Hz. Peygamberin İrşad Metodu

Hz. PEYGAMBERİN İRŞAD METODU

Mustafa KAHRAMAN

I- Konunun Plânı

A-İrşad Kavramı
1.İrşad nedir?
2.İrşad kiminle başlamış ve devam etmiştir?
3.İrşad hizmeti kimler tarafından yürütülmüştür?
B-Hz. Peygamberin irşad metodu
1.Hz. Peygamberin irşad metodu nasıldır?
2.Hz. Peygamber irşad yaparken nelere dikkat etmiştir?
     3.Kur”an-ı Kerim’de irşad ile ilgili ayetler
4.İrşad ile ilgili hadisler
C-Hz. Peygamberden sonra irşad kimin sorumluluğundadır?
D-Günümüz mürşitleri
     1. Nelere dikkat etmeli?
     2. Nasıl olmalı?
     3. Görüntünün irşatta önemi
E-İrşadın topluma ve insanlığa sağladığı faydalar.

II- Konunun Açılımı ve İşlenişi

Konuya irşad kavramının ne olduğu açıklanarak başlanır. Daha sonra irşad’ın kiminle başladığı ve devam ettiği ve kimler eli ile yürütüldüğü izah edilir. Daha sonra Hz. Peygamberin irşad metoduna girilerek onun irşad metodu detaylı olarak anlatılır.En son bölümde de günümüz irşad görevlilerinin nelere dikkat etmesi gerektiği ve irşadın topluma sağladığı faydalar izah edilerek konu bitirilir.

III- Konunun Özet Sunumu

İrşad, doğru yolu göstermek, manen aydınlatmak, gafletten uyandırmak, yani aklı ve kalbi ikna edici ve tesirli olan sözlerle gafletten uyandırıp hidayet yolunu göstermek demektir. İrşad eden kimseye mürşid denir. Yüce Allah, İnsanları yaratmış ve onlara aralarından seçmiş olduğu elçileri vasıtasıyla dünya ve ahirette mutlu olmanın yollarını da göstermiştir. En büyük mürşidler Allah’ın elçileridir. Bu sebeple irşad faaliyeti ilk insan ve ilk peygamber Hz. Adem ile başlamış, diğer peygamberlerle devam etmiş, Hz. Muhammed’e kadar gelmiştir. Başlıca görevleri tebliğ ve irşad olan Peygamberler, insanları Allah’ın buyrukları doğrultusunda uyarıp, onlara doğru yolu göstermek ve örnek edinecekleri bir hayatı fiilen yaşamak ve göstermekle görevlendirilmişlerdir. Kur’anı Kerimde Hz. Peygamber Allah’ın davetçisi (Ahzab, 33/46), olarak vasıflanmış, O’na yüklenen görev de öğüt ver!, davet et!, ikaz et!, tebliğ et! gibi emirlerle ifade edilmiştir. Kendisi “beşir” ve “nezir” olduğundan, uyarıcı ve müjdeci olma görevi ile görevlendirilmiştir. Hz. Muhammed (sav) de her türlü zorluk altında bu irşad ve tebliğ görevini, en güzel örneklerini sunarak yerine getirmiştir.
Hz.Peygamber irşad görevini yerine getirirken şu hususları göz önünde bulundurmuştur:
a)Peygamber, İrşadı güzel ve tatlı söz ile öğüt vererek yapmıştır. Kur’an Hz. Musa ve Hz. Harun’a, Firavun’a karşı bile yumuşak sözlü olmayı emretmiştir. (Ta-Ha, 20/44)
b)Hz. Peygamber (sav), ayette de belirtildiği gibi irşada yakınlarından başlamıştır. Kızı Fatıma’yı bile zaman zaman uyarmıştır.
c)Emir ve yasakları samimi bir şekilde önce kendisi uygulamıştır. Kendisinin gelmiş gelecek günahları affedilmişken, niçin ayakları şişinceye kadar namaz kıldığı sorulunca Şükreden bir kul olmayım mı? demiştir.
ç)Ümitsizliğe ve karamsarlığa kapılmadan büyük bir inanç, sabır, azim ve kararlılıkla görevini yerine getirmeye gayret saf etmiştir.Hayatının en zor günleri olan hüzün yılında, Taif’ten dönerken, Hicret esnasında düşmanları mağaranın önünde iken ve Uhud savaşı’nda dişleri kırılmış, ölümle karşı karşıya iken bile hiçbir zaman ümitsizliğe düşmemiştir.
d)Muhataplarını tanımaya büyük önem vermiştir. Hz. Peygamber irşad görevini yerine getirirken muhatabın durumunu dikkate alırdı. “Hangi amel daha hayırlıdır” diye soran sahabelerden kimine “namaz kıl”, kimine “ anana iyi davran”, kimine “diline hakim ol” kimine “az da olsa devamlı olan ibadettir”, kimine “Allaha iman ve onun yolunda cihad’dır” “Oruçtur” , “yemek yedirmek ve cihaddır” şeklinde farklı farklı cevap vermesinin nedeni, toplumunda ki insanları iyi tanımasındandır.
e)İrşad ve tebliğ de O daima affı, hoşgörüyü, saygıyı, sevgiyi, yumuşak sözlülüğü, şefkat ve merhameti önde tutmuş, insanlara kaba olmamış, kini, nefreti, öfkeyi ise daima kendinden uzak tutmuştur. Hz. Hamza’nın cesedini parça parça eden vahşi’yi bile affetme erdemini göstermiştir.
f)İnsanların kusurlarını yüzüne vurmamış, eleştirilerini isim vermeden yapmıştır. Peygamber (sav) irşad da karşıdaki kişinin anlayışına ve kavrayışına uygun, makul şeyler söyler; onun aklına ve sağduyusuna hitap ederdi. Yanında yanlış bir hareket yapıldığında veya yanlış bir talepte bulunulduğunda kızmaz, o kişiyi eğitirdi.
g)Dini zorla kabul ettirme yolunu hiçbir zaman tercih etmemiştir. Tercih imkanı var ise dini konularda kolaylığı ve kolay olanı tercih etmiştir.
ğ)Görevini yerine getirirken her zaman güvenilir, adil olmuş, hiçbir zaman doğruluktan ayrılmamıştır. Temiz giyinmiş insanların içine çıkacağı zaman durgun suda kendinse bakarak saçını taramış, yüzünde hoş olmayan bir görüntünün olmasına müsaade etmemiştir.
h)Dini bir çıkar aracı olarak kullanmamış, bu yolla şahsi menfaat elde etmeyi düşünmemiştir.
ı)İrşad da peygamberimiz tedricilik yolunu tutmuştur.
Günümüz mürşidlerinin de, irşad faaliyeti yaparlarken, faydalı bir irşad olması için yukarıda en güzel örneğini kendi hayatından verdiğimiz Hz. Peygamberin irşad metodunu dikkate almaları gerekmektedir.
Toplumda irşad faaliyeti yapılır, toplumda ona uyar ise, bundan o toplumda yaşayan herkes faydalanmış, toplumda da huzurlu bir hayat sürmesine vesile olunmuş olur.

IV- Konu İşlenirken Başvurulabilecek Bazı Ayetler

يَا أَيُّهَا الْمُدَّثِّر قُمْ فَأَنذِرْ وَرَبَّكَ فَكَبِّرْ وَثِيَابَكَ فَطَهِّرْ
“Ey örtüsüne bürünmüş peygamber, kalk insanları uyar. Rabbini yücelt. Elbiseni temizle”
Konu ile ilgili olarak faydalanılabilecek diğer ayetler ise şunlardır. Ali İmran, 3/104, 110, 159; Zariyat 51/55; Ta-Ha, 20/43-44; Nisa, 4/ 63; Nahl, 16/125; İsra 17/53; Fussılet, 41/34; Şuara, 26/3-4, 214-216; Furkan, 25/ 56-57; Ahzab, 33/45-46;

V- Konu İşlenirken Başvurulabilecek Bazı Hadisler

عَنْ عَائِشَةَ، رضى الله عنها قَالَتْ كَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم إِذَا بَلَغَهُ عَنِ الرَّجُلِ الشَّىْءُ لَمْ يَقُلْ مَا بَالُ فُلاَنٍ يَقُولُ وَلَكِنْ يَقُولُ ‏"‏ مَا بَالُ أَقْوَامٍ يَقُولُونَ كَذَا وَكَذَا ‏"‏
Hz. Aişe(ra) en:Rasulüllah, bir kimsede hoşa gitmeyen bir hal görünce “Filan kimseye ne oluyor da şöyle diyor” demez, “Bir kısım insanlara ne oluyor ki şöyle diyorlar” şeklinde söylerdi.
عَنْ أَبِي أُمَامَةَ، قَالَ إِنَّ فَتًى شَابًّا أَتَى النَّبِيَّ صََ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ ائْذَنْ لِي بِالزِّنَا فَأَقْبَلَ الْقَوْمُ عَلَيْهِ فَزَجَرُوهُ قَالُوا مَهْ مَهْ فَقَالَ ادْنُهْ فَدَنَا مِنْهُ قَرِيبًا قَالَ فَجَلَسَ قَالَ أَتُحِبُّهُ لِأُمِّكَ قَالَ لَا وَاللَّهِ جَعَلَنِي اللَّهُ فِدَاءَكَ قَالَ وَلَا النَّاسُ يُحِبُّونَهُ لِأُمَّهَاتِهِمْ قَالَ أَفَتُحِبُّهُ لِابْنَتِكَ قَالَ لَا وَاللَّهِ يَا رَسُولَ اللَّهِ جَعَلَنِي اللَّهُ فِدَاءَكَ قَالَ وَلَا النَّاسُ يُحِبُّونَهُ لِبَنَاتِهِمْ قَالَ أَفَتُحِبُّهُ لِأُخْتِكَ قَالَ لَا وَاللَّهِ جَعَلَنِي اللَّهُ فِدَاءَكَ قَالَ وَلَا النَّاسُ يُحِبُّونَهُ لِأَخَوَاتِهِمْ قَالَ أَفَتُحِبُّهُ لِعَمَّتِكَ قَالَ لَا وَاللَّهِ جَعَلَنِي اللَّهُ فِدَاءَكَ قَالَ وَلَا النَّاسُ يُحِبُّونَهُ لِعَمَّاتِهِمْ قَالَ أَفَتُحِبُّهُ لِخَالَتِكَ قَالَ لَا وَاللَّهِ جَعَلَنِي اللَّهُ فِدَاءَكَ قَالَ وَلَا النَّاسُ يُحِبُّونَهُ لِخَالَاتِهِمْ قَالَ فَوَضَعَ يَدَهُ عَلَيْهِ وَقَالَ اللَّهُمَّ اغْفِرْ ذَنْبَهُ وَطَهِّرْ قَلْبَهُ وَحَصِّنْ فَرْجَهُ فَلَمْ يَكُنْ بَعْدُ ذَلِكَ الْفَتَى يَلْتَفِتُ إِلَى شَيْءٍ
Ebu Ümame (ra) den rivayet olunmuştur. Bir gün bir genç peygamberimize geldi ve : Ey Allah’ın Rasulü! Bana zina etmem için izin ver dedi. Orada bulunanlar delikanlıyı azarlayarak susturmak istediler. Peygamberimiz delikanlının yanına gelmesini istedi, genç yaklaştı ve oturdu. Peygamberimiz ona sordu: Bir başkasının senin annenle zina etmesini ister misin? Delikanlı: Canım sana feda olsun ki vallahi istemem Ya Rasulellah diye cevap verdi. Peygamber (sav) de: Başka insanlar da anneleri ile zina edilmesini istemezler, peki bir başkasının senin kızınla zina etmesini ister misin? Delikanlı: Canım sana feda olsun ki vallahi istemem Ya Rasulellah diye cevap verdi. Peygamber (sav) de: Başka insanlar da kızları ile zina edilmesini istemezler, peki bir başkasının senin kız kardeşinle zina etmesini ister misin? Delikanlı: Canım sana feda olsun ki vallahi istemem Ya Rasulellah diye cevap verdi. Peygamber(sav) de: Başka insanlar da kız kardeşleri ile zina edilmesini istemezler, peki bir başkasının senin halanla zina etmesini ister misin? Delikanlı: Canım sana feda olsun ki vallahi istemem Ya Rasulellah diye cevap verdi. Peygamber(sav) de: Başka insanlar da halaları ile zina edilmesini istemezler, peki bir başkasının senin teyzenle zina etmesini ister misin? Delikanlı: Canım sana feda olsun ki vallahi istemem Ya Rasulellah diye cevap verdi. Peygamber (sav) de: Başka insanlar da teyzeleri ile zina edilmesini istemezler dedi ve sonra Peygamber elini gencin üzerine koydu:
Ya rabbi! Bu gencin günahını affet, kalbini temizle ve bunu zinadan koru diye dua etti. Bundan sonra bu gencin böyle bir şeye meylettiği görülmedi.
عَنْ أَنَسُ بْنُ مَالِك قَالَ بَيْنَمَا نَحْنُ فِي الْمَسْجِدِ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ص إِذْ جَاءَ أَعْرَابِيٌّ فَقَامَ يَبُولُ فِي الْمَسْجِدِ فَقَالَ أَصْحَ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın