Ebu zer meselesi

Ebu Zer Meselesi

Belazurî kendi isnadıyla el-Ensâb'ında der ki: Hz. Osman Mervan'a ganimetten yüklü bir pay verince, Ebu Zer: "Altın ve gümüşü biriktirip onları Allah yolunda harcamayanlara gelince -Habibim- onlara acı bir azabı müjdele. O gün cehennem ateşinde bunların üzerine alev verilip kızdırılır da bunlarla onların alınları, böğürleri ve dalları dağlanır." Tevbe 34-35 ayetlerini -okuyup onları kast ederek- "Paralan yığanlar elîm bir azabla müjdelenir." demeye başladı. Mervan da Hz. Osman'a onu şikayet etti. Hz. Osman kölesini yollayıp soruşturtunca Ebu Zerr (r.a.) "Ne o, yoksa Osman beni Kur'an'daki bir ayeti okumaktan, Allah'ın emrini terk edenleri tenkitten men mi ediyor? Vallahi Allah'ın rızasını kaybetmekten Osman'ın rızasını kaybetmek daha iyi." deyince Osman bir şey demedi ama bunu içinde tuttu.

Bir gün Hz. Osman, -meclisinde- "Halifenin ihtiyaç halinde hazineden borç alıp eli rahatlayınca ödemesi caiz olur mu?" diye bir soru arz etti. Ka'bu'l-Ahbar "Bunun bir sakıncası olamaz!" deyince, Ebu Zer öfkelenip (değneğini kaldırdı ve), "Bre Yahudi çocuğu, bize dinimizi sen mi belleteceksin (diye vurdu)." Hz. Osman da: "Sen bana ne kadar eziyet edip arkadaşlarıma ne kadar kafayı taktın. Haydi görevinin (yazıhanenin) başına dön!" dedi. Ebu Zerr o zaman Şam'da divan görevlisi olup, hac dönüşü biraz Peygamberin civarında kalmak için Hz. Osman'dan izin almıştı. Zira Ebu Zer, Medine evlerinin Sel'a dağına kadar yayıldığını görünce Hz. Osman'a gelip, Rasulullah (s.a.v.): "Binalar Sel'a dağına varınca buradan kaç!" buyurmuştu. Bana izin ver de Şam diyarında cihada çıkayım deyip çıkış izni almıştı. Fakat orada Muaviye'nin yaptığı pek çok şeyi beğenmiyordu. Muaviye ona üç yüz dinar gönderip gönlünü almak istemişse de o bunu reddetti. Muaviye meşhur "Yeşil saray"ını yaptırmaya başlayınca; "Ya Muaviye eğer bunu Allah'ın (devletin) kesesinden yaptırıyorsan bu hıyanettir. Kendi parandan ise o da israftır." diye çıkıştı. Muaviye seslenmedi.

Ebu Zer (r.a.) Şamlılara: "Vallahi bilemediğim bir çok şey ortaya çıktı. Bunlar ne Kur'an'da ne sünnette var. Hakkın söndüğü batılın diri ldiğini görüyorum. Doğrular yalanlanıyor, Allah'tan korkulmadan kayırmalar yapılıyor." diyordu. Habib b. Esleme Muaviye'ye: "Ebu Zer Şam'ı senin aleyhine çevirecek dikkat et." dedi. Muaviye de Hz. Osman'a bildirdi. Hz. Osman da ona: "En güçlü hayvana bindirip bana çabuk yolla!" diye yazdı. O da birini katarak Medine'ye yolladı. Ebu Zer gelir gelmez "Bu çocukları idareye getiriyor, halkın arazisini ellerinden alıp koruya çeviriyor. Mekke fethinden sonra kılıç korkusuyla inanmış

görünerek, Peygamberin affı ile canlarını kurtarabilenlerin çocuklarıyla işbirliği yapıyor." diye söylenmeye başlayınca, Hz. Osman ona: "Medine'den çık nereye gidersen git." dedi. Mekke ya da Kudüs'ü istedi, ama 11/,. Osman olmaz dedi. O, Küfe ya da Basra, deyince, Hz. Osman "Ben seni Rebze'ye göndereceğim" diyerek oraya zorla yolladı. Ölene kadar orada kaldı. Abdurrezzak, Ma'mer b. Raşid yoluyla Katâde'den şöyle nakleder: Ebu Zer (r.a.) bir şey söylemiş, bu söz de Hz. Osman'ın hoşuna gitmeyip Ebu Zer'i yalanlamıştı. Bunun üzerine Ebu Zer (r.a.): "Ben hiçbir kimsenin beni, Peygamber (s.a.v.)'in benim hakkımda

"Ebu Zer'den daha doğru olan bir lehçe sahibini, toprak, üzerinde barındırmamış, gök yüzü altında öyle birini gölgelememiştir." buyurmasından sonra, beni yalancı çıkarabilecek biri olduğunu sanmıyordum." dedi.[81] Sonra Osman onu Rabze'ye yolladı. Ebu Zer (r.a.): "Hak savunması beni arkadaşsız koydu." derdi. Rabze'ye vardığında da: "Mekke'den Medine'ye hicretimden sonra, Osman beni bedevi gibi bıraktı." derdi.

Hz. Ali, Ebu Zer'e destek vererek yüreklendirmek istedi. Mervan da engel olmaya kalktı. Hz. Ali de sopasını bineğinin kafasına vurdu. Bu yüzden Hz. Ali ile biraz atıştı. Hz. Osman: "Benim yanımda sen ondan daha iyi biri değilsin ki!" deyiverdi. Bu söz insanların hiç hoşuna gitmedi, uğraşıp ikisini barıştırdılar.

Rivayete göre Ebu Zer (r.a.)'ın ölüm haberi Hz. Osman'a ulaşınca "Allah rahmet eylesin!" dedi. Ammar b. Yasir de: "Evet Allah ona her birimizin yaptıklarından dolayı rahmet etmiştir." dedi. Hz. Osman öfkelenip "A babasının bilmem nesini kemiresice, görmüyor musun onun sürülmesine pişman oldum" deyip, muhafızlarına emredip kafasının arkasından itildi. Osman "Haydi sen de Ebu Zer'in olduğu yere çabuk git!" dedi. Ammar gitme hazırlığı yaparken MaHz.umoğulları Ali (r.a.) gelip Osman'la konuşmasını istediler. Hz. Ali de gelip: "Ya Osman, Allah'tan kork, sen daha önce Müslümanların en salih adamlarından birini sürgün ettin, senin sürgününde adam helak oldu. Şimdi de aynen onun gibi bir zatı sürgün etmek istiyorsun." dedi. Aralarında laf tartışması ilerleyince Hz. Osman: "Asıl sürülmeyi ondan daha fazla sen hak ettin!" dedi. Hz. Ali de: "Eğer diliyorsan onu da icra et." dedi. Bunun üzerine muhacirler toplandı ve Hz. Osman'a: "Sen sana konuşan herkesi başka yere yollamaya sürgün etmeye kalkacaksan bil ki bu senin öyle kolayca yapamayacağın bir şeydir." dediler. O da Ammar'ı bıraktı. Havşeb el-Fezarî anlatıyor: Medine'ye koyunlarını götürürken Rabze'de Ebu Zer'i gördüm. Ona: "Vallahi burası Ğifaroğullarının merası değil, dedim de "Ben Medine'den zorla çıkartıldım." dedi.

Havşeb'den bu olayı dinleyen oğlu Bişr der ki: Ben bu hadiseyi Said b. Müseyyeb'e anlatınca: Osman'ın Ebu Zer'i çıkarttığını kabul etmeyip, "Ebu Zer Rabze'ye kendi gönlü ile çıktı." dedi.[82]

Ebu Zer meselesinde bir kısım alimler, Hz. Osman tarafını tutarak olayları naklediyorlar. Taberi der ki:

(Muaviye'yi mazur sayanlar Yezid el-Fuk'asî'den nakledilen aşağıdaki anlatılacakları esas alırlar: Yezid der ki:

-Abdullah ibni Sebe, Şam'a gelince Ebu Zer'e rastlar ve "Ya Ebu Zer, Muaviye'nin: "Mal, Allah'ın malıdır. Dikkat edin her şey Allah'ındır." diyor. Sanki bu sözü ile devlet malını Müslümanlardan sakınıyor gibi..." dedi. Ebu Zer de Muaviye'ye gelip "Sen neye Müslümanların malına Allah malı diyorsun?" dedi. Muaviye: Ya Eba Zer, Allah sana merhamet etsin, hepimiz Allah'ın kulu, malda onun malı, halkta onun yarattığı, emir onun emri değil mi?" deyince "Sen öyle deme" dedi. "Ben onu Allah için değildir demiyorum, ama Müslümanların malıdır, diyeceğim." dedi.

İbnu Sebe Ebu Derdâ'ya da geldi. Ama o "Kimsin sen, sanıyorum sen yahudisin!" deyip Ubade ile onu yakalayıp Muaviye'ye getirdiler ve "İşte Ebu Zer'i kışkırtan bu!" diye şikayette bulundular. Sonra Ebu Zer zenginlere ve fakirlere hitab ederek malları toplayıp da vermeyenlerin akıbetlerini anlatmaya devam etti. Fakirlerle zenginler birbirine düştü. Zenginler gelip Muaviye'ye durumu şikayet ettiler. Muaviye de şikayet mektubunu Hz. Osman'a yazdı. Hz. Osman: "Görüyorum ki fitne dilini çıkarıp gözlerini açmış. Saldırıya geçmesi pek yakın. Sakın yara iyi olmadan kabuğunu gevşetmeyin. Sen Ebu Zer'i bana yolla, azığını verip

ona iyi davran diye yazdı. Ebu Zer Medine'ye gelip evlerin Sel'a dağına kadar geldiğini görünce "Medine yayılan bir yer olacağı ile müjdelendi." deyip Osman'ın yanına girdi. Hz. Osman ona, yapılan şikayetleri sordu. Sonra ona "Ya Eba Zer, "Ben bana ne ile hükmediliyorsa ben de onunla hüküm veririm. İnsanları zahit olmaya mecbur edemem. Ben onları gayret ve iktisada davet ederim." dedi. Ebu Zer ona: "Medine de bana yurt değil, buradan çıkıp gitmeme izin ver." dedi. Hz. Osman: "Sen buradan daha kötüsünü bulacaksın." deyince de: "Rasulu Ekrem bana "Evler Sel'a dağına varınca buradan çık git." buyurmuştur." dedi. Sonra da Rabze'ye kadar gidip orada konakladı. Hz. Osman ona bir deve iki hizmetçi köle verdi ve "Allah aşkına Medine'ye gel git de orada bedeviye dönme!" dedi. O da öyle yaptı.)[83]

[81] Bu meşhur bir hadistir. Bu hadisi bizzat Ebu Zerr naklettiği gibi Hüreyre Abdullah b. Amr Ebu'd-Derda da aynı ifadelerle naklediyor. Metin için bkz. İbni Ebi Şeybe 12/124, 125, 13/344; Buharı Tarih 9/23, 2/328

[82] Belazuri, Ensabu'l-Eşraf 6/166-171

[83] Taberi 4/273

İmam Zehebi, Tarihu’l-İslam, Cantaş Yayınları: 6/ 34-38
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın