Konu Başlığı: Harflerin Sıfatları Gönderen: Zehibe üzerinde 20 Nisan 2010, 17:09:11 SIFAT-I HURÛF
(HARFLERİN SIFATLARI) Tecvid ilminde sıfat: “Mahreçlerde meydana gelişi esnasında harfin sesine arız olan keyfiyete” denir. Sıfatlar iki kısma ayrılır: 1- Sıfat-ı lâzime: Harflerin zatına mahsus ve harften ayrılması mümkün olmayan sıfatlardır. Çünkü sıfat-ı lazimelerin harften ayrılması halinde, harf diye bir şey ortada kalmaz, yok olur. Bu sıfatların terk edilmesi büyük hatadır. Sıfat-ı lâzimeler şunlardır: “1-Cehr, 2- Hems, 3- Şiddet, 4- Rihvet, 5- Beyniyye, 6- İsti'la, 7- İnhifad, 8- Itbak, 9- İnfitah, 10- Kalkale, 11- Safir, 12- Gunne, 13- Tefeşşi, 14-Tekrir, 15- İstitale, 16- İzlâk, 17- İsmat, 18-Lin, 19- İnhiraf.” 2- Sıfat-ı arıza: Harften ayrılması mümkün olan ve ayrıldıkları zaman da harfin zatını değiştirmeyen sıfatlardır. Harfin zatında bir değişiklik meydana gelmediği için, bu sıfatların terkinde küçük hata meydana gelir. Sıfat-ı arızalar şunlardır: “l- Tefhim, 2- Terkik, 3- İdgam, 4- İhfa, 5- İzhar, 6- Kalb, 7- Medd, 8-Hareke, 9- Sekte, 10- Vakf, 11- Sükun.” Şimdi bunları teker teker izah edelim. SIFAT-I LAZİME 1- Cehr: Lugatta, “ortaya çıkarmak, söz söylerken sesi yükseltmek” demektir. Tecvid ilminde ise cehr: “Kendisinde cehr sıfatı bulunan harfleri harekeli olarak telaffuz ederken, nefes cereyanının akmamasına denir. Cehr harfleri okunurken mahrece kuvvetle dayanıldığı için nefes cereyanı tıkanır. Cehr harfleri şu sözde toplanmıştır: ظِلُّ قَوٍ رَبْضٌ إِذْ غَزَا جُنْدٌ مُطِيعٌ 2- Hems: Cehrin mukabilidir. Lugatta: “Sesi gizlemek” manasındadır. Tecvid ilminde ise hems: “Harf nutk olunurken mahrecinden nefes cereyanının akması demektir. Hems harfleri mahrece fazla dayanmazlar. Hems, harfleri:( فَحَثَّهُ شَحْصٌ سَكَتَ ) lafzında toplanmıştır. Cehr ile hems sıfatının farkı şudur: Cehr harflerini harekeleyip ( قَقَقَ ) gibi tekrar edersek, nefesin akmadığını ve o harfe ait olan sesin bir kısmının işitilmediğini görürüz. Halbuki hems harflerini harekeleyip, ( آَكَكَ ) gibi okursak nefesin aktığını ve sesin de çıktığını görürüz. Hems harflerinde ses gizlice akar. (( اَلرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ derken ( م) ,(ح ) üzerine akar. Bazı okuyucular ( ح) yı ( م) üzerine akıtmayıp ( اَلرَّحْمَّنُ الرَّحِيمُ ) gibi okuyor. Hareke üzerinde durulduğundan ( م) harfine şedde verir gibi bir okuyuş oluyor. Bundan kaçınmak gerekir. 3- Şiddet: Lugatta, kuvvet ve kudret manalarına gelir. Tecvid ilminde ise: “Şiddet harfleri sükûn ile okunduğu zaman ses ve nefesin asla akmaması” demektir. Çünkü şiddet harfleri mahreçlerinden çıkarken mahreçlerine kuvvetle dayanırlar. ( اَجِدْ قَطٌّ بَكَتْ ) lafzında toplanan harfler, şiddet harfleridir. 4- Rihvet: Lugatta, “yumuşaklık” manasına gelen Rihvet, tecvid ilminde: “Rihvet harflerinin sükûn ile telaffuzu esnasında, mahrece dayanmanın zayıf olması hasebiyle, ses ve nefesin beraberce akması” demektir. Şiddet ve Beyniyye harflerinin dışındaki harfler, rihvet harflerdir. 5- Beyniyye: Lugatta, “ortada olmak” demektir. Şiddet ve rihvet sıfatlarının ortasında bulunan beyniyye: “Harf telaffuz edilirken sesin ne tamamen akması ve ne de tamamen haps olması” demektir. Beyniyye harfleri şunlardır: ( لِنْ عُمَرَ ). Bu harfler okunurken ses, kemaliyle ne akacak ve ne de akmayacaktır. Bazı okuyucuların: (يَدُعُّ الْيَتِيمَ -نَعْبُدُ -فَعَّالٌ) gibi kelimelerdeki ayın ( ع) harfini, şiddetli harf gibi, sesini tamamen habs etmeleri fahiş hatadır. ( يَدُعُّ ) nun ayınını ( يَدُلُّ ) nun lamı gibi okumak gerekir. Yani sesleri az akacak, şiddetli harf gibi haps olunmayacak. 6- İsti'la: Lugatta, “yükselmek ve irtifa” demektir. Tecvid ilminde ise: “İsti'la harflerini telaffuz ederken dilin, kökü ile birlikte üst damağa yükselmesi” demektir. ( خُصَّ ضَغْطٍ قِظْ ) harfleri, isti'la harfleridir. 7- İnhifad: Lugatta, “aşağı ve alçak olmak” demektir. Tecvid ilminde ise: “İnhifad harflerini telaffuz ederken dilin yukarıya yükselmeyip, aşağıda kalmasına” denir. İstila harflerinin dışında kalan harfler, inhifad harfleri olup ( أُنْشُرْ حَدِيثَ عِلْمِكَ سَوْفَ تَجْهَزُ بَدَا ) lafzında toplanmıştır. İsti'la sıfatının zıddı olan inhifad’ın diğer bir adı da: İstifale’dir. 8- Itbak: Lugatta, “yapıştırmak” manasına gelen ıtbak, Tecvid ilminde: “Itbak harfleri okunduğu zaman, dilin üst damağa yapışması” demektir. ( ص ض ط ظ ) harfleri, ıtbak harfleridir. 9- İnfitah: Lugatta, “açılmak ve ayrılmak” manalarına gelir. Tecvid ilminde ise: “İnfitah harfleri okunduğu zaman, dil ile yukarı damak arasının açık olmasına” denir ki, ıtbakın mukabilidir. İnfitah harfleri şu cümlede toplanmıştır. (مَنْ اَخَذَ وَجَدَ سَعَةً فَزَآَا حَقٌّ لَهُ شُرْبُ غَيْثٍ) 10- Kalkale: Lugatta, “hareket etmek, kımıldamak” demektir. Tecvid ilminde ise: “Kuvvetli bir ses işitilinceye kadar mahrecin kımıldaması, deprenmesi” demektir. Kalkale harfleri ( قُطْبُ جَدٍ ) harfleridir. Bu harfler, harekeli oldukları zaman kalkale sıfatı az zahir olur. Kelime ortasında veya sonunda sakin olarak vaki oldukları zaman, kalkale sıfatları daha kuvvetli ve daha ziyade olur. Kalkale harflerinde cehr ve şiddet sıfatları içtimâ etmiştir. Tafsilat için bakınız Sh: 44 11- Safir: Lugatta, “ıslık ve kuş sesine” denir. Tecvid ilminde ise: “Safir harfleri olan ( ص س ز ) harflerini okurken, kuş veya ıslık sesine benzer kuvvetli ve keskin bir sesin çıkmasına” denir. 12- Gunne: Hayşum’dan gelen sestir. Harfleri ( م) ve ( ن) olmak üzere ikidir. 13- Tefeşşi: Lugatta, “yayılmak ve dağılmak” demektir. Tecvid ilminde ise: “Tefeşşi harfi olan ( ش) harfini telaffuz ederken sesin dil ile damak arasında yayılması ve ( ظ) harfinin mahrecine varıncaya kadar uzamasına” denir. 14- Tekrir: Lugatta, “tekrar etmek” manasındadır. Tecvid ilminde ise: “Tekrir sıfatının harfi olan ra ( ر) yı okurken dil ucunun titremesine” denir. Tekrir sıfatının yapılışı şöyledir: Dilin ucuna yakın olan kısmını üst damağa sıkıca basarak, oradan ayrılmaksızın sürçer gibi titreyerek durulur. Bunu yaparken ra'nın tekrarından sakınmak lazımdır. Bunun için de dil, damaktan ayrılmamalıdır, 15- İstitale: Lugatta, “uzun olmak” demektir. Tecvid ilminde ise: “İstitale harfi olan dat ( ض) harfini telaffuz ederken sesin, dil kenarının üst azı dişlerinden lamın mahrecine kadar uzanmasına” denir. 16- İzlak: Lugatta, “kolaylık ve süratli olmak” demektir. Tecvid ilminde ise: “Kendisinde bu sıfat bulunan harfleri telaffuz ederken, dilin çabuk olmasına, kolayca telaffuz etmesine” denir. İzlak harfleri şu cümlede toplanmıştır: ( (فَرَّ مِنْ لُبٍّ 17- İsmat: Lugatta, “men etmek” demektir. Tecvid ilminde ise: “Kendisinde bu sıfat bulunan harflerin telaffuzundaki zorluk ve çetinlik” demektir. Bu sebeple dört, beş ve altı harfli kelimelerde ismat harfleri yan yana gelemez. Mutlaka aralarında izlak harflerinden birinin bulunması gerekir. İzlak'ın dışındaki harfler, ismat harfleridir. 18- Lin: Lugatta, “yumuşak olmak” demektir. Tecvid ilminde ise: “Lin harfi olan vav ( و) ve ye ( ي) nin, telaffuz ve nutkunun diğer harflerin telaffuzuna nazaran daha kolay olmasına” denir. Ancak vav ile ye'nin harfi lin olabilmesi için: l- Kendileri cezimli, 2- Bir evvelki harflerinin de üstünlü olması gerekir. ((نَوْمٌ -عَلَيْهِ gibi. Tafsilatı için bak. 19- İnhiraf: Lugatta, “meyletmek, bir tarafa eğilmek ve sapmak” demektir. Tecvid ilminde ise: “Kendisinde inhiraf sıfatı bulunan lam ( (ل ve ra ( ر) harflerini telaffuz ederken dilin yukarıya veya geriye meyletmesine” denir. Lam’da dil ucuna, ra da ise dilin üstüne doğru meyl edilir. SIFAT-I ARIZA l- Tefhim: Lugatta, “bir şeyi kalın etmek” manasındadır. Tecvid ilminde ise: “Kendisinde tefhim sıfatı bulunan harfleri kalın okumak” demektir. Tefhim sıfatının harfleri şunlardır a- İsti'la harflerinin hepsi: Itbak harfleri daha da kalın okunur. قَالَ ) , (وَالْعَصَا ) ) gibi. b- Kalın okunan harften sonra gelen elif ve harf-i med olan vav. طَالَ –رَانَ –يَقُولُ ) ) gibi. c- Lam-ı mufahhame: (Kalın okunan lam). Kıraat-ı İmam Asım'da bundan maksad: ( اَللهُ ) lafza-i celâlinin lamı olup, bunun bir evvelki harfi üstünlü veya ötreli olduğu zaman, bu lam kalın okunur. . نَصْرُاللهِ -هُوَ اللهُ ) ) gibi. d- Kalın okunan ra; Ra'nın okunuş şekillerine bak. 2- Terkik: Lugatta, “bir şeyi ince etmek” manasındadır. Tecvid ilminde ise: “Kendisinde bu sıfat bulunan harfleri ince okumak” demektir. Tefhim harflerinin dışında kalan harfler, terkik harfleridir. Harf-i med olan ye'yi, gerek kalın okunan ve gerekse ince okunan harften sonra vaki olsun, ince okumak lazımdır. ( قِيلَ -نِيلَ ) gibi. Önemli Not: Tefhim sıfatlı harfleri kalın, terkik sıfatlı harfleri de ince okumak gerekir. Bazı ülkelerde olduğu gibi, ( نَعْبُدُ ) ve benzeri kelimelerdeki: Be, dal harfinin ötre halini üstün haline uydurmayıp, kalın okunması hatadır.. 3- İdgam: 4- İhfa: 5- İzhar: 6- Kalb (İklab): 7-Medd: 8- Sekte: 9- Sükun: 10- Hareke: Lugatta, “Kımıldamak, hareketli olmak” demektir. Tecvid ilminde ise hareke: “Harfleri seslendirmek için onların alt veya üstlerine konan işaretlere” denir. Hareke: Zamme (ötre), fetha (üstün) ve kesre olmak üzere üçtür. Harekeli harfe “müteharrik” harekesiz harfe de “sakin” denir. 11- Vakf: ÖNEMLİ İKAZLAR 1- Kendisinde inhifad (istifale) sıfatı olan harfleri ince oku. مَالِكِ) ,(إِيَّاكَ ) - 2 ) gibi kelimelerde ince okunan harften sonra gelen elifleri ince oku. ( خَا)، (صَا ) daki, gibi kalın sadalı yapma. اَلْحَمْدُ)، (أَعُوذُ)، (إِهْدِنَا)، (اَللهُ) - 3 ) daki hemzeleri ince oku. Sakın kalın okunma. للهِ )، (لَنَا) - 4 ) gibi kelimelerdeki lamları ince oku. 5- Kalın okunan harflerin yanında vaki olan her ince okunan harfe dikkat et, kalın okumaktan sakın. Binaenaleyh: ( وَلْيَتَلَطَّفْ ) kelimesindeki lamı, ( عَلَي اللهِ ) deki ( عَلَي )nın lamını, ( مَخْمَصَةٌ)، (مَرَضٌ ) gibi kelimelerdeki mimleri sakın kalın okuma ( بَرْقٌ ) kelimesindeki be'yi de ince oku. نَعْبُدُ) - 6 ) nün be'sini, ( يَعْلَمُونَ ) gibi kelimelerdeki mim ve vav harflerini kalın okuma. 7- Be ve cim’in şiddet ve cehr sıfatlarını beyan et. Be'yi p, cim'i ç şeklinde okuma. Kef’i kaf, kaf’ı kef gibi yapma. أَلْحَقُّ)، (أَحَطْتُ)، (حَصْحَصَ) - 8 ) daki ha’ların; ( يَسْطُونَ) (يَسْقُونَ ) ve مُسْتَقِيمٌ) ) deki sinlerin inceliklerini beyan et: 9- Ranın tekrir sıfatını yaparken, ra'yı çok mırıldatma. Çünkü iki ra'lı olur. اَلْحَمْدُ ) - 10 ) gibi kelimelerdeki lam ve mim'in sükûnuna dikkat et. Kalkale gibi okuma. 11- Se ( ث) yi sin, sin’i sad şeklinde okumaktan sakın. Sakın ( ذ) i ze, ze’yi de zı ( ظ) gibi okuma. 12- Kef ve te'nin şiddet sıfatlarını iyi göster. 13- Zı ( ظ) yı dat ( ض) gibi, ( ض) ı da zı ve dal gibi okuma. 14- Bakara süresi 245. ayet-i kerimesinde geçen ( يَبْصُطُ ) ve Araf süresi 69. ayet-i kerimesinde geçen ( بَصْطَةً ) kelimelerindeki sad harfleri her ne kadar sad olarak yazılmışsa da sin olarak, yani ( يَبْسُطُ ) ve ( (بَسْطَةً şeklinde okunur. 15- Tûr sûresi 37. ayet-i kerimesinde geçen ( (اَلْمُصَيْطِرُونَ kelimesindeki sad harfi, sin olarak da sad olarak da okunabilir: ( اَلْمُسَيْطِرُونَ اَلْمُصَيْطِرُونَ - ) gibi. 16- Gaşiye süresi 22. ayet-i kerimesinde geçen ( ( بِمُصَيْطِرْ kelimesindeki sad harfi, sadece yazıldığı gibi sad olarak okunur. Konu Başlığı: Ynt: Harflerin Sıfatları Gönderen: ღ۩Bilgin۩ღ üzerinde 07 Mayıs 2012, 18:37:12 mükemmel bir konu özellikle incledim bazı kelimelerin anlamları yansıtılsa daha hoş olurdu parantez açılarak yanlarına... Allah Razı Olsun.
Konu Başlığı: Ynt: Harflerin Sıfatları Gönderen: süleyman hancı üzerinde 07 Mayıs 2012, 21:33:49 paylaşım için ALLAH razı olsun.
Konu Başlığı: Ynt: Harflerin Sıfatları Gönderen: Sefil üzerinde 14 Kasım 2012, 11:23:55 Maşaallah barekallah allah bu dersi buraya açan hocamıza allah her iki cihan saadeti versin makamı cenneti ala olsun
allah kelamının ilmi yönleri okuyuş şekilleri mahreçler dudak talimleri vs... allahım hocamızdan razı ol hizmetini daim kıl Konu Başlığı: Ynt: Harflerin Sıfatları Gönderen: ✿ Yağmur ✿ üzerinde 29 Ocak 2014, 18:50:12 Aleyküms elam;
Reyyan hocam Ahsen hocanın da dediği gibi mükemmel olmuş. Her harfin bir mertebesi vardır. Bizler de bunları öğrenmeliyiz ki onların mertebelerine ulaşalım. :)) ;) Konu Başlığı: Ynt: Harflerin Sıfatları Gönderen: Rüveyha üzerinde 10 Ekim 2014, 18:37:38 Ve aleykümüsselam.Çok güzel hazırlamışsın kardeşim.Allah razı olsun..Mevlam ilmimizi artırsın inşaAllah.
Konu Başlığı: Ynt: Harflerin Sıfatları Gönderen: Kaan Han üzerinde 27 Nisan 2015, 20:59:54 Sıfat-ı lâzime: Harflerin zatına mahsus ve harften ayrılması
mümkün olmayan sıfatlardır. Çünkü sıfat-ı lazimelerin harften ayrılması halinde, harf diye bir şey ortada kalmaz, yok olur. Bu sıfatların terk edilmesi büyük hatadır. Sıfat-ı lâzimeler şunlardır: Konu Başlığı: Ynt: Harflerin Sıfatları Gönderen: Sevgi. üzerinde 23 Ağustos 2015, 22:47:59 Emeklerinize sağlık Rabbim ilimlerimizi artırsın inşaAllah.Bu güzel bilgiyi nasip olur ise mutlaka not almalıyım.Rabbim Razı olsun.
Konu Başlığı: Ynt: Harflerin Sıfatları Gönderen: sedanurr üzerinde 18 Ekim 2018, 19:14:48 Allah razı olsun🌹
Konu Başlığı: Ynt: Harflerin Sıfatları Gönderen: Esila Esma üzerinde 20 Kasım 2018, 02:54:32 Aklımıza takılan her türlü sorunun cevabına kolaylık ile ulaşabiliyoruz Allah razı olsun..
Konu Başlığı: Ynt: Harflerin Sıfatları Gönderen: Zeynep Zehra üzerinde 20 Kasım 2018, 08:09:18 Kıraat ilmi için olmazsa olmaz sıfatlar...Allah razı olsun
Konu Başlığı: Ynt: Harflerin Sıfatları Gönderen: Mehmed. üzerinde 20 Kasım 2018, 15:36:00 Ve Aleykümüsselam Rabbim bizleri Kur an ı okuyan ve yaşayanlardan eylesin Rabbim paylaşım için razı olsun
Konu Başlığı: Ynt: Harflerin Sıfatları Gönderen: yagmur1453 üzerinde 05 Mayıs 2019, 21:21:03 Esselamu aleyküm,
Nasıl ki her dilin vir güzelliği bir söyleme tarzı var . arapça da bunu görürüz. Lakin harflerin manası daha değerli ve ictendir. Rabbim doğru öğretenleeden eylesin inşallah. BİLGİ PAYLASTIKCA COGALIR. |