Güzel Kulluk

Ebu Talib El-Mekkî k.s., Kûtu’l-Kulûb’den

Ali Kaya | Eylül 2013 | TASAVVUF KLASİKLERİ

Güzel Kulluk

Önce Yüce Allah’a güzel kullukla ilgili ayetleri hatırlatalım. Allah Tealâ buyurmuştur ki:

“Kim de ahireti diler ve bir mümin olarak kendine yaraşır bir gayret ile o gün için çalışırsa, işte bunların çalışmaları makbuldür.” (İsrâ, 19)

“Kim ahiret kazancını istiyorsa, onun kazancını artırırız. Kim dünya malını istiyorsa ona da dünyadan bir şey veririz. Fakat onun ahirette hiçbir nasibi yoktur.” (Şura, 20)

“Bilinsin ki, insan için kendi çalışmasından başka bir şey yoktur. Ve çalışması da ileride görülecektir. Sonra ona, karşılığı tastamam olarak verilecektir.” (Necm, 39-41)

“Onlara şöyle denilecektir: Geçmiş günlerde işlediğiniz güzel amellere karşılık şimdi afiyetle yiyiniz, içiniz.” (Hâkka, 24)

“Herkesin yaptığı güzel işlere göre dereceleri vardır. Rabbin onların yaptıklarından habersiz değildir.” (En’âm, 132)

“Sizi, bizim hoşnutluğumuza yaklaştıracak olan ne mallarınızdır, ne de evlatlarınız… Ancak iman edip, iyi amelde bulunanlara, yaptıklarının karşılığı kat kat fazlasıyla verilecektir. Onlar cennet köşklerinde güven içinde olacaklardır.” (Sebe, 37)

“Onlara şöyle seslenilir: ‘İşte size cennet! Yapmış olduğunuz iyi amellere karşılık ona vâris kılındınız.’” (Araf, 43)
Allah Tealâ başka ayet-i kerimelerde de şöyle buyurmuştur:

“Yaptıklarına karşılık olarak, (Allah’ın) onlar için nice sevindirici ve göz aydınlatıcı nimetler sakladığını hiç kimse bilemez.” (Secde, 17)

“İyi işler yapanların mükafatı ne güzeldir! Onlar sabrederler ve yalnız Rablerine tevekkül ederler.” (Ankebut, 58-59)

“Rableri katında onlar için esenlik yurdu cennetler vardır. Ve yapmakta oldukları salih ameller sebebiyle Allah onların dostudur.” (En’âm, 127)

Nefs Muhasebesi

Bu konuda Cenab-ı Hak şöyle buyurmuştur:

“Biz, kıyamet günü için adalet terazileri kurarız. Artık kimseye hiçbir şekilde haksızlık edilmez. Yapılan iş bir hardal tanesi kadar küçük dahi olsa onu hesaba getiririz. Hesap gören olarak biz herkese yeteriz.” (Enbiya, 47)

“O gün insanlar, amellerini görmeleri (ve karşılığını almaları) için bölük bölük kabirlerinden çıkarlar.” (Zilzâl, 6)

Hz. Ebu Bekir r.a., Hz. Ömer r.a.’a vefatına yakın bir zamanda şu tavsiyelerde bulunmuştur: “Hak ağırdır, uygulaması zordur ama sonu hoştur. Bâtıl ise hafiftir, kolaydır ama sonu kötüdür. Allah’ın gündüz yapılması gereken bir takım emirleri var ki, onları gece kabul etmez. Yine, O’nun için gece yapılacak bir takım ibadetler var ki, bunların da gündüz yapılmasını kabul etmez. Sen insanların hepsine adaletle muamele etsen de, sadece birine zulmetsen neticede bu zulüm sana dönüp gelir. Benim bu vasiyetimi muhafaza edersen, sana ölümden daha güzel gelen bir şey olmaz. O mutlaka sana gelecektir. Ama vasiyetimi göz ardı edersen, bu sefer sana ölümden daha sevimsiz bir şey olmaz. Ama sen ölümün gelmesine engel olamazsın.”

Hz. Ömer r.a. şöyle demiştir: “Hesaba çekilmeden önce nefsinizi hesaba çekiniz. Amelleriniz mizanda tartılmadan önce onları siz tartınız. Allah’a götürüleceğiniz büyük hesap günü için kendinizi (salih amellerinizle) süsleyiniz. ‘Hepiniz ilahî huzura çıkarılırsınız. Hiçbir şeyiniz gizli kalmaz!’ (Hâkka, 18) ayetini unutmayınız. Şüphesiz kendilerini dünyada muhasebe edenler için ahiret hesabı kolay olacaktır. Dünyada ölçülü ve sorumlu yaşayanların, mizandaki sevapları ağır gelecektir.”

Nefsin muhasebesi verâ ve takva ile olur. Her işte denge, yakîn müşahedesiyle gerçekleşir. En büyük arz için hazırlanmak, en büyük sultan olan Yüce Allah’tan korkmak ile olur. Zühdün hakikati de budur. Rasulullah s.a.v. Ebu Zer r.a.’a şöyle buyurmuştur: “Nerede olursan ol, Allah’tan kork! Yaptığın bir kötülüğün ardından hemen bir iyilik yap ki onu temizlesin. İnsanlara karşı güzel ahlâkla davran.” (Tirmizî, Birr, 55; Darimî, Rikak, 47)

Ben, bu hadiste anlatılan amelleri Allah’ın Kitabı’nda buldum. Yüce Allah bir ayette şöyle buyurmuştur: “Kitap verilenlere ve size Allah’tan korkun diye emrettik.” (Nisâ, 131). Bu emir, hadiste istenen ilk ameldir. İkinci temel ahlâk şu ayette yer alır. “Kötülüğü, iyilikle savarlar.” (Ra’d, 22). Yani iyi amelle, kötülüğü giderirler.Yaptıkları her kötülüğün ardından hemen iyilik yaparlar ki, bu iyilik o kötülüğü temizlesin. Üçüncü temel ahlâk da şu ayette yer alıyor. “İnsanlara güzel söz söyleyin.” (Bakara, 83)

Allah Tealâ, salih kullarına ait üç temel ahlâkı şöyle haber vermektedir. “Muhakkak ki insanlar zarardadır.” (Asr, 2). Yani vakitlerini zayi ettikleri ve hayırlı fırsatları kaybettleri için insanlar zarardadır. Sonra bundan bir kısmını ayrı tutarak şöyle buyurdu: “Ancak, iman edip salih amel işleyenler, birbirine hakkı ve sabrı tavsiye edenler zararda değildir.” (Asr, 3) Allah Tealâ salih kulların üçüncü temel vasfını şu ayette ifade buyurmuştur: “Birbirine merhamet tavsiye edenler.” (Beled, 18)

Hakk’a uymak, nefsin hevasına/kötü arzularına muhalefet etmekle olur. Kurtuluş bundadır. Çünkü nefsin hevasına uymada fesat ve bozulma vardır. Sabır işin kıvamı olup, sabır oranında kâr ve hayır elde edilir. Yaratılmışlara merhamet etmek ve acımak, Yüce Yaratıcı’nın rahmet kapısıdır, güzel ahlâkın anahtarıdır. Herkes hakkında güzel düşünce ve kalbin selameti bu ahlâkla bulunur. İnsanlara merhamet ahlâkı ile kalpten haset ve aldatma yok olur. Alçak gönüllülük ve kibirden uzaklaşma meydana gelir. Bu anlatılanlar Ashab-ı Kiram’ın sıfatlarıdır. Cenab-ı Hak, onlara Rasülü’ne sahabe olma şerefini nasip etti. Onlara sekinet/rahmet indirdi ve tarafından manevi bir ruh ile kuvvet ihsan etti.

Bu üç temel ahlâk, kalbin incelmesini temin eder ve katılığını yok eder. Kalbin rikkati/inceliği, Allah’a ve ahiret yurduna yönelmeye, Allah’ın emri konusunda uyanık olmaya, müjde ve azap haberleri hakkında tefekkür etmeye götürür. Kalbin katılık içinde bulunması ise insanı bunlardan yüz çevirmeye ve uzun süre gaflette kalmaya sevk eder.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın