Tarihte Ürdün

Tarihte Ürdün

Ürdün´ün tarihi çok eski devirlere dayanır. Bölgede kurulan ilk devletler arasında Gilead, Amman, Moab ve Edom yer alır. M.Ö. 13. asırda bölgeye İsrailoğulları hakim oldu. Bu hakimiyete M.Ö. 721´de Asurlular tarafından son verildi. Asur egemenliği Medlerin M.Ö. 612´de devleti yıkmasıyla sona erdi. M.Ö. 587´de bölge Babil hakimiyeti altına girdi. M.Ö. 332´de Büyük İskender bölgeyi ele geçirdi. Daha sonra bölge sırasıyla Ptolemaios ve Selevkosların hakimiyeti altına girdi.

M.Ö. 64-63 yılları arasında ise Romalılar bölgeyi ele geçirdi. Roma´nın ikiye ayrılmasından sonra bölge Bizans´ın elinde kaldı. Bugünkü Ürdün toprakları Hazret-i Ömer zamanında Müslümanlar tarafından fethedildi ve halkın çoğu İslam dinine girdi. Sırasıyla Emevi, Abbasi, Selçuklu, Eyyubi ve Memluk hakimiyetine girdi. Ürdün, Yavuz Sultan Selim Han (1512-1520) zamanında Osmanlı Devletinin bir parçası oldu (1516).

Birinci Cihan savaşı sonunda, 400 seneden beri Osmanlı adaleti altında yaşayan Ürdün, 1920´de İngiltere´nin manda yönetimi altına girdi. 1921´deEmir Şerif Abdullah, Ürdün Nehrinin doğu tarafındaki topraklarda yarı bağımsız bir emirlik kurdu. Bu topraklar Filistin´in üçte ikisini ihtiva ediyordu. İngiltere 1946´daLondra Antlaşması kararları gereğince Ürdün´ün bağımsızlığını tanıdı. Siyonistler ve Araplar o zamanlar İngiliz mandası altında olan Filistin üzerinde hak iddia ediyorlardı.

İngiltere, Filistin´i paylaştırma planını BM´ye götürdü. Plan Arap Devletleri ve Filistinliler tarafından reddedildi. Mayıs 1948´de manda rejimi sona erdiğinde, Ürdün ordusu İsrail Devletiyle Arap devletleri arasındaki savaşta Filistinlilerin yardımına geldi. Ürdün, Kudüs şehrini ve Ürdün Nehrinin batı tarafındaki toprakları işgal etti. Melik Abdullah, işgal edilmiş toprakları 1950´de Emirliğine resmen ilhak etti. Fakat 20 Temmuz 1951´de Emir Abdullah Kudüs´te İngilizlerin kiralık katilleri tarafından şehit edildi. Yerine oğlu Talal geçti. Fakat Talal hasta olduğundan tahtını ve tacını oğlu Hüseyin´e terk etti.

Emir Hüseyin Mayıs 1953´te göreve başladı. Ürdün, 1967 Arap-İsrail savaşında, 1948´de kazandığı toprakların hepsini kaybetti. 6000 kişi kayıp verdi. Savaşın sonunda Ürdün ekonomisi çöküntüye girdi. Bu arada 1964´te kurulan Filistin Kurtuluş Teşkilatı (FKT), İsrail´e karşı yaptığı operasyonlarda Ürdün´ü ana üs seçmişti ve devlet içinde devlet olma tehlikesi gösteriyordu. FKT´nin İsrail´e yaptığı saldırılar, İsrail´in Ürdün´ü büyük zararlara sokan misillemeler yapmasına sebep oldu.

1971´de Emir Hüseyin Arap ülkelerinin kınamalarına rağmen FKT´nı ülkeden çıkardı. Ürdün 1973-1974 Arap-İsrail savaşına katılmadı. Fakat 1978´de Mısır-İsrail Kamp David Antlaşmasını reddetmede Arap ülkelerinin çoğuyla birleşti. Ürdün Mart 1979´da Mısır ile diplomatik ilişkileri kesen ilk Arap ülkesi oldu. Bu politikasını 1984´ten sonra değiştirdi. 1980´de başlayan İran-Irak savaşı sırasında Ürdün, Irak´ın başlıca silah kaynağı oldu. 1989´da Irak´ın Kuveyt´i işgaline karşı çıkan Ürdün, Amerika´nın Irak´a karşı harekette bulunması üzerine Irak´ı destekledi.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın