Câriye Edinme Ve Çeşitli Konular İle İlgili Hadislerin Kritiği

Câriye Edinme Ve Çeşitli Konular İle İlgili Hadislerin Kritiği

285. Cariyeler edinme ile ilgili hadisler (de) bu (uydurmalardandır. Örnek:

"Cariyeler edinin. Çünkü onlar, rahimleri bereketli olan kimselerdir."

Ukaylî der ki:

"Cariyeler edinme hususunda Peygamber (s.a.v)'den hiçbir sahih olarak gelmemiştir."

286. Bu uydurmalardan birisi de; bekarlığı öven hadislerdir.

Bu (tür) hadislerin hepsi, batıldır.

287. Sidr (ağacını) kesmeyi yasaklama ile ilgili hadisler. Ukaylî der ki:

"Sidr ağacını [303] kesmeyi yasaklama hususunda gelen hadislerden hiçbirisi sahih değildir.[304]

İmam Ahmed'de der ki:

"Bu konuda sahih bir hadis yoktur. [305]

288. Bu uydurmalardan birisi de; bir kısmına [306] daha önce de işaret edildiği üzere mercimeği, pirinci, baklayı, patlıcanı, narı, üzümü, hindibayı, pırasayı, karpuzu, havucu, peyniri ve keşkeki öven hadislerdir.

Bu hadisler hususunda bir cüz' var. Bu hadislerin tamamı, başından sonuna kadar yalandır.

289. Bunlar içerisinde doğruya en yakın olanı şu hadistir:

Dünya ve ahiret yiyeceklerinin en faziletlisi, ettir. [307]

Ukaylî (ö. 322/934) der ki:

"Bu şekildeki metinlerden hiçbirisi, Peygamber (s.a.v)'den sahih olarak gelmemiştir. [308]

290. Bu (uydurmalardan birisi de);

"Eti bıçakla kesmeyi yasaklama ve bunun, acemlerin adeti" olduğu İle ilgili hadistir.

İmam Ahmed (ö. 241/795) der ki: "Bu konuda sahih bir şey yoktur. Çünkü Resulullah (s.a.v) koyunun etini dilimleyip yemiştir."

291. Bu uydurmalardan birisi de; çarşılarda/sokaklarda yemek yemeyi yasaklama ile ilgili hadislerdir.

Bu (tür) hadislerin hepsi, batıldır.[309]

Ukaylî (ö. 322/934) der ki:

"Bu konuda Peygamber'den (s.a.v) hiçbir şey tespit edilememiştir. [310]

292. Bu uydurmalardan birisi de; karpuz ve karpuzun fazileti ile ilgili hadislerdir.

Bu konuda bir cüz' var.

İmam Ahmed (ö. 241/795) der ki:

"Karpuzun fazileti hususunda gelen hadislerden hiçbirisi sahih değildir. Bununla birlikte Resulullah (s.a.v) karpuz yerdi."

[303] Sidr: Arabistan kirazı (ç)

[304] Bununla ilgili olarak ileride açıklama yapılacaktır.

[305] Evet, (İmam Ahmed'in) bu (sözü); bu konuda zayıf yada hasen bir hadis olmasına engel değildir. Çünkü Ebu Dâvud, Edeb 108-109 (5239)’de Abdullah İbn Hubşî'den naklen Resulullah (s.a.v)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmektedir: "Kim sidr (agacın)ı keserse, Allah onu başı üzeri cehenneme atsın." Ebu Dâvud, bu hadisle ilgili susm(ayı tercih etm)iştir. Ona göre bu hadis salihtir. Ebu Davud'a bu hadisin manası soruldu. O da: Bu hadis, muhtasar (kısaltılmış olup aslı şu şekilde)dir: “Kim çölde yolcuların ve hayvanların gölgelendiği bir sidr (ağacın)ı boş yere, haksız olarak keserse, Allah onu başı üzere cehenneme atsın."

Heysemî'nin, Mecmâu'z-Zevaid, 8/115'de Hz. Aişe yoluyla Resulullah (s.a.v)'in şöyle buyurduğu geçmektedir: "

"Sidr (ağacın)ı kesen kimseler, cehenneme yüz üstü atılırlar." Bu hadisi; Taberânî, el-Evsat, (5/379 ç.)'da rivayet etmiştir. Hadisin ravileri, tamamen sikadır."

Suyûtî (ö. 911/1505), "el-Câmhı's-Sağîr"de Ebu Davud'un naklettiği hadisi zikretmiş ve bu hadisi, onun "Sünen"i ile Ziyâuddîn el-Makdisî'nin "el-Muhtâre" adlı eserine dayandırmıştır. "el-Câmiu's-Sağîr"in sarihi Münâvî (ö. 1031/1622)'de, Feyzu'l-Kadîr, 6/106'da (konu ile ilgili olarak) der ki: "Musannifin (konu ile ilgili) sözünün zannının aksine, bu hadisi, Nesâî-"el-Kübrâ", (5/182 ç.)'de rivayet etmiştir. Çünkü bu hadisi, Nesâî'nin "es-Suğrâ"sında bulamadını. Siyer (8611)'de rivayet etmiştir. Hadisin senedinde, Saîd b. Muhammed b. Cübeyr b. Mut'im yer almaktadır. İbnü'l-Kattân, bu ravi ile ilgili olarak: 'Bunun durumu bilinmemektedir. Onun ancak nesebi ve evi bilinmektedir. Bir topluluk, ondan rivayette bulunmuştur. İşte bundan dolayı hadis, sahih değil de hasendir' demiştir. Bu hadisi, Taberânî belli bir senedle rivayet etmiştir. Heysemî'de, bu hadisin senedinde geçen ravilerin, sika kimseler olduğunu belirtmiştir."

Husâm el-Kudsî'nin, İntikâdu'l-Muğnî, s. 42'de geçtiğine göre: Hafız İbn Himmât ed-Dımeşkî, "et-Tenkît ve'l-İfâde"de (konu ile ilgili olarak) şöyle der: "(Bu hadisi;) Ebu Dâvud, Edeb 108-109 (5239)'de ve Beyhaki de, Sünenü'l-Kübrâ, (6/140 ç.)'da Abdullah İbn Hubşî'den merfu' olarak rivayet etmiştir. Bununla ilgili lafızları farklı pek çok hadis vardır. Beyhakî, bu hadisleri nakledip peşi sırada: 'Birincisi hariç bütün hadisler, munkatı' ve zayıftır. Saîd'in, bu hadisi, Abdullah İbn Hubşî'den işitip işitmediğini bilmiyorum' demiştir.

(İbn Himmât sözüne devamla der ki:) Derim ki: Hadisin bütün bu geliş yollarının tamamı, hadisi, hasen derecesinden aşağıya inmesini gerektirmez. Çünkü hadisin bütün geliş yollarında, yalancılıkla suçlanan hiç kimse yoktur. Ayrıca hafızın, bazı eserlerinde; 'Ziyâuddîn el-Makdisî, bu hadisi, sahih kabul etmiştir' ifadesi kullandığını gördüm. Suyûti’nin, söz konusu hadis hakkında bir cüz'ü bulunmaktadır."

Derim ki: Bu; Suyûtî'nin, el-Hâvî li'1-Fetâvâ, 2/117-123'de Uyuşukluğunun kalkması, sîdr (ağacın)ı kesmektendir" şeklinde geçmektedir.

[306] Bu, 7 ve 8. Bölüm'de geçmektedir.

[307] Kudsî'nin, İntikâdu'l-Muğnî, s. 42'de geçtiğine göre, bu hadisi; Ukaylî bu lafızla Rebîa b. Ka'b'tan merfu' olarak rivayet etmiştir. Yine bu hadis; İbnü'1-Cevzî'nin, el-Mevzûât, 2/302'de Rebîa b. Ka'b'tan ve Ukaylî yolundan şu lafızla geçmektedir: Dünya ve ahiret yiyeceklerinin efendisi, ettir." Sehâvî'nin, el-Mekâsıdu'1-Hasene, s. 242'deki (konuyla igili)sözü şu şekilde geçmektedir: "Dünya ve ahiret halkının yiyeceklerinin efendisi, ettir" hadisini; İbn Mâce, Et'ime (3305) ve İbn Ebi'd-Dünyâ'da "lslâhu'l-Mâl"da Süleyman b. Ata' yoluyla Melseme el-Cezerî'den, o da Ebu Meşcaa'dan, o da Ebu'd-Derdâ'dan bu şekilde rivayet etmiştir. Hadisin senedi zayıftır. Hadisin çeşitli şahidleri vardır." Daha sonra Sehâvî, bu hadisin sahicilerini nakletti.

Ayrıca bu geliş yollarından Rebîa b. Ka'b hadisi ile ilgili olanını da zikret. (Sözüne devamla da) dedi ki: Bu hadisi; Ebu Nuaym, "Hilye"de Amr b. Bekr es-Seksekî yolundan getirmiştir. Bu hadis, gerçekten zayıftır. Ukaylî'de: 'Bu hadis, ancak bu yolla bilinmektedir. Bu konuda hiçbir şey sahih değildir. İbnü'l-Cevzî'de, "el-Mevzûât"ta bu bunu belirtmiştir' demiştir. Hocamız hafız İbn Hacer konu ile ilgili olarak: 'Bana göre, bu metnin, uydurma olduğuna dair hüküm doğru değildir. Çünkü (hadisin ravisi) Mesleme, eleştrilen birisi değildir. Süleyman İbn Ata' ise zayıf birisidir' demiştir. (Sehâvî sözüne şöyle devam etmiştir:) Derim ki: Bu konuda bir cüz' hazırladım." Daha sonra Sehâvî, (bununla ilgili) bazı şahidler nakletmiştir. (Devamla da şöyle) demiştir: "Peygamber Aîşe'nin diğer kadınlara olan üstünlüğü, tirit yemeğinin diğer yemeklere olan üstünlüğü gibidir" şeklindeki sözü, bundan daha sahihtir. Bu hadisi; Buhârî, "Sahîh"de rivayet etmiştir." Buhârî, Hz. Aişe'nin üstünlüğü ile ilgili bu hadisi; Buhârî, Enbiyâ 32, 46, Fezâilu Ashâbi'n-Nebî 30, Et'ime 25, 30'da rivayet etmiştir. Hafız İbn Hacer'de; bu hadisle ilgili Buhârî, Fezâilu Ashâbi'n-Nebî 30'da konuyla ilgili olarak şöyle der: "Ma'mer, başka bir yoldan (bu hadise,) etle yapılan tirit yemeğinin, diğer yemeklere olan üstünlüğü gibidir" İlavesini yapmıştır." Müellif İbn Kayyim, (burada,) "Zâdu'l-Meâd"da "Gıdalar İle İlaçlar Bölümü"nde zikrettiği bu mananın sabit oluşu doğrultusunda hareket etmiştir. Çünkü İbn Kayyım, Zâdu'1-Meâd, 3/391'de, "Et Bölümü"ndeki 'Lâm Bahsi’ ile ilgili yerdeki sözünde Ebu'd-Derdâ' hadisi ile Büreyde'den ve ahiretteki en hayrlı katık, ettir" (Deylemî, Firdevs, 2/180 ç.) şeklinde gelen hadisi nakletmiştir. İbn Kayyım, bu hadisi; Aişe'nin diğer kadınlara olan üstünlüğü, tirit yemeğinin diğer yemeklere olan üstünlüğü gibidir" şeklindeki hadis ile "Dünya ve ahiret halkının yiyeceklerinin efendisi, ettir" şeklindeki hadis ile ilgili bu karışıklığa delil olarak getirmiştir.

[308] Bu metnin, uydurma değil de zayıf olduğu ile ilgili hususu, daha önce geçen ta'likte belirttim.

[309] Hafız Heysemî, Mecmâu'z-Zevâid, 5/24'de der ki: Taberânî, (el-Kebîr, 8/249'de ç.) Ebu Ümâme yoluyla, Peygamber (s.a.v)'den çarşılarda/sokaklarda (bîr şey) yemek, çirkinliktir" şeklinde (bir hadis) rivayet etmiştir. Bu hadisin senedinde, Ömer b. Musa yer almaktadır. Bu kişi, zayıf bir kimsedir." Yine Sehâvî'de, el-Mekâsıdu'1-Hasene, s. 80'de, bu kişinin, zayıf bir kimse olduğunu belirtmiştir.

Suyûtî'de, el-Leâli'1-Masnûa, 2/256'da, İbnü'l-Cevzî'nin bu hadise uydurma hükmünü vermesini eleştirerek der ki: "Derim kî: İrâkî, "Tahrîcu'l-İhyâ"da bu hadisin zayıf olduğunu kaydetmiştir."

Yine Suyûtî, "el-Câmiu's-Sağîr"de (konuyla ilgili olarak) der ki: Bu hadisi; Taberânî, (el-Kebîr, 8/249'de ç.) Ebu Ümâme'den; Hatîb'te (Târîh-u Bağdâd, 3/163, 7/283," 10/124'de) Ebu Hureyre'den rivayet etmiştir." Münâvî'de, Feyzu'l-Kadîr, 3/181'de, bu hadisin, zayıf bir senedle rivayet edildiğini belirtmiştir.

[310] Bu hadisin, uydurma değil de zayıf olduğu ile ilgili hususu, daha önce geçen ta'likte belirttim.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın