Cenaze tekbirleri

7— Cenaze Tekbirleri:

Cenaze namazında dört tekbir alırdı. Beş tekbir aldığı da sahih yolla rivayet edilmiştir. Onun vefatından sonra sahabîler dört, beş veya altı tekbirle kıldırırlardı. Bir keresinde Zeyd b. Erkam beş tekbir almış ve Hz. Peygamber'in (s.a.) de beş tekbir aldığını söylemişti. Bu rivayeti Müslim aktarmıştır.[1253]

Ali b. Ebî Tâlib (r.a.), Sehl b. Huneyf'in cenaze namazını altı tekbirle kıldırdı.[1254] Bedir savaşına katılanlara altı, diğer sahabîlere beş ve öteki insanlara dört tekbir alırdı. Bu rivayeti Dârakutnî nakletmiştir.[1255]

Saîd b. Mansûr, Hakem b. Uteybe'nin: "Bedir savaşına katılanlara beş, altı, yedi tekbir alırlardı."dediğini aktarmaktadır. Bunlar sahih haberlerdir. Bu çeşit farklı uygulamalardan menetmek için bir sebep yoktur. Hz. Peygamber (s.a.) dört tekbirden fazlasını yasaklamamış, bilakis bu artırma işini hem kendisi, hem de kendisinden sonra ashabı uygulamıştır.

Dört tekbirden fazlasını yasak sayanların delilleri:

1- Bu görüşü savunanlardan kimisi İbn Abbas'ın naklettiği: "Hz. Peygamber (s.a.) en son kıldırdığı cenaze namazında dört tekbir aldı" hadisi-ni[1256] delil olarak ele almış ve: "İşte bu, iki halin sonuncusudur. Sonuncu olana uyulur. Hz. Peygamber'in (s.a.) en son yaptığı da budur.'-' demiş-tir.Oysa bu hadis hakkında Hallâl, el~îlel adlı eserinde şöyle demektedir: Harb'in bana haber verdiğine göre, îmam Ahmed'e Ebu'l-Müleyh-Meymûn-İbn Abbas senediyle rivayet edilen bu hadisi sormuşlar, o da şu cevabı vermiş: "Bu yalandır, ash yoktur. Bunu yalnızca Muhammed ,b. Ziyâd et-Tahhân rivayet etmiştir. O da hadis uydururdu."

2- Meymûn b. Mihrân, İbn Abbas'tan şu hadisi rivayet eder: "Melekler, Hz. Âdem'in (a.s.) cenaze namazını kıldırdıklarında dört tekbir aldılar ve; Ey âdemoğulları! Bu sizin sünnetinizdir, dediler." Oysa bu rivayet hakkında el-Esrem diyor ki: Mekke'de oturan Nisâburlu Muhammed b. Muâ-viye'nin adı geçince Ebu Abdillah (Ahmed b. Hanbel)'in: "Kanaatimce onun hadisleri uydurmadır" dediğini işittim. Ardından Ahmed, bu uydurma hadisler cümlesinden olmak üzere onun, fibu'İ-Müleyh-Meymûn b. Mihrân-İbn Abbas senediyle naklettiği "Melekler, Hz. Âdem'in cenaze namazını kıldırdıklarında dört tekbir aldılar." hadisini söylemişti. Ebu Abdillah bunu çok büyülttü ve dedi ki: "Ebu'l-Müfeyh hadis konusunda çok doğru birisidir. Böyle bir rivayette bulunmakta Allah'tan son derece çekinen bir şahıstır."

3- Beyhakî'nin Yahya yoluyla Übeyy'den naklettiğine göre Hz. Peygamber (s.a.) buyurdular ki; "Melekler, Âdem'in cenaze namazım kıldıklarında dört tekbir aldılar ve: Ey âdemoğullan! Bu sizin sünnetinizdir, dc4 diler." Bu hadis sahih değildir[1257] hem merfû, hem mevkuf olarak rivayet edilmiştir.

Muaz'm arkadaşları beş tekbir alırdı. Alkame diyor ki: Abdullah b.! Mes'ûd'a: "Muaz'ın Şam'dan gelen arkadaşlarından bazıları ölülerine beş tekbir alıyorlar" dedim. Abdullah da: "Ölüye tekbir alma konusunda bir vakit ( = sınırlama) yoktur. İmam tekbir aldıkça sen de al; imam bırakınca sen de bırak." dedi.[1258]

[1253] Müslim, 957; Tirmizî, 1023; Ebu Davud, 3157; Nesâî, 4/72; İbn Mâce, 1505.

[1254] Beyhakî, Sünen, 4/36. Rivayetin isnadı sahihtir. Buharı, Sahih'inin Kitâbu'l-Megâzî bölümünde, Sehl b. Huneyf'in cenaze namazını Hz. Ali'nin kıldırıp "O, Bedir savaşına katıldı" dediğini rivayet etmiş, ama tekbir sayısını belirtmemiştir. Hafız İbn Hacer, Fethu'l-Bârî (7/245)'de şunları yazıyor: Ebu Nuaym, Müstahrec'Ğz Buharı'den bu se-nedle hadisi veriyor ve orada "Hz. Ali beş tekbir aldı." ilâvesini ekliyor. Begavî, Mu'cemu's-Sahâbe'de Muhammed b. Abbâd'dan bu senedle; İsmaîlî, Berkânî ve Hâkim yine onun yoluyla: "Altı tekbir aldı" şeklinde rivayet ediyorlar. Yine aynı şekilde Buhârî, Tarih'te Muhammed b. Abbâd'dan rivayet etmiştir. Saîd b. Mansûr da İbn Uyeyne'den rivayet etmiş ve "Beş tekbir aldı" metniyle vermiştir. Hâkim bu rivayete: "Hz. Ali bize baktı ve: O, Bedir savaşına katılanlardandır, dedi" ilâvesini getiriyor. Hz. Ali (r.a.): "O, Bedir savaşına katıldı." sözüyle, Bedir savaşına katılanların her şeyde, hatta cenazede alınan tekbirlerde bile diğer insanlara karşı bir üstünlükleri vardır demeye getiriyor. Bu da gösterir ki, tekbirin dört olduğu onlarca da meşhur bir konu olup aynı zamanda sahabenin çoğunluğunun görüşüdür. Bazılarından tekbirin beş olduğu rivayet edilmiştir. Bu konuda Müslim'in Sahİh'inde Zeyd b. Erkam'dan merfû' bir hadis rivayet edilmiştir. Yukarıda geçtiği üzere Enes: "Cenaze tekbiri üçtür. Birincisi başlangıç tekbiridir" demiştir, tbn Ebî Hayseme başka bir senedle merfû' olarak rivayet eder ki; Hz. Peygamber (s.a.) dört, beş, altı, yedi veya sekiz tekbirle kıldınrdı. Necâşî ölünce dört tekbir aldı ve ölünceye kadar da bunda sebat etti. Ebu Ömer (İbn Abdilber) diyor ki: "Cenazeye dört tekbir getirileceğinde icmâ' kesinleşmiştir. İbn Ebî Leylâ dışında şehirlerin (ileri gelen) fakîhlerinden hiçbirinin beş tekbirle kılınır dediğini bilmiyoruz". Mebsût'ta hanefîlerden Ebu Yusuf'tan da (İbn Ebî Leylâ'nın görüşünün) benzeri bir görüş rivayet edilmiştir. Nevevî, Şerhu'l-Mühezzeb'de diyor ki: Sahabe arasında görüş ayrılığı vardı, sonra yok oldu. Dört tekbirle kılınacağında İcmâ' ettiler. Ancak imam beş tekbîr alsa -unutarak almışsa- namazı bâtıl olmaz. Doğru görüşe göre kasten almış olsa da yine bâtıl olmaz. Fakat doğru olan görüşe göre arkadaki cemaat imama uymaz. En iyi bilen Allah'dır.

[1255] Dârakutnî, 2/73; Tahâvî, i/287; Beyhakî, 4/37. Senedi sahihtir.

[1256] Beyhakî, 4/37. Hadis zayıftır. Beyhakî diyor ki: Bu metin, hepsi de zayıf başka sened-lerle de rivayet edilmiştir. Ancak sahabenin -Allah onlardan razı olsun- çoğunluğunun dört tekbirde görüş birliğine varmaları buna delil gibidir.

[1257] Beyhakî, 4/36. Hadis zayıftır.

[1258] Abdürrezzak, Musannef, 6403; Beyhakî, 4/37; Ibn Hazm, Muhaüâ, 5/126. Senedi sahihtir.

İbn Kayyim el-Cevziyye, Za’du’l-Mead, İklim Yayınları: 1/484-486.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın