el-Hakem bana galebe çaldı." cevabını verdi. Kasım b. Muhammed: "Fâtıma bt. Kays'm durumu sana ulaşmadı mı?" diye sordu. O (Hz. Âişe): "Fâtıma hadisini ağzma almamak sana zarar vermez." diye cevap vermiştir. Mervân: "Eğer (onun, evden çıkması için) bir şer arıyorsan, bu ikisi arasındaki şer (mazeret için)1 sana yeter."[120]' demiştir. Mervân'ın sözünün mânası: Eğer Fâtıma'nın1 çıkışı, denildiğine göre haşin sözlü birisi olmasından dolayı ise, Yahya b.İ Saîd b. el-Âs ile kansı arasındaki şer (onun evden çıkması için) sana; yeterli (bir mazeret)tir. " demektir.

Sahihayn'da Urve'den rivayet edilir: O Hz. Âişe'ye: "Hakem'in kızı falanca'ya baksana, kocası onu bâin talâkla boşamış ve o evinden çıkmış." dedi. Hz. Âişe: "Ne kötü yapmış!" dedi. Urve: Ben ona: "Fâtıma'nın sözünü duymadın mı?" diye sordum. O: "Bunu anmakla Fâüma*ya bir hayır yoktur." dedi.'[121]

Buhari'nin Sahih'inde Kasım hadisinde, Hz. Âişe, Fâtıma'nın "Ona ne mesken vardır ne de nafaka." sözünü kasdederek: "Allah'tan korkmaz mı?" demiştir.'[122]'Yine Buharî'nin Sahih'inde Hz. Âişe şöyle demiştir: " Fâtıma tenha bir yerde idi. Oradaki yerinden korkuldu. Bu yüzden Hz. Peygamber kendisine ruhsat verdi." '[123]'

Abdürrezzak, İbn Cüreyc — İbn Şihâb — Urve senediyle Hz. Âişe'nin bu konuda, yani üç talâkla boşanmış bir kadının, koca evinden intikaliyle ilgili Fâüma bt. Kays'm sözünü tepkiyle karşıladığım rivayet etmiştir.[124]

Kadı İsmâîl, Nasr b. Ali — Babası — Hârûn — Muhammed b. İshâk senediyle nakleder. Muhammed: Sanıyorum Muhammed b. İbrahim'den (duydum): Hz. Âişe, Fâtıma bt. Kays hakkında: "Seni ancak bu dilim çıkardı!" demiş.

Leys'in kâtibi Abdullah b. Salih, Leys b. Sa'd — Ca'fer — İbn Hürmüz — Ebu Seleme b. Abdirrahman senediyle rivayet eder: Muhammed b. Üsâme b. Zeyd şöyle der: "Üsâme; Fâtıma, bundan yani (üç talâkla boşanmış kadının) iddeti içerisinde koca' evinden intikaliyle ilgili bir şey zikrettiğinde, elindekini ona fırlatırdı."[125]

Müslim Sahih'inde, Zührî — Ubeydullah b. Abdullah b. Utbe — Mervân senediyle rivayet ettiği hadiste Mervân'ın şöyle dediğini nakleder: "Biz bu hadisi bir kadından başka kimseden işitmedik; insanları üzerinde bulduğumuz mu'temed ve sahih hususla amel edeceğiz."

Ebu Davud Sünen'inde rivayet eder: Mevmûn b. Mihrân anlatır: Medine'ye geldim. Saîd b. Müseyyeb'e götürüldüm. Ona: "Fâtıma bt. Kays boşanmış ve evinden çıkmış (ne dersin)?" dedim. Saîd: "O, İnsanları fitneye düşüren bir kadın olmuştur. O haşin dilli bir kadındı. Âmâ olan İbn Ümmü Mektûm'un yanına bırakılmıştı." dedi.

Yine Ebu Davud Sünen'inde, Süleyman b. Yesâr'm, Fâtıma'nın evinden çıkışı hakkında: "O sadece onun ahlâksızlığından dolayı idi." demiştir.'[126]

Müslim hadisi az önce geçmişti. Şaİ3î, Fâtıma hadisini zikretmişti. Bunun üzerine Esved bir avuç çakıl taşı alarak onun üzerine atmış ve şunları söylemişti: "Yazık sana! Böyle bir şeyi mi rivayet ediyorsun?!"

Nesâfnin rivayetinde şöyledir: "Yazık sana, niçin böyle bir şeyle fetva veriyorsun? Hz. Ömer ona: "Ya bizzat bunu Hz. Peygamberden işittiklerine dair iki şahit getirirsin, yoksa biz bir kadının sözünden dolayı Rabbimizin kitabını terketmeyiz." demiştir.'[127]

Leys, Akîl vasıtasıyla İbn Şihâb'dan nakletmiştir: Ebu Seleme b. Abdirrahman, Fâtıma hadisini kendisine zikretmiş ve şöyle demiştir: "İnsanlar, ona (nikâh için) helâl olmadan önce evinden çıktığına dair rivayette bulundukça tepki göstermişler (onun bu rivayetini münker bulmuşlar) dır."

Şöyle demişlerdir: Fâtıma'nın rivayeti ile, Hz. Ömer'in "nafaka ve meskenin gerekeceği" şeklindeki sarih rivayeti tearuz halindedir. Hammâd b. Seleme, Hammâd b. Ebi Süleyman'dan nakletmiştir: O, İbrahim en-Nehaî'ye, Şa'bî'nin Fâtıma bt. Kays*tan rivayet ettiği hadisi bildirmiş. İbrahim kendisine: "Hz. Ömer'e onun sözü bildirilmiş ve O: Belki de yanlış anlamış bir kadının sözünden dolayı Allah'ın kitabından bir âyeti ve Hz. Peygamber'in sözünü terkedecek değiliz. Ben Hz. Peygamber'!: 'Onun mesken ve nafaka hakkı vardır.' derken işittim; demiştir." Bu rivayeti İbn Hazm el-Muhallâ'da rivayet etmiştir.'[128] Bu, Hz. Ömer'in kadrinin yüceliğinden, ashabın Fâtıma'ya tepki göstermesinden ve Allah'ın kitabına uygunluğundan dolayı Fâtıma hadisi üzerine takdim edilmesi gereken açık bir nass olmaktadır. [129]

[118] Talâk, 65/1.

[119] Müslim, 1480 (46).

[120] Buhâri [Fethul-Bânj, 9/421, 422 ; Müslim, 1481 (52).

[121] Buhari [Fethu-lBâiil, 9/422 ; Müslim, 1481 (54).

[122] Buhari (Fethu't-Bön), 9/422.

[123] Buharî [Fethu'l-Bânl, 9/422.

[124] Musannef, 12023 ; Müslim, 1480(40).

[125] el-Leys'in katibi Abdullah b. Salih zayıftır.

[126] Ebu Davud, 2294. Râvilert sikadır.

[127] Nesâî, 6/209.

[128] el-MuhaM, 10/297, 298. RavÜeri sikadır; ancak hadis munkaüdir.

[129] İbn Kayyim el-Cevziyye, Za’du’l-Mead, İklim Yayınları: 6/122-124.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın