Tevhid ve Kelâm

Tevhid ve Kelam

Takdim
Birkaç Söz
Takriz
Dilimin Döndüğü Radar
Bazı Düşünce Ve Özleyîşler

İSLAM İNANÇLARI

Takdim

Bütün ilâhî dinler, herşeyden önce tevhîd âkidesine, iz´ân ve ihlâs ile inanılması gereken îmân esaslarına îstinad eder. Bu bakımdan, akâid dediğimiz inanç esasları, her dinin temelini teşkil eder. O kadar ki, bu esaslara katiyetle inanılmadan yapılan ibâdetler ve diğer güzel işler. Allah ka-hnda makbul değildir. İşte bu sebepledir ki, müslüman olabilmek için, önce sağlam ve tam bir akideye sahip olmak lâzımdır. Zira akide dînin temeli, Allaha ibâdet, sâlih amel ve güzel ahlâk ise, dînin bina ve gayesidir. Nasıl ki temel olmadan bina, kök olmadan gövde ve meyve olamazsa, sağ-İam bir akide olmadan da müslüman olunamaz. O halde her müslüman. herşeyden önce îman ve inanç esaslarını bilmek ve bunlara samimiyetle inanmakla mükelleftir. Ancak böylece, Allah indinde yegâne hak ve gerçek din olan İslâm dînine girilebilir. Bu bakımdan. Zâtı Bârî´ye, Peygamberliğe ve Âhirete taallûk eden yüce hakikatten bizlere öğreten Akâid veya İlm-i Kelâm adını verdiğimiz bu İlmin. İslâmî İlimler arasındaki yeri çok mühim ve yüksektir.

Gerçi İslâm âlimleri, bu ilme gereken ehemmiyeti vermişler ve bizlere kıymetli eserler bırakmışlardır. Fakat bu eserlerin çoğu Arapça olduğu için, müPÎüman halkımız bu eserlerden faydalanamamaktadırlar. Yazılan Türkçe eserler de, bilhassa son yıllarda çok azalmıştır. Onun için, her gün biraz daha artan ihtiyacı karşılamak ve genç neslimizin de anlayacağı yeni bir dille İslâm inançlarını halkımıza sunmak gerekmektedir.

İşte bu mühim ihtiyacı karşılamak gayesiyle, dînî ve aklî ilimler üzerinde uzun yıllar çalışarak, ihtisasını yapan, ehliyet ve dirayetine güvendiğimiz Müşavere Hey´eti Âzasından Dr, Ali Arslan AYDIN, «tstâm İnançlar» ve Felsefesi {Tevhîd ve Kelâm)» adını verdiği bu eseri hazırlamış, müslüman halkımızın ve genç neslin istifadesine sunmuştur.

Halkımıza, teşkilâtımız mensuplarına ve bilhassa din tahsili yapan gençlerimize emniyetle tavsiye ettiğim bu kıymetli eserin genç müellifini tebrik eder, daha birçok ilmî eserler hazırlıyarak dînimize ve milletimize hayırlı hizmetler yapmakta muvaffak kılmasını Cenâb-ı Hak´dan niyaz eylerim.

16 Rebiuİevvel 1384 Ankara 24 ağustos î964

Hasan Hüsnü ERDEM Diyanet İşleri Başkanı [1]

Birkaç Söz

Genç ilâhiyatçımız Dr. Ali Arslan AYDIN, çok faydalı olduğu kadar» ehemmiyetli bir eser ile karşımıza çıkmaktadır.

I Müellif, büyük emek ve sabır mahsûlü olan eserinde, «İslâm İnançları ve Felsefesi, Tevhîd ve Kelâm» mevzuunu ele almaktadır. İki cildden ibaret olan bu kitabın şimdilik yalnız birinci cildi neşredilmekte ve muhtevasını, umûmî malûmat ve İlahiyat bahisleri teşkil etmektedir.

Müellif bu mühim eserini, bir giriş ile iki büyük kısma ayırmaktadır.

Giriş kısmında Kelâm ilminin tarifi, mevzuu, gaye ve fâidesi, diğer ilimler arasındaki yeri, Tevhîd ve Kelâm ilminin doğuşu ve gelişmesi kısaca anlatılmaktadır.

Birinci kısım, Kelâm ilmi ile alâkalı umûmî esaslara tahsis edü-imiş olup dört bölümden ibarettir.

İkinci, yani İlahiyat kısmı, Allâhu Teâlâ´mn Zât ve Sıfatları ile Fiillerinden bahseder. Bu kısım altı mühim bölüme ayrılmıştır. İslâm´da îmân´m hakikatine ve amel ile olan münasebetine tahsis edilen bir fasıl, bu kısmın başında yer almaktadır. Aynı kısımda, mevzu icabı, muhtelif felsefî görüşler de (meselâ : Kant ve Descartes´-inkiîer) ve bunların İslâm talimatı muvacehesindeki durumları tes-bit edilmiştir. Bilhassa maddecilerin (materialistes) bu âlem hakkındaki görüşleri burada ^le almıp izah ve ibtâl edilmiştir.

Aynı şekilde bu eserde, İslâm topluluğu içinde teşekkül eden muhtelif dinî ve felsefî mezheblerin (Eş´arîler, Mâtürîdîler, Mu´tezile, Cebriyye ve Kaderiyye gibi) görüşleri ayrıca tedkik edÜip haklarında lâzım gelen hükümler verilmiştir

Malûm olduğu üzere, Tevhîd ve Akâid ilmî mes´eleleri vaz ediyorsa, Kelâm ilmi bunların müdâfaasını (apologetique) yapmaktadır, îslâm inançları ve felsefesi, yani Tevhîd ve Kelâm, diğer tâbirle, Theologie Dogmatique, bu eserde vazıh bir şekilde îzâh edilmiştir. Esasen bu kitab, Konya Yüksek îslâm Enstitüsü talebesinin bu sahadaki ihtiyaçları ve müfredat programı gözönüne alınarak telif edilmiştir. Dolayısiyle bunu bir nevi d^rs kitabı olarak telâkki etmemiz ıcabeder. Bu yüzden, telif esnasında, müracaat edilen zengin bibliyografya teker teker gösterilmemiştir. Fakat kitap okunurken, bu hakikat sezüebilmektedir.

Bu sahada yazılmış eski kitapların çoktan tükenmiş ve birçok bakımlardan esasen eskimiş olmaları, son zamanlarda ise, zikre değer başka eserlerin vücuda getirilmemiş bulunması nazarı itibare alınırsa, bu yeni eseri, ?ileride beklediğimiz? diğer eserlerin şimdiden hayırlı bir müjdecisi olarak kabul etmemiz icabeder. Bu mühim branşta ihtisas sahibi olan genç müelliften bunu haklı olarak beklemekteyiz.

Bu kitabın neşri münasebetiyle büyük takdirimizi beyan eder, müelife ilerdeki buna benzer ilmî faaliyetlerinde başarılar dileriz. Ankara - 8 Eylül 1964

Muhammed Tayyiç OKÎÇ

Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Profesörlerinden

Muhterem Üstad´a sunduğumuz müsveddelerde, ?evvelce teksir ediliri bazı-dip notlarının yazılmadığı görülmüş ve bu notlar, baskıya verilen nüf ya yazılmıştır. Tavzih eder. Üstad´dan özür dileriz. [2]

Takriz

İslâmî jl´imler içinde rütbesi en yüksek olanı, şüphesiz ki, İlm-i Tevhîd ve Kelâm´dır. Çünkü, kulun Allah´ına karşı her şeyden evvel medyun bulunduğu îmân vazifesinden bahseden İlim, budur. Binâenaleyh bu ilim, İslâmî ilimlerin temel taşı mesabesindedir.

Maalesef uzun yıllardır, memleketimizde, İlm-i Kelâm´a dâir günün müslümanlarını tenvir ve tatmin edecek eserler gittikçe azalmış ve nihayet yok denilecek dereceye inmiştir. Bu sebeple müslümanlar, dinî esâsâtt lâyıkıyla öğrenememiş; binnetice ortaya pazarlık mahsulüne benzeyen, birbirinden daha acayip bir takım istisnaî ı îmân şekilleri çıkmıştır. Meselâ :

Bugün bir takım müslümanlar, Allâh´dan başka bir şeye inanmıyor. Diğer bir takımları, Allah ile Peygamberden başka inanılacak bir şey kabul etmiyor. Bazıları, buna Âhİret umurundan birini veya bir kaçını ilâve ile tasdik ediyor. Bu suretle sayısız îman şekilleri meydana geliyor. Ve tabiî bu eşkâl ve elvanın sahipleri kendilerini müslüman addediyor. Halbuki ha-kikatta bunlardan hiçbirinin îmânı tam ve sağlam değildir. Zira îmân -. «Ben neyi istersem onu kabul ederim, istemediğimi atarım.» demek değil, inanılması zarurî gösterilen şeylerin tümüne inanmağa derler. Bu konuyu inceleyen ilim de, Tevhîd ve Kelâm ilmidir.

İşte, Diyanet İşleri Müşavere Hey´eti Âzasından ve Konya Yüksek İslâm Enstitüsü İlm-i Tevhid ve Kelâm Öğretmeni muhterem arkadaşımız Dr. Ali Arslan Aydın bey te´lif buyurdukları, «İslâm İnançları ve Felsefesi (Tevhîd ve Kelâm)» adlı eserle, bu hasta inançları tedâvî yolunda pek mü~ him bir adım atmıştır. Yeni neslin de anlayabileceği bir dil ile kaleme alınan bu ilmî eser, sahasındaki mühim bir boşluğu doldurmaktadır.

Binâenaleyh bu ıbapta sözü uzatmaktan sarf-ı nazar ederek, muhterem müellifi tebrik eder, kendilerini daha nice İslâmî müellefâta muvaffak buyurmasını Cenâb-ı Hak´dan niyaz eylerim.

27 Ağustos 1964

Ahmed DAV U DOĞ LU

İstanbul Yüksek îslâm Enstitı Müdürü [3]

Dilimin Döndüğü Radar

Dr. Ali Arslan Aydın Bey´i, henüz Mısır´da bulundukları sırada uzaktan uzağa ismen tanımış, İslâmi ilimler sahasında milletçe ve memleketçe duyulan boşluğu doldurmak üzere yetişenlerin ön safında olduklarını öğrenerek, keyfiyeti sevinçle karşılamıştım.

Yüz yıllar boyunca İslâm Âlemine kıhçlariyle olduğu kadar, kalemleriyle de hizmet etmiş bulunan Türklerin kılıç ve kalem şehitlerinden armağan kalmış yurdunda, artık hem dînî ilimler öğretimi, hem dînî ilimler öğretim müesseseleri, herkesin bildiği sebep ve âmiller yüzünden, zamanla indirâsa uğramış, hattâ bir aralık, Ürgüplü Hayri Efendi merhumun medreseleri ıslâh yolunda atmak istediği adımlardan, üst üste gelen yenilgiler ve bu yenilgilerin husule getirdiği sosyal çalkantılar dolayısiyle müsbet bir netice alınamamış, bu da yetmemiş gibi, Medreset-ül - Mütehassisin kapanmış, istanbul Dâr-ül - Fünûnu´na bağlı İlahiyat Fakültesi gelişmeden ve daha kuruluş hâlinde iken kapısını isteklilerin yüzlerine kapamak mecburiyetinde kalmıştı.

Memleketin din âlimine olan ihtiyacı İse, gün geçtikçe artmağa, «Bakıyye-i Eslâf» dediğimiz seçkin zevatın, ezcümle : Elmalıh Müfessir Muhammed Hamdİ Yazir, Arapkirli Hüseyin Avni Efendilerin, İzmirli İsmail Hakkı Beylerin, Babanzâde Naîm Beylerin, Manastırlı İsmail Hakkılarm, İsmail Fennîlerin, Ferid Kamların, Meh-med Âkiflerin, Şerefeddin Yaltkayalarm... birer, birer ya hayat sahnesinden çekilmeleri, veya tedris hayatından uzaklaşmaları ile, bu uzun zamanların bereketli ve hareketli sahası ıssız bir göl manzarası almağa başlamıştı.

Hâsıl olan boşluğu gidermek için iki yol vardı : |

Bari» kaderin lûtfiyle hayatta kalmış kimselerden hususî surette ders alma yolu;

Diğeri, resmî müzaheret görülmemesine rağmen ferdî teşebbüslerle, kazanılan fırsatlarla İslâm Âleminin belli başlı ilim ve irfan merkezlerinden birine giderek...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın