Son inen sure

Son İnen Sure

Ebul Umeys, Abdü'l Mecid b. Süheyl'den Ubeydullah b. Abdillah b. Utbe'nin şöyle dediğini nakleder: İbni Abbas (r.a.) bana:

-Kur'an'm toptan en son indirilen suresinin hangisi olduğunu biliyor musun?" dedi. Ben de "evet;

«Allah'ın yardımı ve fetih geldiği zaman...» süresidir" dedim. O da, "Doğru söyledin." dedi.

Bu haberi Müslim rivayet etmiştir.[181]

Ebû Bişr, Saîd b. Cübeyr aracılığıyla İbni Abbas (r.a.)m «izâ cae nasrullahi vel feth» suresi hakkında:

-Bu fetih Peygamberimiz (s.a.v)in eceli olup bunu kendisine haber vermiştir ki; "Allah sana fethi müyesser kılınca bu senin eceliyin geldiğine işarettir, demişti. İbni Abbas bu sözünü Ömer (r.a.)a söylemişti. Bunun üzerine Ömer (r.a.):

-Bu sure hakkında ben de ancak senin bildiğin gibi biliyorum ey İbni Abbas!, dedi.

Bu haberi Buharı de bu anlamda rivayet etmiştir.[182] Şu'be de Ebû İshak'tan Berâe b. Âzib'i (r.a.):

-En son indirilen sure (Berâe)dir. En son indirilen ayet de (Nisa suresi son ayeti olan) «Yes tef tünek..» ayetidir, derken duyduğunu rivayet eder.

Bu müttefekun aleyh bir haberdir.[183]

Asım el Ahvel, Şa'bî isnadıyla sevk ettiği haberinde, Sev-rî. İbni Abbas (r.a.)in: "Allah'ın indirdiği son ayet, faiz ayetidir" dediğini söyler.[184]

Hüseyin b. Vâkıd da, Yezîd en Nahvî, İkrime aracılığıyla İbni Abbas (r.a.)m: "Kur'an'dan en son inen ayet:

«Allah'a döndürüleceğiniz o günden sakının» (Bakara 281) ayetidir, dediğini nakleder. [185]

İbni Arûbe, Katade aracılığıyla Saîd b. Müseyyeb'den Ö-mer (r.a.)m:

-Allah'ın en son indirdiği şey, ribâ ayetidir. (Biz onu Peygamber'e uzun boylu sormaya vakit bulamadık) Binaen aleyh, faizi de, faiz şüphesi olan şeyleri de terk edin, dediğini nakleder.[186]

Bu sahih bir haberdir.

Ebû Ca fer de, Rebî b. Enes, Ebul Âliye isnadıyla Übey b. Ka%b (r.a.)ın: "Kur anın en son inen ayeti:

«Eğer yüz çevirirlerse, "Bana Allah yeter ! de» (Tevbel29) ayetidir, dediğini rivayet eder.[187]

Yukardaki görüşlerin ayrı olmasını özetlersek şu sonuca ulaşırız:

"Görüş sahiplerinin her biri bu konuda kendilerine ulaş an bilgiyi haber vermektedirler.

Hüseyin b. Vakid anlatıyor: Bana Yezîd en Nahvi'nin anlattığına göre İkrime ile El Hasen b. Ebi'l Hasen şöyle demiş lerdir:

-Kuranı Kerim'in, Veylül lil Mutaffifîn, Bakara, Âli İm-ran, Enfal, Ahzab, Mâide, Mümtehine, Nisa, İza Zülzilet, Hadid. Muhammed, Ra'd, Rahman, Hel'eta, Talak, Lemyekün, Haşr, İza cae nasrullahi, Nur, Hacc, Münafikûn, Mücadele, Hucurât, Tahrîm, Saff, Cuma, Teğâbûn, Feth ve Berâe sûreleri Medine-i Münevvere'de nazil oldu, "Mekke'de de..." Kur' an'ın diğer sureleri nazil olmuştur.[188]

Gönüllerden Ve Zihinlerden Bazı Ayet Ve Surelerin Silinmesi

Ebû Harb b. Ebîl Esved, babası Ebu'l Esved aracılığıyla Ebû Mûsâ el Eş 'arî'nin (r.a.) şöyle dediğini nakleder:

-Vakti ile biz uzunluğu ve çetinliği bakımından Berâe suresine benzettiğimiz bir sureyi ezbere okurduk. O sure bana unutturuldu, ondan sadece,

«İnsanoğlunun iki vadi (dolusu) malı olsa kesinlikle üçüncü vadiyi aramaya kalkardı. Ademoğlunun karnını topraktan başka bir şey dolduramaz.» kısmı hatırımda kaldı. Yine biz vaktiyle «Sübhane Sebbihisme» kelimesiyle başlayan surelerden birine benzettiğimiz bir sureyi ezbere bilirdim. O da bana unutturuldu. Sadece:

«Ey iman edenler! Yapmayacağınızı niye söylersiniz? (Yada: Yapmayacağınızı söylemeyin).[189] Bunlar boynunuzda şahit olarak yazılacak ve kıyamet günü bundan sorulacaksınız» kısmı hatırımda kaldı.

Bu haberi Müslim rivayet etmiştir.[190]

Şuayb b. Ebî Hamze ve diğerleri Zührî'den şöyle naklederler:

-Bana Ebû Ümame b. Sehl (r.a.) in haber verdiğine göre; Rasûlüllah (s.a.v) in Ashab'mdan bir grup kendisine anlatmış lar ki: "Adamın birisi geceleyin daha önce ezberlediği bir sureyi okumak için kalkmış. «Bismülahirrahmanirrahim» dış ında bu sureden hiç bir şey okumaya gücü yetmemiş Sabah olunca durumu sormak için Efendimiz'in kapısına gelmiş.

Sonra bir diğeri derken toplanıvermişler ve birbirlerine "Bizi buraya ne topladı?" diye sormuşlar ve böylece birbirlerine bu surenin unutturulma olayını haber vermişler. Sonra Rasûlül-lah bunlara izin vermiş girip ona durumlarını bildirmişler ve "Bu sure neydi?" diye sormuşlar. Efendimiz bir saat onlara hiç bir cevap vermeden durup ardından da;

«Bu sure dün gece neshedilmişti. Böylece onların kalbinden de silindi, yazılı bulunduğu her şeyden de silindi»

buyurdu.

Bu haberi Ukayl, İbni Şihab ez Zührî'den nakletmiştir. Orada ravi der ki; Zührî bunu anlatırken Saîd b. Müseyyeb de orada oturuyordu. Ama bu sözü inkar etmedi.[191]

Bu surenin neshedilmesi ve gönüllerden kaldırılması peygamberlik delillerindendir. Bu hadis sahihtir.[192]

[181] Müslim Tefsir hadis na3024; İbni Ebî Şeybe Musannef 14/104; Beyhakî Delâil 7/134.

[182] Buharı Tefsiri İza Cae 65/110 hadis no 4970; Beyhakî Delâil 7/134; Taberî Tefsir Cüz 30/333.

[183] Buhari Feraiz 23/3; Müslim 1618/11; Beyhakî Delâil 7/136; İbni Ebî Şeybe 10/540, 541.

[184] Buhari Tefsir 65 Bakara suresi 279cu ayet; Taberi Tefsir'de aynı ayet; Beyhakî Delâil 7/138.

[185] Beyhakî Delâil 7/137; İbni Ebî Şeybe aynı ifadeyi Berâe (r.a.)dan nakleder 10/541; Taberî Tefsir Cüz 3/115; İbni Abbas sözüne devamla derki; »Biz bîr Şeyi "yapın!" diye emrederiz de kimbilir, belki sakıncası yok. Bir şeyi yasaklarız ama belki de bunda hiç bir sakınca yoktur»

[186] Müsned 1/36, 50; Beyhakî Delâil 7/138; Taberî Tefsir Cild 3, Cüz 3 S.114

[187] Beyhakî Delâil 7/139

[188] Beyhakî Delâil 7/142.

İmam Zehebi, Tarihü’l-İslam, Cantaş Yayınları: 2/126/128

[189] Parentez içindeki bölüm Müellif Zehebî'nin metnidir. Ancak müellif de belirttiği için ben tercemede Müslim nüshasını esas aldım.

[190] Müslim 1050; Beyhakî Delâil 7/156; Tahavî Müşkilü'l Asar 2/419. Müellif Zehebî merhum burada Beyhakî'yi esas alışından olacak, mevzuyu biraz kısaltmış Müslim ve Tahavî'deki haber şöyle başlar:

-Ebû Mûsâ el Eş'arî (r.a.) Basra halkının kurrâlarına -yanına- gelmeleri için haber yolladı. Onlardan Kur'ân kıraati yapmış üç yüz kişi huzuruna girdiler. Ebû Mûsâ onlara; «Siz basra halkının en hayırlıları ve kıırrasısımz. Onlara Kur'an okuyııverin! Sakın boş busuna uzun bir süre öyle kalıp da sizden öncekilerin kalbierinin katıîaştiğı gibi kalpleriniz katılaşmasın» diyerek metindeki sözlerine devam ediyor.

Bu hadisin «insanoğlunun iki vadi dolusu..» kısmından sonrası çok meşhur olup Hz. Aişe, Enes, İbni Abbas, Übey b. Ka'b, Ebû Vâkıd el Leysî, Zeyd b. Erkam, Câbİr b. Abdillah tarafından da nakledilir. Bu rivayetlerin hemen hepsinde "bilemiyorum, bu Kur'an'dan bir ayetmiydi, yoksa değilmiydü". Hz. Aişe rivayetinde "biz onu Kur'an'dan neshedilen bir ayet olarak görüyorduk" derken Übey (r.a.) da, "El Hâkümüt Tekâsür" suresi ininceye kadar biz bunu Kur'an'dan bir ayet kabul ediyorduk diye geçer.

Kaynaklar için aynca bak Buharı Rikak 81/10; Ebû Ya'la Müsned 4/2573; 5/2549, 2858, 2951, 6/3063, 3142, 3181, 3266, 3591, 11/6573; Abdürrezzak Musannef 19624; Taberî Tefsir 30/285; İmam Ahmed Müsned 3/122, 243, 272, 341, 247, 4/368, 5/117, 219, 6/55; Tirmizî 2337; Taberanî Kebîr 5/208; Daramî 2/319.

[191] Tahavî Müşkilül Asar 2/419; Beyhakî Delâil 7/157.

[192] İmam Zehebi, Tarihü’l-İslam, Cantaş Yayınları: 2/128-130
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın