Tut ki zehirlendin ne yaparsın?

Tut ki zehirlendin, ne yaparsın?

114 Zehir Danışma Hattı, zehirlenen ya da zehirlendiğinden şüphelenenlerin çağrılarına 7 gün 24 saat cevap veriyor. Hattın diğer ucundaki uzmanlar, yılda 100 bin zehirlenme vakasına yardımcı oluyor, hekimlere zehirlenmelerde nasıl müdahale edeceklerini anlatıyor. "Alo zehirlendim" hattı şimdi hamileler için de özel bir hizmet başlattı. Kimyasal maddelere maruz kalan veya fazla ilaç alan hamilelere, zehirlenme riskine karşı danışmanlık hizmeti veriyorlar.

"Alo zehirlendim" hattı (114) zehirlenen veya zehirlendiğinden şüphe edenlerin 7 gün 24 saat arayabilecekleri bir yardım çağrı hattı. Zehirlenmelerde acil müdahale çok önemli. Ulusal Zehir Danışma Merkezi (UZEM) de hem hekimlere hem de vatandaşa ilk müdahale için yapılması gerekenleri ve en yakın merkezin nerede olduğunu anlatıyor, gerekirse bu merkeze ilaç gönderiyor. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi'ne bağlı Zehir Danışma Hattı, 1986'da doktorlara ve sağlık çalışanlarına zehirlenme vakalarıyla ilgili bilgi vermek için kurulmuş. Hat, 2006'dan beri ise vatandaşların da acil çağrılarına cevap veriyor.

Zehir Danışma Hattı'na yılda bir milyon çağrı geliyor. Yaklaşık 100 bin zehirlenme vakasına hayati müdahalede bulunuyor. Gereksiz aramaların dışında 114'ü çoğunlukla hekimler çeviriyor, özellikle devlet hastanelerinden yoğun çağrı var (aramaların yüzde 76,82'si devlet hastanelerinden oluyor). 114 hattını arayan hekimlerle, UZEM doktorları zehirlenen hastayı ortaklaşa değerlendirerek hastanın mevcut klinik durumu, laboratuvar verileri, alınan toksik maddenin özellikleri ve dozu dikkate alınarak tedavisi planlanıyor. Gerektiği durumda hastanın ihtiyacı olan antidot/antiserumlar UZEM tarafından sağlık merkezine gönderiliyor.

Zehir Danışma Hattı'na gelen çağrılardan elde ettiği verileri yıllık olarak değerlendirerek en çok görülen zehirlenme etkenleri hakkında raporlar hazırlıyor. Bu raporları tıp kongrelerinde hekimlere sunuyor. Bilimsel gelişmeleri yakından takip etmek içinse Avrupa'daki başka zehir danışma hatlarıyla ortak projeler yürütüyor.

En çok ilaçlardan zehirleniliyor

Zehir Danışma Hattı, en çok ilaçtan (yüzde 70) zehirlenme vakaları için aranıyor. Bunu, tarım ilaçları (yüzde 8), deterjan-çamaşır suyu, tuz ruhu gibi ev kimyasalları (yüzde 7), endüstriyel kimyasallar (yüzde 5) ve gıdalardan kaynaklanan (yüzde 3) zehirlenmeler takip ediyor.

Baharda mantardan, yazın akrepten, kışın sobadan...

Bu sıralama, mevsimlere göre değişiklik gösterebiliyor. Mesela bahar aylarında en çok zehirli bitki, özellikle mantar zehirlenmeleri vakaları yaşanıyor. Yine tarım ilaçlarına bağlı ve hayvanlardan kaynaklanan zehirlenmeler de bahar aylarında artıyor. Kışın karbonmonoksit zehirlenmeleri artarken, yaz aylarında daha çok akrep, yılan sokma/ısırmasına bağlı zehirlenmeler yaşanıyor.

***

'Bana bir şey olmaz' anlayışında olanlar daha çok zehirleniyor

Dolapları kilitleyin: Özellikle çocuğa daha çok dikkat etmeli. Mesela ev kimyasalları ve ilaçlar, çocukların göremeyeceği, ulaşamayacağı yerlerde hatta kilitli dolaplarda saklanmalı.

Orijinal pakette saklayın: Tüm ürünleri kendi paketlerinde saklayın. Kesinlikle boş içecek şişelerine ve yiyecek kaplarına ev kimyasalları koymayın.

Ayrı yerlerde saklayın: Yiyeceklerle kimyasalları ve ilaçları aynı yerde bulundurmayın.

İlaçlara daha fazla dikkat edin: Türkiye'de en çok ilaç zehirlenmeleri yaşanıyor. Çocukların, yetişkinlerin ilaçlarını içmesi veya çabuk iyileşmek amacıyla fazla doz ilaç almak zehirlenmelere yol açıyor. Bu sebeple ilaçları, önerildiği şekilde kullanın. Kesinlikle fazla doz almayın. İlaçları her zaman kilitli dolaplarda saklayın. Çocuklara siz vermediğiniz sürece ilaçlara dokunmamaları gerektiğini öğretin. Çocukların önünde ilaç kullanmayın.

Kombi ve sobalara dikkat: Karbondioksit zehirlenmesine karşı, kombiyi ve sobayı sık sık kontrol ettirin. Banyoda kombi veya şofben varsa, içeride ne kadar kalındığına dikkat edin.

Önce sakin ol!

Zehirlenme vakalarında yapılacak ilk şey sakin olmak. Ev kimyasallarının ağızdan alınması, uzun süreli solunması veya deri ve göze temas olması halinde hasta kusturulmamalı. 114 aranmalı ve en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalı.

Aramak için gecikmeyin. Çoğu zaman problemler telefonla çözülebilir. Belirtilerin ortaya çıkmasını beklemeyin.

'Şu ilacı aldım, gebeliğimle ilgilibir risk var mı?'

UZEM, hamile kadınların zehirlenme vakaları için ayrı bir birim kurdu. Türkiye Teratojenite Danışma Merkezi (TÜRKTEDAM)'nden hekimler ve diğer sağlık çalışanları kadar vatandaşlar da faydalanabiliyor. Telefon veya elektronik posta yoluyla soru ve sorunlarını iletenlere 2-3 gün içinde cevap veriliyor. Mesela, 'Şu ilacı aldım, gebeliğimle ilgili bir risk var mı?' gibi sorular merkezin uzmanları tarafından değerlendirilip cevaplandırılıyor. (http://turktedam.rshm.gov.tr/ veya 114)

Bu amaçla kurulan Teratonijete Bilimsel Danışma Kurulu, bir elektronik ağ ve elektronik posta sistemi oluşturmuş. Merkezde, gebelik ve emzirme boyunca ilaçların ve diğer maddelerin kullanılması sonucu gelişebilecek, çevredeki maddelere (radyasyon, çevre kirletici maddeler gibi) veya kimyasal maddelere maruz kalma sonucunda oluşabilecek risklere ilişkin hekimler ve sağlık çalışanları tarafından vaka bilgileri veriliyor. Spesifik risk değerlendirmesi yapılıyor ve tavsiyelerde bulunuluyor. Hasta da kendisi için hazırlanan formu doldurup merkeze gönderdiği zaman, gerekli bilgilere ulaşabiliyor.

zaman
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın