Yüce Allah´ın Sıfatları

Yüce Allah´ın Sıfatları

Allah´ın Zâtı Ve Sıfatları Hakkında İcmali İman
Allah´ın Zâtı Ve Sıfatları Hakkında Tafsili Îmân

İslâm´da îmân esaslarının birincisi, Allah´a îmândır. Allah´ın varlığına inanmak, îmânın ilk şartıdır. Çünkü diğer esaslara inanmak, önce bu ilk esasa inanmaya bağlıdır. Bunun için de, her şeyden Önce, Allah´ın varlığını akü yoluyla bilmek, akıl olan ve erginlik çağma eren her şahsa farzdır, demiştik. îşte bu sebeple, bu kısmın ikinci bölümünde, İslâm Kelâm bilginleriyle, ilâhiyatçı Filozofların, Allah´ın varlığını isbat eden çeşitli delillerini özetlemiştik,

İslâm mütefekkirlerinin, İlâhiyatçı Şark ve Garp Filozoflarının ve nihayet, çağımızda müsbet ilimlerle uğraşan seçkin tabiat bilginlerinin aklî ve ilmî delilleriyle, Îslâmda îmânın ilk ve en mühim şartı olan Yüce Allah;m varlığını isbat ettikten sonra, O´nun mukaddes sıfatlarını izaha geçiyoruz.

Çünkü Allah´a îmân etmek; yalnız Allahu Teâlâ´nın Zâtına inanmaktan ibaret olmayıp, aynı zamanda, o yüce varlığın Zât-i İlâhîsi hakkında vâcib olan kemâl sıfatlariyle, yüce Zâtının vasfe-dilmesi mümteni olan (mümkün olmayan) noksan sıfatları ve Zât-i İlâhisi hakkında inanılması caiz olan sıfatlan icmâlî veya tafsili olarak bilmek ve onlara inanmakla olur. «Allahu Teâlâ´ya îmân» sözünden maksat işte budur.

O halde Allah´a inanmakla mükellef olan her insanın, Allah´ın Yüce ve ezeli Zâtı hakkında vâcib, mümteni ve caiz olan Kemâl Sıfatlarını iki yoldan biri ile bilmesi ve onlara öylece ve kesin olarak inanması gerekir.

Birinci yolla îmân tarzına «İcmali îmân», ikinci yolla îmân tarzına da, «Tafsîlî îmân» denir.

Şimdi Allah´a îmânın bu iki seklini izah edelim : [1]

I- Allah´ın Zâtı Ve Sıfatları Hakkında İcmali İman

Allahu Teâlâ hakkında :

a) «Allah, Zât-ı ilâhîsine lâyık olan bütün kemâl sıfatlarla mtıttasıftır. Allah´ın kemâl sıfatlan sonsuzdur.»

b) «Allah yüce zâtına lâyık olmayan her türlü noksandan münezzehdir.»

c) «Kemâl ve noksan sıfatlar dışında kalan şeyler, Allah´ın Zâtı hakkında caizdir.» demeye, yani onları [2] topluca bilip, öylece inanmaya, Allahu Teâlâ hakkında «İcmâlî îmân» denir.

Cenâb-ı Hakk´ın; dilediğini yaratmak veya yaratmamak, yok etmek veya etmemek, affetmek veya etmemek, ceza vermek veya vermemek, emirlerine itaat eden bir kimseyi mükâfatlandırmak veya emirlerine isyan eden kimseye azâb vermek gibi şeyler, Zât-ı ilâhî hakkında caiz olan şeylerdendir.

Aslında mümkin [3] olan herşeyi yapmak veya yapmamat Allah hakkında caizdir.

Kur´an-ı Kerim´de emir buyurulan :

«Rabb´in, dilediğini yaratır ve dilediğini seçer.» [4]

«Şüphe yok ki Allah, dilediğini yapar.» [5] mealindeki âyetler ile,

«Allah´ın dilediği olur, dilemediği olmaz» hadîs-i şerifi, bu hakikati açıkça ifade eden ilâhî burhanlar ve kesin delillerdir.

O halde her müslüman´ın, kısaca; Allah´ın bütün kemâl sıfatlarıyla muttasıf, noksan sıfatların hepsinden münezzeh olduğuna inanması şarttır. [6]

Allah´ın Zâtı Ve Sıfatları Hakkında Tafsili Îmân

Allah´ın ilâhî sıfatlarının tafsiline geçmeden önce, bazı hususlarda bilgi vermeyi faydalı görüyoruz.

«Sıfâtullah» yani Allah´ın Sıfatlan konusu, Kelâm bilginlerini ve îslâm mütefekkirlerini çok meşgul eden ve ihtilâfa düşüren pek önemli bir balıistir. Bu konuda çok söz söylenmiş, birçok eserler vücûda getirilmiştir. Buna- rağmen bugün de, önemini korumaya devam etmekte, birçok ilmî etüdlere ve doktora tezlerine konu teşkil etmektedir.

Bu konudaki ihtilâf, herşeyden önce Sifatullah´m Zât-ı ilâhî ile alâkasını tesbitte görülmüş ve bu hususta başlıca dört fikir belirmiştir.

Bunların en önemlisi, «Miitekellimûn» diye anılan İslâm Kelâm-cilarından «Ehl-i Sünnet» mezhebini temsil eden «Eş´ariye» ve «Mâ-türîdîyye» Uflamalarının görüşüdür. Diğer mezheb ve görüşleri, her görüşün delillerini ve muhalif fikirlere verdikleri cevapları beyan etmek, kitabımızın hacmi ve gayesi dışında kalmaktadır. Bu sebeple biz bu bölümde, Cenâb-ı Hakk´ın Mukaddes Sıfatlarını, nıüs-lümanların büyük ekseriyeti nazarında doğru ve hak olarak bilip inanılan «Ehl-i Sünnet» mezhebine göre ve kısaca izah edeceğiz.

Zât-ı İlâhî´nin Mahiyetini İnsan Aklı Kavrayabilir mi?

Bu izahata geçmeden önce, bir hususu önemle belirtmek isteriz:

Yaratıkların en mükemmel ve şereflisi olan insan, kendisine verilen akıl ve duyu organlariyle, yaratıcı ve terbiye edici olan Zât-ı îlâhî´nin hakîkî hüviyetini bilme ve O´nu idrak etme kudretine sahip değildir. Çünkü duyu organları da, aklî idrâki de sınırlı olan insan; zâtiyle, sıfatlariyle hudutsuz olan veer tasavvurun üstünde bulunan mutlak kemâl, mutlak kudret, irâde ve ilim sahibi, eşsiz ve benzersiz Yüce Allah´ın ilâhî hakikatini anlıyamaz. Buna beşerî kudret ve takati kâfi gelmez.

Bunun içindir ki, her mükellef şahıs, Allah´ın varlığım ve birliğini bilmekten sorumlu olduğu halde, O´nun yüce hakikatim, ilâhî hüviyetini araştırmak ve Öğrenmekle mükellef değildir. O halde, ilâhî sıfatlarının hakikatini da idrak etmeye imkân yoktur. Ancak, biz, icmâlî olarak; Yüce Allah´ın kemâl sıfatlariyle muttasıf, noksan sıfatlardan münezzeh olduğunu aklımızla idrak edebiliyor ve bunun tafsilâtını mukaddes kitabımız Kur´an-ı Kerîm´den öğreniyoruz.

Kur´an-ı Kerîm´in birçok âyetlerinde, Allah´ın «Esmâü´l - Hüs-nâ»sı dediğimiz doksan dokuz güzel ismi zikredilmiştir. «Tevhîd ve Sıfat» ilmiyle, uğraşan bilginlerimiz, bu isimlerin yardımlanyle, Allah´ın, ilâhî sıfatlarını, kendi beşerî takatları nisbetinde müslüman-lara anlatmağa çalışmışlardır.

Bu, «Esmâü´l - Hüsnâ» denilen güzel isimlerden başka, Cenâb-ı Hakkın bir de has (özel) ismi vardır. O da «Allah» lâfz-ı şerifidir. Bu isim, ilâhî mevcvudun en büyük ismi olup, O´nun özel ismi olması bakımından diğer güzel isimlerinin delâlet ettiği bütün vasıfları içine alır. Bu sebeple, Allah isnı-i şerifi, Cenâb-ı Hakkın bütün kemâl sıfatlarını, ilâhî vasıflarını toplar ve onlara delâlet eder.

Cenâb-ı Hakk´ın bu has isminin menşei (aslı) »hakkında söylenen sözlerin en kuvvetlisi ve en meşhuru, bu ismin has isim olması itibariyle başka bir kökten gelmediği, hiçbir kelimeden tü-retilmediği fikridir. Bir kökten türemiştir, diyenlerin fikri ise, bu hususta düştükleri ihtilâf sebebiyle zayıf görülmektedir. Bu bakımdan bu görüşleri burada özetlemeye lüzum görmedik.

«Allah» ism-i şerifinin bir hususiyeti de; Arab harfleriyle her harfinin Allahü Teâlâ´ya delâlet etmesidir. Şöyle ki

Bu harflerden sonuncusu olan «He», «Hüve» zamiri takdirinde olup, Allahu Teâlâ´mn Yüce Zâtına işaret etmektedir. Bu harf, ortadaki «lâm» harfiyle birleşince «lehu» olmuş olur ki, bu da yine Cenâb-ı Hakk´a işaret eder. Üçüncü harf olan «lâm» ile birlikte okunduğu takdirde «Lillâhi» olur ki, bu da yine Cenâb-ı Hakk´ın Yüce Zâtına işaret eder. Dördüncü harf «elîf» ile birlikte ise, Hak Teâlâ´nm Zâ-tma ve Sıfatlarına delâlet eden ve O Yüce Varlığın has (özel) ismi oian «Allah» I&jfe-ı şerifini meydana getirmektedir. Bu lâfz-ı şerifi başından itibaren de bu şekilde tahlil etsek, yine aynı mânâ inceliğini görürüz. Başka hiçbir kelimede bulunmayan bu husus, «Allah» lâfzının ilâhî bir özelliği olarak kabul edilebilir. Nitekim, saydığımız bu harflerle ile başlayan birçok âyet-i kerîmeler mevcuttur.

Cenâb-ı Hakk´m bu özel ismi, Kur´an-ı Kerîm´de, diğer güze) isimlerin hepsinden çok olarak 2800 defa zikredilmiştir. Kur´an-t Kerîm´in ilk sûresi olan «Fatiha» da; bütün isimlerden önce «Allah» ism-i şerifi, ondan sonra da sıfâtî isimlerin en mühimi olan «Rabb» ism-i şerîfî gelmektedir. Hak Teâlâ´nın «Rabb» ismi de Kur´an´da en çok zikredilen ism-i şeriflerdendir. Buna rağmen Kur´an´da ancak 960 defa geçmekte ve başka hiçbir isim bu ikisi kadar kullanılmamaktadır.

Allah´ın Rabb isminden sonra en çok geçen ve en önemli sayılan isimleri : «Rahman, Rahim ve Mâliks´dir. Fatiha sûresinde «Al-´lah» has isminden sonra sıra ile zikredilen bu dört ism-i şerife, Cenâb-ı Hakk´m «Rubûbiyyet Sıfatlan» adı da verilmektedir.

Terbiye etmek, büyütmek ve yetiştirmek mânâlarını ihtiva eden «Rabb» kelimesinin asıl mânâsı, «Bir şeyi derece derece yükselterek, gayesi olan en mükemmele erişinceye kadar kollayan» demektir. O halde, Rabb, kâinatta bulunan herşeyi terbiye edip yetiştiren ve kemâle eriştiren Hak Teâlâ´nın en basta gelen Rubûbiyet sıfatıdır.

«Rahman» ve «Rahîm» isimleri İse, hayır işlerinde gösterilmesi îcâbeden şefkat mânâsına gelen «rahmet» kökünden gelir. Bu kelime sevgi ve merhamet mânâlarını ihtiva eder. Allah´ın mahlûkâ-tına (yaratıkların^) olan sevgisi, rahmet ve merhameti hudutsuz olup, her şeyi kapsayacak genişliktedir. Rahman ve Rahîm (Rubûbiyet) sıfatlarının, mahlûkâtm kemâle ulaşmasında büyük tesiri vardır. Bu üç ulûhiyyet sıfatının (Rabb, Rahman, Rahîm) ifade ettiği ilâhî mânâyı, dördüncüsü olan «Mâlik» sıfatı tamamlar.

«Mâlik», ceza ve mükâfat gününün sahibi demek olup, adaleti yerine getirmekle mükellef mânâsına gelen «Hâkim» kelimesinden farklı olarak, kötülük yapanı dilerse cezalandıracağı, dilerse affedeceği mânâsını da ifade eder.

Okuyucularımıza faydalı olur düşüncesiyle verdiğimiz bu bilgilerden sonra, Allahu Teâlâ´nın Yüce Zâtı hakkında vâcib ve muhal

olan sıfatların herbirini ilerde yeri geldikçe izah etmek üzere sayabiliriz.

Vâcib olan sıfatlar şunlard...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın