“Velayet” ne demektir?

“Velayet” ne demektir?

Sözlükte idare etmek, düzenlemek, yaklaşmak, işini üzerine almak, yardım etmek, sevmek, salahiyet gibi anlamlara gelen velayet, dini bir kavram olarak, velilik, ermişlik, Allah dostu olmak, dostluk, sadakat, başkası üzerinde söz ve tasarruf hakkı manalarını ifade etmektedir.


Tasavvufta velayet, Hakk’ın kulunu, kulun da Mevlasını dost edinmesi, Allah ile kulu arasındaki karşılıklı sevgi ve dostluk; Allah’ın kulun, kulun da Allah’ın velisi (vekili) olması demektir. Kur’an’da, Allah’ın mü’minlerin velisi (dostu), takva sahibi mü’minlerin de Allah’ın velisi olduğu belirtilmektedir (Bakara, 2/227; Enfal, 8/34). Allah’ın kulunu dost edinmesi, kulun tüm işlerini yönetmesi, kulun Allah’ı dost edinmesi ise yalnız O’na kullak etmesi ve boyun eğmesidir. Bir ayette Allah’ın dostlarına korku olmadığı ve onların üzülmeyecekleri bildirilmiştir (Yunus, 10/62). Hemen peşinden gelen ayette ise Allah dostlarının nitelikleri sıralanmıştır. Bunlar inanmak ve takva sahibi olmaktır (Yunus, 10/63).


Mutasavvıflara göre dört türlü velayet vardır; velayet-i uzma; son Peygamber’in velayeti, velayet-i kübra, diğer Peygamberlerin velayeti, velayet-i vüsta; Evliyanın velayeti, velayet-i suğra; mü’minlerin velayeti.


Birine yaklaşmak, birinin işini üzerine almak, idare etmek, birine iyilik etmek, yardım etmek ve bakmak anlamlarındaki “v-l-y” kökünden türeyen veli (çoğulu evliya) dost, seven, yardım eden, koruyup gözeten, bakan, birinin işini üzerine alan, idare eden demektir. Vali ve mevla kelimeleri de aynı anlamdadır.


Veli ve mevla kelimeleri Kur’anda hem insanlar (Fussilet, 41/34) hem de Allah için, “vali” kelimesi ise sadece Allah için kullanılmıştır: “Yoksa Allah’tan başka veliler mi edindiler? Veli yalnız Allah’tır.” (Şura 42/9), “O velidir, hamiddir.” (Şura 42/28), “Veli olarak Allah yeter, yardımcı olarak Allah yeter.” (Nisa 4/45)


Allah’ın veli vasfı sadece mü’minlere yöneliktir. “Zalimlerin ne velileri ne de yardımcıları vardır (Şura 42/8).


Vali ismi sadece bir ayette geçmiştir: “Onların O’ndan başka koruyup kollayanı (vali) yoktur.” (Ra’d 13/11)


Mevla kelimesi Kur’an’da 21 ayette geçmiş olup bunlardan 12’si Allah ile ilgilidir: “Biliniz ki şüphesiz Allah, mevlanızdır. O ne güzel mevla ne güzel yardımcıdır.” (Enfal 8/40), “Allah mevlanızdır. O alimdir, hakimdir.” (Tahrim 66/2), “Allah, iman edenlerin mevlasıdır. Kafirlerin ise mevlaları yoktur.” (Muhammed 47/11), “Bizi affet, bizi bağışla, bize merhamet et. Sen bizim mevlamızsın.” (Bakara 2/286)


Nasir, hamid, şefi’, hakim, alim, rahmet, mağfiret ve afüvv kelimeleri ile birlikte geçmesi mevla ve veli kelimelerinin anlamını ortaya koymaktadır. Allah’ın velisi ve mevlası demek; Allah mü’minleri sever, korur, görüp gözetir, onlara yardım eder, salih amellerinin karşılığını eksiksiz verir, lütfundan ihsanda bulunur demektir.


İnsanın sıfatı olarak veli kavramı, Allah’ın dostu ve sevgili kulu demektir. Kur’an’da salih ve muttaki olan mü’minlerin Allah’ın dostu (veli) olduğu bildirilmiştir (Yunus, 10/62-63; A’raf, 7/196). Mü’minlerin velisi ancak Allah, O’nun Resulü, mü’minler ve meleklerdir (Maide, 5/55; Fussilet, 41/31). Bu sebeple mü’minler, şeytanı ve avanesini, kafirleri, Yahudi ve Hıristiyanları, Allah’ın dinini eğelence ve alay konusu edinenleri, imana küfrü tercih ediyorlarsa -baba ve akrdeşlerini bile- dost edinmezler (Al-i İmran, 3/28; Nisa, 4/28, 76, 119; Maide, 5/51; Tevbe, 9/23). Bir kudsi hadiste Allah’ın veli kullarına olan yardımı şöyle anlatılmıştır: “Allah bir kulunu sevdiği zaman onun gören gözü, duyan kulağı, tutan eli, yürüyen ayağı olur.” (Buhari, Rekaik, 38)


Veliler; masum değillerdir, günah işlerler, ancak ısrar etmezler; son nefeste imanla vefat etme garantileri yoktur.

Allah(c.c) bize vesile olan hocamıza rahmet eylesin

Kaynak: Dini Soruları Cevaplandırma Platformu
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın